آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد
خروج خدمات از رکود کرونا
سه هدف تا‌مین سرمایه در گردش، ایجاد و توسعه بیشترین سهم را از بین اهداف مذکور به خود اختصاص داده‌اند. نکته دیگر اینکه از میزان 6/ 157هزارمیلیارد تومان تسهیلات پرداختی در بخش صنعت و معدن به میزان 127 هزار میلیارد تومان (معادل 6/ 80درصد) در تا‌مین سرمایه در گردش پرداخت شده است. این امر بیانگر توجه و اولویت‌دهی به منظور تا‌مین منابع در بخش مذکور توسط بانک‌ها در سال‌جاری است. در نهایت اینکه در بین بخش‌های مختلف اقتصادی، تنها بخشی که با افزایش سهم تسهیلات از مجموع‌کل تسهیلات پرداختی در سه ماهه نخست سال 1400 نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است؛ بخش خدمات بوده است. سهم بخش مذکور از 7/ 33 درصد در سال 99 به 9/ 41 درصد در سال‌جاری رسیده است. به‌نظر می‌رسد که این موضوع متا‌ثر از پیامدهای تعطیلی کسب‌وکارهای سنتی در بخش خدمات به‌دنبال شیوع کرونا در سال 98 و تداوم آن در سال‌جاری بوده است. این موضوع نشان‌دهنده تقاضای بیشتر این بخش برای گرفتن تسهیلات بانکی است و نشانه‌ای از خروج از رکود کرونا محسوب می‌شود.
رشد 71 درصدی تسهیلات پرداختی
بانک مرکزی در گزارشی به بررسی عملکرد تسهیلات پرداختی بانک‌ها در سه ماه ابتدایی سال 1400 پرداخت. بررسی‌های رسمی نشان می‌دهد که بانک‌ها در طول 3 ماه ابتدایی سال‌جاری به بخش‌های اقتصادی به میزان 7/ 497 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کردند. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به میزان2/ 207 هزار میلیارد تومان (معادل 3/ 71درصد) رشد داشته است. تسهیلات مذکور با اهداف مختلفی نظیر ایجاد، تا‌مین سرمایه در گردش، تعمیر، توسعه، خرید کالای شخصی، خرید مسکن و سایر از سوی بانک‌ها پرداخت شده است. در بین موارد مذکور سهم «تا‌مین سرمایه در گردش» از باقی موارد بیشتر بوده است. اهداف «ایجاد» و «توسعه» در رتبه‌های بعدی بیشترین میزان تسهیلات پرداختی بانک‌ها قرار دارند. نکته دیگر اشاره شده در این گزارش اینکه همچنان باید در تداوم مسیر جاری، ملاحظات مربوط به کنترل تورم را نیز درنظر گرفت و همواره مراقب قدرت‌گرفتن پتا‌نسیل تورمی ناشی از فشار تقاضای کل در اقتصاد نیز بود. بر این اساس ضروری است به افزایش توان مالی بانک‌ها از طریق افزایش سرمایه و بهبود کفایت سرمایه بانک‌ها، کاهش تسهیلات غیرجاری و بازگرداندن آنها به مسیر صحیح اعتباردهی بانک‌ها، افزایش بهره‌وری بانک‌ها در تا‌مین سرمایه در گردش تولیدی، پرهیز از فشارهای مضاعف بر دارایی بانک‌ها و ترغیب بنگاه‌های تولیدی به سمت بازار سرمایه به‌عنوان یک ابزار مهم درتا‌مین مالی طرح‌های اقتصادی، توجه ویژه‌ای کرد.
آنالیز تسهیلات به بخش‌های مختلف
در بخش دیگری از این گزارش به بیان هدف دریافت تسهیلات پرداختی در بخش‌های اقتصادی طی 3 ماه ابتدایی سال‌جاری پرداخته شده است. بخش‌های مختلف اقتصادی شامل کشاورزی، صنعت و معدن، مسکن و ساختمان، بازرگانی، خدمات و متفرقه است. بنا بر آمارهای رسمی بیشترین میزان تسهیلات پرداختی در بازه زمانی مذکور به ترتیب بخش‌های خدمات، صنعت و معدن، بازرگانی، کشاورزی، مسکن و ساختمان و متفرقه است. از این‌رو به مقایسه آمارهای رسمی در 3 ماه نخست سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال 99 پرداخته شده است.
بخش اول؛ خدمات: بخش خدمات درسال 99 سهم 7/ 33 درصدی از کل تسهیلات پرداختی بانک‌ها را داشت که در سال 1400سهم این بخش با افزایش 2/ 8 واحد درصدی به میزان 9/ 41 درصد رسید. مبلغ کل تسهیلات پرداخت شده در بخش خدمات در سال 99 به میزان 8/ 75 هزار میلیارد تومان بوده که در سال 1400 به 5/ 208 هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است.
بخش دوم؛ صنعت و معدن: بخش صنعت و معدن در سال 99 سهمی به میزان 9/ 32درصد از کل تسهیلات پرداختی بانک‌ها را به خود اختصاص داد. سهم مذکور در سال 1400 به 7/ 31 درصد کاهش یافته است. این بدان معنی است که سهم بخش مذکور کاهش 2/ 1 واحد درصدی در تسهیلات پرداختی را در سال گذشته تجربه کرده است. کل تسهیلات پرداخت‌شده در بخش مذکور در سال 99 برابر 74 هزار میلیارد تومان بوده که در سال 1400 به 6/ 157 هزار میلیارد تومان رسیده است.
بخش سوم؛ بازرگانی: بخش بازرگانی در سال 99 سهمی به میزان 8/ 20 درصد از تسهیلات پرداختی بانک‌ها داشت که این میزان در سال‌جاری به 16 درصد تقلیل یافته است. این آمارها حاکی از کاهش 8/ 4درصدی سهم بخش مذکور در تسهیلات دریافتی از بانک‌ها است. بنا بر آمارهای رسمی سهم کل تسهیلات پرداختی به این بخش معادل 6/ 46 هزار میلیارد تومان بوده که در سال 1400 به 8/ 79 هزار میلیارد رسیده است.
بخش چهارم؛ کشاورزی: بخش دیگر مورداشاره، کشاورزی است. آمارهای رسمی حاکی از آن است که سهم بخش مذکور با کاهش 8/ 0 واحد درصدی از 5/ 6 درصد در سال 99 به 7/ 5درصد در سال 1400رسیده است. آمارهای رسمی حاکی از آن است که کل مبلغ تسهیلات دریافت شده در بخش مذکور معادل 5/ 14 هزار میلیارد تومان بوده که در سال‌جاری به 5/ 28 هزار میلیارد تومان رسیده است.
بخش پنجم؛ مسکن و ساختمان: بخش دیگر، مسکن و ساختمان است. سهم این بخش نیز با کاهش 5/ 1 واحد درصدی از 1/ 6 درصد در سال 99 به 6/ 4 درصد در سال‌جاری رسیده است. میزان تسهیلات دریافتی توسط بخش مذکور در سال گذشته به میزان 6/ 13 هزار میلیارد تومان بوده که در سال‌جاری به حدود 23 هزار میلیارد تومان رسیده است.
بخش ششم؛ متفرقه: در نهایت بخش آخر، بخش متفرقه است. این بخش در سال 99 سهم 1/ 0 درصدی داشته که در سال‌جاری این میزان به 03/ 0 درصد رسیده است. در واقع بخش مذکور کاهش 07/ 0 واحد درصدی را تجربه کرده است. میزان تسهیلات پرداختی در این بخش از 149 هزار میلیارد تومان در سال 99 به 173 هزار میلیارد تومان در سال‌جاری رسیده است.
بنابراین می‌توان گفت که در بین 5 بخش مذکور تنها بخشی که در سه ماه نخست سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افزایش سهم تسهیلات پرداختی مواجه شده است؛ بخش خدمات بوده است. بررسی‌های رسمی حاکی از آن است که شیوع پاندمی کرونا که از انتهای سال 98 رخ داد و هنوز هم ادامه دارد، بر بسیاری از کسب‌وکارها آثار مخرب و زیانباری گذاشته است. فعالیت‌های مرتبط با خدمات به‌خصوص در نوع سنتی آن بیشترین آسیب را از این ویروس همه‌گیر متحمل شدند. از این‌رو طبیعی است که از سهم سایر بخش‌های اقتصادی در دریافت تسهیلات کاسته شده و به سهم بخش مذکور افزوده شود. این موضوع نشان‌دهنده افزایش تقاضای بخش خدمات برای گرفتن تسهیلات بانکی است و نشانه‌ای از خروج از رکود کرونا است.
اولویت نخست تسهیلات دهی
بخش دیگری از گزارش بانک مرکزی به بیان اهداف دریافت تسهیلات پرداختی بانک‌ها در بخش‌های اقتصادی در فصل بهار 1400 پرداخته است. این اهداف اولویت تسهیلات‌دهی را از نظر سیاستگذار نشان می‌دهند. آمارهای رسمی نشان می‌دهند که سهم تسهیلات پرداختی در قالب سرمایه در گردش در کلیه بخش‌های اقتصادی طی 3ماه ابتدای سال‌جاری به میزان 6/ 346هزار میلیارد تومان بوده که معادل 6/ 69 درصد کل تسهیلات پرداختی است. میزان مذکور در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که برابر 6/ 140 هزار میلیارد تومان بوده، 5/ 146 درصد رشد داشته است. همچنین سهم تسهیلات پرداختی بابت تا‌مین سرمایه در گردش بخش صنعت و معدن در 3 ماه ابتدای سال‌جاری معادل 9/ 126هزار میلیارد تومان بوده است که حاکی از تخصیص 6/ 36 درصد از منابع اختصاص یافته به سرمایه درگردش کلیه بخش‌های اقتصادی است.
نکته دیگر اینکه از میزان 6/ 157 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداختی در بخش صنعت و معدن معادل 6/ 80 درصد آن (مبلغ 127 هزار میلیارد تومان) در تا‌مین سرمایه در گردش پرداخت شده است. مبلغ مذکور بیانگر توجه و اولویت‌دهی به تا‌مین منابع برای این بخش توسط بانک‌ها در سال‌جاری است.
