سنگین‌ترین شکست محافظه‌کاران پس از جنگ جهانی دوم رقم خورد
گردش به چپ آلمان
کلید تشکیل دولت در دستان سبزها و دموکرات های آزاد است
عکس: AP
حزب سوسیال‌دموکرات آلمان با در اختیار داشتن ۲۹۹ ناحیه انتخاباتی آلمان، ۷/ ۲۵درصد آرا را از آن خود کرد و با شکست اتحاد دموکرات مسیحی (CDU)، حزب محافظه‌کار و راست‌گرای میانه‌رو، یعنی حزب صدراعظم آنگلا مرکل را پشت سر بگذارد و این حزب با ۱/ ۲۴درصد آرا شکست بی‌سابقه‌ای را متحمل شد. البته هنوز درباره اینکه چه کسی رهبر بعدی آلمان خواهد بود، ابهام وجود دارد. حزب سوسیال‌دموکرات آلمان و اتحاد دموکرات مسیحی با شریک ائتلافی خود یعنی سوسیال مسیحی (CSU) گفته‌اند که می‌خواهند مذاکرات ائتلافی را برای تشکیل دولت جدید آغاز کنند.
ائتلاف‌های احتمالی در آلمان یا حزب سوسیال‌دموکرات و اتحاد دموکرات مسیحی با حزب سبز دولت تشکیل می‌دهند که ۸/ ۱۴ درصد آرا را به خود اختصاص داده است و البته با کسب ۵/ ۱۱درصد آرا از سوی حزب لیبرال دموکرات آزاد (FDP) شانس حضور آنها نیز در دولت بعد وجود دارد و این حزب می‌تواند نقش تعیین-کننده‌ای در تشکیل دولت ائتلافی داشته باشد. با این حال در شرایطی که تنها ۲درصد دیگر به پایان شمارش آرا باقی مانده بود، نتایج انتخابات از نظر میزان کسب کرسی‌ها به این شکل بود: حزب سوسیال دموکرات، در این انتخابات ۲۰۶ کرسی را کسب کرده است. ائتلاف محافظه‌کاران نیز ۱۹۶ کرسی را به‌دست آورده است. حزب سبزها هم ۱۱۸ کرسی را به‌دست آورد. حزب دموکرات‌های آزاد نیز ۹۲ کرسی به‌دست آورد و حزب آلترناتیو برای آلمان هم ۸۳ کرسی به‌دست آورد.حزب «دایلینکه» -چپ ها-هم در این انتخابات ۳۹ کرسی به‌دست آورد. سایر احزاب هم یک کرسی به-دست آوردند.
مرکل که بیش از ۱۶ سال موقعیت خود را به‌عنوان یکی از موفق‌ترین رهبران سیاسی جهان تثبیت کرد، تا زمان مذاکره درباره توافق ائتلاف در شغل خود باقی خواهد ماند و این ممکن است ماه‌ها طول بکشد. پس از پیروزی مرکل در انتخابات در سپتامبر ۲۰۱۷، بیش از ۵ ماه طول کشید تا دولت تشکیل شود. اگرچه در شمارش مقدماتی حزب سوسیال دموکرات آلمان برتری اندکی نسبت به نزدیک‌ترین رقبای خود دارد، اما نتایج نشان‌دهنده پیشرفت چشم‌گیر برای این حزب است که در انتخابات ۲۰۱۷ با کسب ۵/ ۲۰درصد در رده دوم قرار گرفته بود. در این شرایط اولاف شولتز، رهبر حزب سوسیال‌دموکرات می‌گوید که مردم آلمان می‌خواهند که او صدراعظم بعدی شود. وی در سخنان خود در مقر حزب خود گفت: «بسیاری از شهروندان آلمانی با ما سوسیال‌دموکرات‌ها همصدا شده‌اند؛ زیرا می‌خواهند تغییری در دولت ایجاد شود و همچنین می‌خواهند صدراعظم بعدی این کشور اولاف شولتز نامیده شود.»
این سیاستمدار ۶۳ساله از سال ۲۰۱۸ به‌عنوان معاون صدراعظم و وزیر دارایی آلمان در دولت ائتلاف بزرگ مرکل فعالیت می‌کرد و همین حضور در دولت مرکل باعث شد تا وی در جهت واکنش اقتصادی آلمان به پاندمی، نمره قابل قبولی به دست آورد. او روز دوشنبه اضافه کرد: «رای‌دهندگان بسیار شفاف اعلام کرده‌اند و گفته‌اند چه کسی باید دولت بعدی را بسازد. این حزب سه حزب را تقویت کرده است: سوسیال‌دموکرات، سبزها و حزب لیبرال‌دموکرات آزاد. این یک دستور مشخص است که شهروندان بیان کرده‌اند. این سه باید دولت را رهبری کنند.» با این سخنان، اولاف شولتز قصد دارد تا حزب قدیمی و از نفس افتاده مرکل را از تشکیل دولت کنار بگذارد و یک دولت چپ قدرتمند تشکیل دهد. در مقابل، آرمین لاشت، رهبر دموکرات مسیحی‌های آلمان در میان حامیان خود گفت: «حزب سوسیال دموکرات آلمان نمی‌تواند به این نتیجه بسنده کند؛ درحالی‌که نتیجه نهایی نامشخص است.» وی اما تصریح کرد: «البته ما می‌توانیم پیش‌بینی کنیم که ممکن است دولتی با سه حزب وجود داشته باشد.» لاشت افزود که CDU اتحاد دموکرات مسیحی‌ها ماموریتی علیه یک دولت چپ‌گرا دارد.
حزب سوسیال دموکراتیک آلمان در شعارهای خود از «ثبات» برای دوران پسامرکل استفاده کرده است؛ امری که خود از مشخصه‌های دوران مرکل بوده است. در میان طرفداران سوسیال‌دموکرات‌ها، شور و شعف بی‌پایانی دیده می‌شود. رابین فوگمن، ۲۰ ساله، حامی سرسخت شولتز، به سی‌ان‌ان گفت که از نتایج تاکنون خوشحال است. او تصریح کرد: «این واقعا یک نتیجه شگفت‌انگیز است. مردم به اولاف شولتز اعتقاد دارند.مردم معتقدند که آرمین لاشت واقعا نمی‌تواند این کشور را رهبری کند.» این جوان آلمانی تاکید می‌کند: «بنابراین ما واقعا دستور کار هدایت یک دولت جدید را داریم. امیدوارم این کار را انجام دهیم و اول از همه ما قصد داریم جشن بگیریم؛ زیرا این واقعا یک نتیجه شگفت انگیز است.»
در مقابل طرفداران حزب اتحاد دموکرات مسیحی‌ها کمی دلخور اما همچنان امیدوارند. دبورا پیرابا، دانشجوی ۲۷ساله حقوق و عضو اتحاد دموکرات مسیحی جوان به سی‌ان‌ان در مقر این حزب گفت که نتایج ناامیدکننده بوده، اما هنوز چیزی از دست نرفته است. او تصریح می‌کند: ما باید در نظر بگیریم که ما با آنگلا مرکل که من از طرفداران بزرگ آن هستم ۱۶ سال در راس قدرت حضور داشتیم. من در حال حاضر ناراحت هستم که او قرار است دفتر را ترک کند.» این عضو جوان حزب محافظه‌کاران تاکید می‌کند: «ما او را موتی (مامان) می‌نامیم، او می‌دانست چگونه با مردم صحبت و با آنها ارتباط برقرار کند. او کارهای زیادی را برای آلمان انجام داده است. این باعث شد او در مقایسه با سایر سیاستمداران بسیار خاص باشد. دلم برای شوخ‌طبعی او هم تنگ خواهد شد.»
البته انتخابات روز یکشنبه یک پیروز دیگر هم داشت: سبزها. آنها توانستند در این انتخابات خودی نشان دهند و این در سخنان رهبر این حزب هم نمایان است. آنالینا بائرباخ، رهبر سبزها گفت که حزب کمپینی را رهبری کرد که تا به حال در این کشور تجربه نکرده بود. نگرانی‌های زیست‌محیطی و نگرانی‌های اقتصادی به‌عنوان موضوعات کلیدی در مبارزات انتخاباتی مطرح شدند که مورد اول ناشی از سیل‌های مرگبار بود که تابستان امسال بخش‌هایی از آلمان را ویران کرد.بائرباخ موفقیت حزب خود را به رای‌دهندگان جوان و جدید نسبت داد. او گفت: «این حرکت ناشی از پیوستن بازارها و بسیاری از [افرادی] که در سال‌های گذشته به حزب ما پیوستند، بوده است و همه اینها به این بهترین نتیجه تاریخی منجر شد.» اما بائرباخ به این نکته هم تاکید کرد که حزبش از انتخابات چیزی بیشتر از این می‌خواست و تا حدی به‌دلیل اشتباهات او در مبارزات انتخاباتی نتوانسته است، بهتر عمل کند. درباره حزب آلترناتیو برای آلمان هم باید گفت، پس از آنکه نظرسنجی‌ها نشان داد که حمایت از حزب راست‌افراطی کاهش یافته است، آلیس ویدل، نامزد اصلی این حزب دست راستی برای صدراعظمی، چهره‌ای شجاعانه نشان داد. نتایج رسمی اولیه شمارش آرا از برخورداری ۳/ ۱۰درصدی این حزب خبر می‌دهد. این در حالی است که آرای این حزب در انتخابات سال ۲۰۱۷، حدود ۶/ ۱۲درصد بود که اجازه داد برای اولین‌بار پس از جنگ جهانی دوم وارد بوندستاگ یا پارلمان آلمان شود. به گزارش رویترز آلیس ویدل در واکنش به نتایج انتخابات گفت: «ما هنوز دو رقمی هستیم، ما توانستیم خود را اثبات کنیم. این ادعا مبنی بر اینکه ما بعد از یک دوره قانون‌گذاری از پارلمان خارج می‌شویم، کاملا شکست خورده است و ما بسیار خوشحال هستیم.»
بعد چه خواهد شد؟
دولت در حال خروج به‌عنوان دولت مکلف باقی می‌ماند تا زمانی که دولت جدیدی جایگزین آن شود. مرکل ۶۷ ساله کنار می‌رود و صدر اعظم جدید حکمرانی را بر عهده می‌گیرد. طبق سنت، رهبر قوی‌ترین حزب اولین تلاش را برای تشکیل دولت خواهد داشت. اما هلگر اشمیدینگ، کارشناس آلمانی و اقتصاددان ارشد بانک برنبرگ می‌گوید که این سبزهای چپ میانه و لیبرال‌ها که حامی کسب‌وکار هستند، شکل دولت بعدی را تعیین می‌کنند. وی پیش‌بینی کرد که در مذاکرات طولانی‌مدت ممکن است سرنوشت آلمان رقم بخورد و ابتدا شانس اولاف شولتز برای تشکیل دولت وجود دارد و باید شانس اندکی هم به آرمین لاشت، رهبر اتحاد دموکراتیک مسیحی‌ها و سوسیال مسیحی‌ها قائل شد.
یکی از مهم‌ترین ایرادهایی که به مرکل گرفته شده، عدم توجه به نوسازی زیرساخت‌های این کشور است که در سیل ویران‌بار تابستان امسال، این موضوع بیش از پیش به چشم آمد. برای همین اولاف شولتز قول بهبودی زیرساخت‌های این کشور را داده است. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، اولاف شولتز با ظاهری خسته صبح روز دوشنبه در مقر سوسیال‌دموکرات‌ها روی صحنه رفت و اعلام کرد که او دستاوردهای قابل توجه حزب خود را در انتخابات به‌عنوان حکمی از سوی رای‌دهندگان برای رهبری دولت بعدی با دو حزب کوچک‌تر در نظر گرفته است.
او قول داد با تشکیل دولت، مدرنیزاسیون این کشور با سرعت بیشتری پیش ببرد و حتما قدم‌های مهمی برای کنترل تغییرات آب‌وهوایی برخواهد داشت. البته رقیب آنها نیز تاکید کرده است که بر موضوع تغییرات آب‌وهوایی متمرکز خواهد شد؛ اما از ارائه جزئیات در این زمینه خودداری کرده است. تغییرات آب و هوایی، به‌ویژه پس از سیل‌های مرگبار در ماه ژوئیه یکی از مسائل اصلی در این فصل انتخابات فدرال آلمان بود. درحالی‌که احزاب دموکراتیک آن را بخشی از مبارزات انتخاباتی خود اعلام کردند، لوئیس نوباوئر، فعال آب و هوایی گفت که او با این سخنان دلگرم نمی‌شود؛ زیرا جزئیات در دست نیست. او گفت: «همه احزاب دموکراتیک در بیانیه‌های خود نوشتند که می‌خواهند به محدوده ۵/ ۱درجه [که در توافق اقلیمی پاریس تعیین شده است] پایبند باشند. اما اختلاف فاحشی بین اهداف و اقدامات آنها وجود دارد. این آن چیزی نیست که در این شرایط بحرانی لازم داشته باشیم.» نوباوئر تصریح کرد: «اگر هیچ‌کدام از احزاب به جزئیات اشاره نداشته باشند، مشخص است موضوع برای آنها در حد یک حرف است.»
پس از رای‌گیری چه خواهد شد؟
چراغ راهنمایی، جامائیکا و کیوی چه ویژگی مشترکی دارند؟ کسانی که سیاست آلمان را از نزدیک دنبال می-کنند، می‌دانند که هر سه نام مستعار ائتلاف‌های حکومتی بالقوه هستند. در هفته‌های پس از انتخابات، احزابی که اکثریت پارلمان را به‌دست آورده‌اند، سعی خواهند کرد تا دولت ائتلافی تشکیل دهند. حزب برنده در انتخابات اولین شانس را برای تشکیل این ائتلاف خواهد داشت؛ اما در صورت عدم موفقیت شانس به حزب دوم می‌رسد.
برای اولین‌بار از زمان تاسیس جمهوری فدرال در ۷۲ سال پیش، به نظر می رسد حداقل سه حزب برای تشکیل یک دولت باثبات نیاز است. در اینجا می‌توان به برخی احتمالات اشاره کرد:
ائتلاف چراغ راهنمایی: این می‌تواند محتمل‌ترین ترکیب باشد. نام آن برگرفته از احزابی است که شامل آن خواهند شد: سوسیال‌دموکرات‌ها (قرمز)، لیبرال‌دموکرات‌های آزاد (زرد) و سبزها (سبز).
ائتلاف جامائیکایی: اگر اتحاد دموکرات مسیحی محافظه‌کار (سیاه)، یعنی حزب آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان پیش‌قدم شود، این کشور ممکن است به دنبال ائتلاف جامائیکایی باشد که از رنگ سیاه، سبز و زرد پرچم جامائیکا این نام را به خود گرفته است. این بلوک شامل محافظه‌کاران، سبزها و دموکرات‌های آزاد خواهد بود.
ائتلاف کیوی: این می‌تواند شامل دو حزب از محافظه‌کاران و سبزها باشد که در چندین دولت ایالتی با هم کار کرده‌اند؛ اما بعید است که در نظرسنجی‌های فعلی اکثریت ملی را در اختیار داشته باشد.
فیلی که در خانه سبزها و لیبرال‌ها را می‌زند
پس از بسته شدن صندوق‌ها و شمارش آرا در روز یکشنبه، همه رهبران احزاب، پرشور دور هم نشستند و به‌طور مستقیم در تلویزیون دولتی به بحث پرداختند و مانند هر انتخاباتی درباره نتیجه کار صحبت کردند.
این بحث‌ها را در آلمان، راند فیلی می‌خوانند و این فرصتی است برای آلمانی‌ها که در خانه به تماشای برنامه‌ای بنشینند که احتمالا شکل دولت بعدی را مشخص می‌کند. روز یکشنبه با نزدیک شدن به نتیجه انتخابات و چشم‌انداز ائتلاف سه حزبی برای اولین‌بار در آلمان مدرن، این راند به نوعی نقش معکوس داشت. درحالی‌که دو نامزد اصلی، اولاف شولتز و آرمین لاشت، برای کسب حق خود در کسب مقام صدراعظمی تاکید کردند، رهبران احزاب سوم و چهارم به وضوح اعلام کردند که صرف نظر از نتایج انتخابات، ترکیب دولت بعدی را آنها می‌توانند مشخص کنند. کریستین لیندنر، رئیس دموکرات‌های آزاد، پیشنهاد کرد به جای اینکه برنده تصمیم بگیرد با چه کسی می-خواهد درباره ائتلاف حکومتی صحبت کند، احزابی که به نظر می‌رسد سوم و چهارم هستند، باید تصمیم بگیرند کدام رهبر را ترجیح می‌دهند. لیندنر تصریح کرد: «شاید بهتر باشد سبزها و دموکرات‌های آزاد که بیشترین اختلافات را در مواضع خود دارند، ابتدا با یکدیگر صحبت کنند و تصمیم بگیرند که کجای کار می‌خواهند قرار بگیرند.» با این حال نکته‌ای که همه درباره آن توافق دارند این است که آنها می‌خواهند به سرعت تشکیل دولت را ببینند. شولتز از سوسیال‌دموکرات‌ها گفت: «باید این‌طور باشد که هر کاری که لازم است، صورت گیرد تا در کریسمس دولت جدید مستقر شود.» در این‌باره مهم‌ترین رقیبش، یعنی ارمین لاشت رهبر محافظه‌کاران نیز موافق است.
با این حال الجزیره به یک نکته قابل توجه اشاره می‌کند: این اولین انتخابات از زمان اتحاد مجدد دو آلمان در سال ۱۹۹۰ است که مرکل به‌عنوان نامزد در آن شرکت نمی‌کند و وزن این انتخابات کاهش پیدا کرده است و تا زمان تشکیل دولت بعدی، حدس و گمان‌ها در آن نقش اصلی را بازی خواهد کرد.
سیاست‌های دولت‌های احتمالی
آلمانی‌ها روز یکشنبه به دولت جدید رای دادند و برای اولین‌بار از سال ۲۰۰۵، آنگلا مرکل نامزد نمی‌شود. مرکل ۶۷ ساله پس از نزدیک به ۱۶ سال قدرت، کنترل بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا را به صدراعظم جدید واگذار می‌کند. رقابت برای صدر اعظمی داغ است و جهان قصد دارد بداند، در پی برگزیت و انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس‌جمهور در ایالات متحده، آلمانی‌ها کشور خود را به کدام سمت می‌برند.
هدایت آلمان برای خروج از پاندمی ویروس کرونا، با تمرکز بر احیای اقتصاد، همچنان یکی از مبرم‌ترین مسائل در زمینه داخلی است. سیاست‌های اقلیمی که پس از سیل اخیر فوریت بیشتری پیدا کرده و سبز شدن بخش انرژی صنعتی کشور نیز در ذهن رای‌دهندگان بوده است. افزون بر اینها، دیجیتالی شدن و تضمین برابری و امنیت اجتماعی نیز در بحث‌ها مطرح شده است. هرکسی که قدرت را در دست بگیرد، تصمیم خواهد گرفت که چقدر بر سیاست‌های آنگلامرکل تکیه کند یا اینکه چقدر کشور را در مسیر جدیدی قرار دهد. اگر حزب محافظه‌کار مرکل در قدرت باقی بماند، احتمالا دولت قوام بیشتری نسبت به دولت سوسیالیست‌ها خواهد داشت. اما اگر سوسیال‌دموکرات‌ها به قدرت بازگردند، احتمالا برای اولین‌بار سبزهای حافظ محیط زیست بتوانند نقش صدراعظمی را بر عهده بگیرند. در زمینه سیاست خارجی، هم محافظه‌کاران و هم سوسیال‌دموکرات‌ها تا حد زیادی به دنبال تداوم تجارت پررونق آلمان با چین و همکاری با روسیه هستند. این شامل خط لوله نورد استریم دو نیز می‌شود که در اوایل سپتامبر تکمیل شد. مقامات آلمانی اکنون چهار ماه فرصت دارند تا این خط لوله را تایید کنند تا بتواند مستقیما از روسیه گاز طبیعی به آلمان منتقل کند و اوکراین و دیگر کشورهای اروپای شرقی را دور بزند. سبزها اما مخالف خط لوله هستند.
همه احزاب سیاسی-به جز جناح راست افراطی یا همان حزب آلترناتیو برای آلمان- موافق هستند که آلمان در اتحادیه اروپا مستحکم باقی بماند. در این میان سبزها برای احیای بلندپروازانه‌تر پروژه‌های اروپایی و با اقدامات سخت‌گیرانه‌تر علیه مجارستان و دیگر اعضا که اصول دموکراتیک را رعایت نمی‌کنند، تلاش بی‌سابقه‌ای خواهند داشت. سال‌هاست که رویکرد آلمان نسبت به چین از طریق تجارت با آن کشور تغییر کرده است؛ اما سرکوب مخالفان چین در داخل و دست‌درازی‌های پکن در خارج از کشور، این سیاست آلمان را زیر سوال برده است. ایالات متحده، متحدان بی‌رغبت خود را برای اتخاذ مواضع سخت‌تر در قبال چین تحت فشار قرار داده است؛ اما آلمان در دوران صدراعظمی آنگلا مرکل تمایلی به حضور در این نمایش آمریکایی نداشته است و انتظار نمی‌رود که با دولت تحت رهبری حزب او یا سوسیال دموکرات‌ها این وضعیت تغییر کند. به‌رغم تحولات اخیر در افغانستان، حزب آلترناتیو برای آلمان که ضد مهاجرت است، در انتخابات روز یکشنبه نتوانست ازحقه ترساندن مردم از مهاجرت، استفاده بهتری ببرد؛ درحالی‌که چهار سال پیش، با همین حقه توانست برای اولین بار به بوندستاگ وارد شود. این حزب اما روز یکشنبه در حدود ۱۰درصد آرای مردم این کشور را کسب کرد؛ اما به هر حال توانست، درصد دو رقمی خود را حفظ کند.
باشگاه اقتصاددانان راهم بخوانید
