«قیمت نفت را همین الان کاهش دهید»
توییت ترامپ علیه عربستان
حساب کاربری دونالد ترامپ در توییتر، بیش از هر زمان دیگری درباره اوپک و قیمت نفت فعال شده است. طی حدود سه ماهی که از انتشار اولین توییت منتقدانه ترامپ علیه اوپک می‌گذرد، قیمت طلای سیاه نه تنها کاهش نیافته، بلکه با رشد نیز همراه بوده است. به نظر می‌رسد همین اتفاق نیز باعث شده لحن ترامپ در توییت‌هایش از «کنایه و انتقاد به بالا بودن قیمت نفت» به لحنی «دستوری برای افزایش عرضه و کاهش قیمت‌ها» تغییر کند و اخیرا نیز وارد فاز «تهدید» شود. این لحن تهدیدآمیز از نگاه کارشناسان، بازی ترامپ در زمین نفت را وارد محدوده خطر کرده است.
ترامپ در جدیدترین توییت خود تاکید کرده است «ایالات متحده آمریکا در مقابل دلارهای اندک (آنها) از بسیاری از کشورهای عضو اوپک حمایت می‌کند. این باید یک خیابان دوطرفه باشد.» نماینده ایران در هیات‌‌عامل اوپک در پاسخ به تهدیدات ترامپ در زمینه تامین امنیت کشورهای عضو اوپک، گفت: عالیجناب، آن حجم از نفت خام برای اجابت خواسته شما در بازارهای جهانی موجود نیست، شما آن دسته از اعضای اوپک را که ادعا می‌کنید از آنها حمایت می‌کنید، تحت فشار گذاشته‌اید. شما به واقع با این رفتار اعتبار و حاکمیت آنها را زیر سوال می‌برید، ما انتظار داریم مودبانه‌تر برخورد کنید. او با یادآوری اینکه «برادران مسلمان ما در عربستان سعودی، ملتی تحصیلکرده و بالغ هستند که اجازه نمی‌دهند شما با آنها این گونه رفتار کنید و به آنان دستور دهید»، تصریح کرد: شما می‌گویید که این یک جاده دوطرفه است، ما هم در این بزرگراه قرار داریم. کاظم‌پور اردبیلی تاکید کرد: آقای رئیس‌جمهوری ممکن است ما اختلاف سلیقه‌هایی با برادران‌مان در عربستان سعودی داشته باشیم، اما یاد گرفته‌ایم که چگونه در کنار هم زندگی کنیم؛ شما می‌خواهید این اختلاف‌ها را تشدید کنید، اما من توصیه می‌کنم به سرعت به مذاکرات وین (این مذاکره روز گذشته بدون حضور آمریکا و میان ایران و چهار قدرت جهانی برگزار شد) ملحق شوید. اما ترامپ در کنار جملاتی که لحن تهدیدآمیز آن کاملا آشکار است، بار دیگر اوپک را مسوول قیمت بالای نفت دانسته و خواسته است این سازمان قیمت‌های جهانی را «همین حالا» کاهش دهد. تهدید امنیتی ترامپ علیه اوپک و درخواست فوری او برای کاهش قیمت نفت در شرایطی مطرح می‌شود که او از سمت رشد قیمت بنزین در آمریکا در آستانه برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره، تحت فشار قرار دارد. او در توییت اخیر خود به این مشکل داخلی آمریکا نیز اشاره کرده و نوشته است: «انحصار اوپک باید به‌خاطر داشته باشد که قیمت‌های بنزین افزایش یافته است. اگر نگوییم کاری نکرده‌اند، اقدام لازم را هم برای این شرایط انجام نداده‌اند. آنها قیمت‌ها را افزایش می‌دهند، قیمت‌های جهانی نفت خام را همین حالا کاهش دهید.»
در این میان در حالیکه عربستان سعودی آشکارا از خواسته‌های نفتی آمریکا حمایت می‌کند و اخیرا تولید روزانه خود را نیز افزایش داده است، نماینده ایران در هیات عامل اوپک در واکنش به توییت جدید رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: با توییت‌های پیاپی و مذموم شما قیمت‌های جهانی نفت خام ۱۰ دلار افزایش یافته است، لطفا به این رویه پایان دهید، در غیر این صورت قیمت‌های جهانی نفت خام بالاتر می‌رود. حسین کاظم‌پور اردبیلی در پاسخ به خواسته‌ها و تهدیدهای ترامپ گفت: آقای رئیس‌جمهوری (دونالد ترامپ)، ممکن است از شما بپرسم درباره چه موضوعی صحبت می‌کنید؟ سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) ظرف ۳۰ سال گذشته دخالتی در تعیین قیمت‌های جهانی نفت خام نداشته است، بلکه این بازارهای مالی و هاب‌های منطقه‌ای برای انواع نفت خام شاخص است که بر تحولات قیمتی تاثیر می‌‌گذارند. او در ادامه گفت: ایالات متحده آمریکا، تولیدکنندگان بزرگ و موسسان اوپک را تحریم می‌کند و در عین حال از آنها می‌خواهد قیمت‌های نفت خام را کاهش دهند.
اظهارات کاظم‌پور اردبیلی، حاوی چند نکته است که توجه به آن نشان می‌دهد فشار بیش از اندازه ترامپ به اوپک برای افزایش عرضه از یکسو و اعمال تحریم‌های نفتی علیه ایران از سوی دیگر، می‌تواند بازار را از تعادل خارج کند.
کاهش نقش اوپک در بازار نفت
اوپک به‌عنوان سازمانی که یکی از هدف‌های اصلی آن از بدو تاسیس در سال ۱۳۳۹ «طراحی شیوه‌هایی برای تضمین ثبات قیمت نفت در بازار بین‌المللی این کالا به منظور از بین بردن نوسانات مضر و غیر ضروری» بوده، حالا و با تبدیل شدن به ابزاری برای دست یافتن رئیس‌جمهوری آمریکا به خواسته‌هایش، در معرض از دست دادن قدرت تاریخی خود قرار دارد. ماجرا از آنجا آغاز شد که ترامپ چند هفته قبل از خروج از توافق بین‌المللی برجام، انتقادهای توییتری خود از عملکرد اوپک درباره قیمت را آغاز کرد. به این ترتیب در حالیکه کشورهای عضو و غیرعضو اوپک، از ابتدای سال ۲۰۱۷ با پایبندی به توافق کاهش تولید موفق به کاهش ذخایر مازاد نفت خام و بهبود قیمت‌ها شده بودند، از سمت ترامپ به «بالا نگه داشتن مصنوعی قیمت‌ها» متهم شدند. واکنش عربستان سعودی و روسیه به‌عنوان بزرگان ائتلاف کاهش تولید، طرح پیشنهاد افزایش عرضه و ایجاد تسهیل در توافق کاهش تولید بود، موضوعی که واکنش وزیر نفت ایران را برانگیخت. اندکی بعد با خروج رسمی ترامپ از توافق بین‌المللی برجام، مشخص شد که آمریکا با چراغ سبز عربستان مبنی بر جبران کاهش عرضه نفت خام ایران، با خیالی راحت از این توافق خارج شده است. به این ترتیب آمریکا با این تصور که افزایش تولید عربستان می‌تواند کاهش نفت ایران را جبران کرده و مانع از رشد قیمت‌ها شود، از برجام خارج شد.
از همان زمان بیژن زنگنه، در نامه‌ای با اعتراض به تصمیم یکجانبه عربستان برای افزایش تولید، هشدار داد که آمریکا نباید در اوپک تصمیم‌گیرنده باشد. با این حال همراهی سیاسی عربستان سعودی با آمریکا و رقابت این کشور با ایران در منطقه، باعث شده است که عربستان سعودی با تحمل سختی‌های اقتصادی و فنی افزایش تولید نفت، دستورات آمریکا در این زمینه را اجرایی کند. به گفته منابع آگاه در اوپک، عربستان به این سازمان اعلام کرده که تولید خود را در ماه گذشته میلادی (ژوئن) ۴۵۸ هزار بشکه نسبت به ماه مه افزایش داده و به ۴۸۸/ ۱۰ میلیون بشکه در روز رسانده است. به گزارش رویترز، این منابع گفته‌اند کل عرضه نفت عربستان به بازار نفت در ماه ژوئن حتی بیش از میزان تولید این کشور بوده که نشان می‌دهد عربستان از ذخایر نفتی خود برای افزایش فروش استفاده کرده است. آن‌طور که این منابع گفته‌اند، عربستان در ماه ژوئن روزانه ۵۷۹/ ۱۰ میلیون بشکه نفت عرضه کرده که صرف مصرف داخلی و صادرات شده است. به این ترتیب به نظر می‌رسد بخشی از این عرضه از تانکرهای ذخیره نفت تامین شده است. موسسه کپلر برآورد کرده که میزان صادرات نفت عربستان در ماه ژوئن با ۴۰۷ هزار بشکه افزایش نسبت به ماه می به ۶۲/ ۷ میلیون بشکه در روز رسیده باشد. به این ترتیب در حالیکه تردیدهای فراوانی در رابطه با توان افزایش تولید پایدار عربستان از سوی کارشناسان مطرح است، عربستان تمام تلاش خود را برای افزایش تولید ۲ میلیون بشکه‌ای در روز که خواسته دونالد ترامپ است، به کار گرفته. عربستان در زمینه اجرای خواسته‌های متحد آمریکایی خود، حتی نیازش به نفت ۷۵ دلار را نادیده گرفته و با وجود احتمال ریزش قیمت‌ها با افزایش تولید، دست به این کار زده است. اخیرا ملک سلمان، پادشاه عربستان به ترامپ اطمینان داد که این کشور در صورت نیاز تولید نفت خود را افزایش خواهد داد و اینکه ریاض دارای ظرفیت ذخیره تولید ۲ میلیون بشکه‌ای است که می‌تواند برای جبران کاهش عرضه ایران و ونزوئلا به بازار عرضه شود. اقدامات اخیر عربستان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده عضو اوپک، نه تنها می‌تواند منجر به از بین رفتن توافق کاهش تولید شود، بلکه می‌تواند با پذیرش سلطه آمریکا در این سازمان، نقش تاریخی آن را در بازار زیر سوال ببرد.
افزایش تنش و رشد قیمت‌ها
جنگ لفظی که ترامپ علیه اوپک آغاز کرده است، از جهتی دیگر نیز می‌تواند منجر به ایجاد عدم تعادل در بازار نفت و رشد چشمگیر قیمت‌ها شود. هدف ترامپ از اصرار بر اوپک برای افزایش تولید و کاهش قیمت‌ها مشخص است. او می‌خواهد بابت کاهش احتمالی عرضه نفت ایران قیمت‌ها افزایش پیدا نکنند. به این ترتیب او می‌تواند رشد قیمت سوخت را در آمریکا کنترل و با جلب نظر مردم، آینده سیاسی خود را تضمین کند. ترامپ برای دست یافتن به این هدف مصمم است تا آنجا که با لحنی تهدیدآمیز و بدون توجه به سیستم عرضه و تقاضا در بازار نفت، به اوپک دستور کاهش قیمت می‌دهد. در مقابل واضح است ایران به مقابله با شرایطی می‌رود که هدفش تسهیل اعمال تحریم‌ها با کمترین نتیجه منفی بر بازار جهانی است. هفته گذشته، رئیس‌جمهور روحانی در سوئیس و در جمع ایرانیان مقیم این کشور اعلام کرد: معنی ندارد که ایران نفت صادر نکند و کشورهای منطقه صادرات نفت داشته باشند. در برداشت تحلیلگران از صحبت‌های روحانی، نام تنگه هرمز و اعمال محدودیت بر آن از سمت ایران شنیده شد. به نظر می‌رسد این برداشت بر بازار نفت نیز اثرگذار بود؛ زیرا همزمان با انتشار این سخنان، قیمت نفت روندی صعودی در پیش گرفت. روزانه یک پنجم معادل ۵/ ۱۷ میلیون بشکه از نفت جهان از تنگه هرمز عبور کرده و از خاورمیانه به بازارهای مهم نفتی در آسیا اقیانوسیه، اروپا، آمریکای شمالی و سایر مناطق می‌رسد. به این ترتیب اهمیت استراتژیک این تنگه باعث شده است، واکنش بازار نفت به کوچک‌ترین تنش در این تنگه، رشد قیمت‌ها باشد. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد اگر ترامپ در کنار فشار بر عربستان برای افزایش عرضه، فشارها برای صفر کردن صادرات نفت ایران را نیز ادامه دهد، تنش‌ها در تنگه استراتژیک هرمز افزایش یابد و چنین اتفاقی نتیجه‌ای ندارد جز رشد چشمگیر قیمت‌ها که می‌تواند توییت‌های ترامپ را بیش از پیش بی‌اثر سازد.
حتی همین حالا و بدون بروز هیچ تنشی در تنگه هرمز و با وجود افزایش تولید از سمت عربستان و روسیه، بازار نفت نگران کاهش عرضه از سمت ونزوئلا، لیبی و ایران است. از همین رو یک موسسه سرمایه‌گذاری آمریکایی روز گذشته پیش‌بینی کرد «کاهش عرضه می‌تواند قمیت نفت را به ۱۵۰ دلار بر بشکه نیز برساند.»
ارسال نظر