بهبود خاموش
آیا کرونا صنعت پتروشیمی را به عقب راند؟
در طول همه‌گیری کووید۱۹ بنگاه‌های تولیدکننده محصولات پلی‌اتیلنی که به تولید محصولاتی مانند ظروف پلاستیکی برای بسته‌بندی کالاهایی مانند لبنیات، روغن موتور و شامپوها می‌پردازند، همچنان پابرجا هستند، در حالی که در زنجیره‌های ارزش کالاهای دیگری مانند پلی اورتان‌ها که برای صفحات فوم قابل انعطاف و سخت، مهر‌و‌موم و واشر استفاده می‌شود، کاهش تقاضا مشاهده شده است. نظر به تغییر شرایط تقاضای جهانی، لازم است تولیدکنندگان این صنعت با توجه به چشم‌انداز جهانی، تحلیل و ارزیابی صحیحی از طرح‌ها و برنامه‌های توسعه آتی خود با توجه به موقعیت رقبا داشته باشند.
به‌روزرسانی نگرش
همه‌گیری کووید ۱۹ مدیران صنایع پتروشیمی را وادار کرده تا در خصوص آینده این صنعت تجدید نظر کنند. رشد کند تقاضا، مازاد رو به‌رشد و تقلیل ارزش نهفته در کل زنجیره ارزش قبل از همه‌گیری کووید ۱۹ نیز وجود داشته و در حال حاضر تنها آشکارتر شده است. علاوه‌براین، صنعت با اختلالات ساختاری از جمله انتقال به منابع انرژی تجدیدپذیر و اقتصاد احیاکننده و چرخشی هم مواجه است.
این گزارش تاثیرات اختلالات ناشی از همه‌گیری کووید ۱۹ -کاهش تقاضا و قیمت نفت- در چشم‌انداز کوتاه‌مدت، میان‌مدت (نیمه دوم سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳) و بلندمدت (بعد از سال ۲۰۲۳) را بر صنعت پتروشیمی به همراه جزئیات مربوط مورد بررسی قرار می‌دهد. رهبران صنایع شیمیایی و سرمایه‌گذاران مالی به‌طور یکسان باید چشم‌اندازها و دستورالعمل‌های مدیریتی خود را برای تمرکز بر سناریوهای بازیابی، زنجیره‌های تامین منطقه‌ای و بهره‌وری سرمایه به‌روزرسانی کنند.
پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸، صنعت پتروشیمی از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸ رشد طولانی‌مدت و چشمگیری را تجربه کرد که طی آن ارزش کل زنجیره این صنعت سالانه هشت درصد رشد داشت. سطح بالای بهره‌وری و پویایی مطلوب مواد اولیه موجب کسب منافع قابل توجه و شکل‌گیری ابرچرخه (زمانی که حاشیه سود بالاتر از حد معمول است) از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ شد.
به‌طور کلی، بهره‌وری صنعت (معمولاً در سطح زنجیره تولید) تولیدکنندگان حاشیه‌ای را تعیین و قیمت نفت نیز شیب منحنی هزینه را در بسیاری از زنجیره‌های تولید تعیین می‌کند. با در نظر داشتن این موارد، عوامل زیر در عملکرد صنعت پتروشیمی موثر هستند:
- بهبود حاشیه سود به دلیل بازارهای محدود در همه مناطق؛ نرخ بهره‌وری اتیلن از ۸۴ درصد طی سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۰۹ به ۹۰ درصد طی سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ بهبود یافت.
- رشد مداوم ظرفیت تولید از ۶۲ میلیون تن در سال ۲۰۰۸ به ۱۰۲ میلیون تن در سال ۲۰۱۸ بر اساس مواد اولیه مزیت‌دار به ویژه در مناطق خاورمیانه و آمریکای شمالی.
- رشد تقاضای شدید بازارهای نوظهور، بیش از ۴۰ درصد رشد ارزش کل از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸.
در سال ۲۰۱۹، افزایش قابل توجه ظرفیت و کاهش رشد تقاضا باعث کاهش ارزش کل زنجیره صنعت شد. این کاهش در سال ۲۰۲۰ توسط بیماری همه‌گیر کرونا تسریع شد. تاثیر کووید ۱۹ در تغییر میزان تقاضا به کالاهای صنعت پتروشیمی در بین زنجیره‌های ارزش گوناگون و متفاوت بود، تقاضا در حوزه محصولات کاربردی مورد مصرف در صنعت خودرو و ساخت‌و‌ساز با کاهش شدید مواجه شد و در مقابل تقاضا در حوزه بسته‌بندی (به ویژه در مواد غذایی، محصولات بهداشتی و پزشکی) همچنان قوی بود. علت رشد قوی تقاضا در حوزه سلامت، کاهش موجودی، افزایش قابل توجه خدمات تحویل و تمرکز بیشتر فعالیت‌ها در حوزه مراقبت‌های سلامت در پاسخ به همه‌گیری کووید۱۹ است. با وجود توقف برخی از واحدهای پتروشیمی در برخی مناطق، تولیدکنندگان این صنعت به خوبی توانستند آثار کوتاه‌مدت ویروس کرونا را تحمل کنند و اکنون در حال برنامه‌ریزی برای میان‌مدت هستند.
تاثیرات کوتاه‌مدت کووید۱۹: پاسخ صنعت
متغیر بودن سطح مواجهه با بازارهای نهایی و مناطق به معنای تاثیر نابرابر در سمت تقاضاست. تقاضاهای سفارش برای واحدهای تولید پلی‌اتیلن (که محصولی مانند ظروف پلاستیکی برای محصولات لبنی، روغن موتور و شامپوها را تولید می‌کنند) همچنان پابرجاست. در حالی که توزیع‌کنندگان کالاهای مرتبط با زنجیره‌های ارزش دیگری مانند پلی اورتان‌ها (که برای صفحات فوم قابل انعطاف و سخت، مهر و موم و واشر استفاده می‌شود)، کاهش تقاضا را مشاهده کرده‌اند.
سمت عرضه کمتر از سمت تقاضا تحت تاثیر قرار گرفته است. در واقع بسیاری از واحدهای پتروشیمی به طرز چشمگیری بحران همه‌گیری کووید ۱۹ را تحمل کرده‌اند و تعداد کمی از آنها تحت تاثیر اختلالات زنجیره تامین قرار گرفته‌اند. اکثر بنگاه‌ها تعادل مناسبی را بین فاصله فیزیکی و واحد در حال تولید برای تامین ترکیب و مواد ضروری برای مبارزه با همه‌گیری کووید ۱۹ برقرار می‌کنند. با این حال، چندین شرکت شیمیایی، خطوط تولید واحدهای موجود خود را برای تولید و پاسخگویی به افزایش تقاضا برای الکل ایزوپروپیل (برای ضدعفونیکنندهها) و اتانول سازگار کردند.
از نیمه نخست سال ۲۰۲۰، تاثیر کوتاه‌مدت به خوبی در نتایج مالی چندین بازیگر پتروشیمی نشان داده شده است. از میان شرکت‌هایی که مورد بررسی قرار گرفته‌اند، درآمد قبل از بهره، مالیات و استهلاک در مقایسه با نیمه نخست سال ۲۰۱۹، سه درصد کاهش یافته است. در پاسخ، برخی از رهبران صنعت هزینه‌های عملیاتی و سرمایه را کاهش داده‌اند.
اگرچه اکثر شرکت‌ها اقدامات لازم را برای پاسخگویی به شرایط اقتصادی فعلی انجام می‌دهند، اما تمرکز باید به‌طور جدی به استراتژی‌های میان‌مدت تا بلندمدت، برنامه‌های سرمایه‌ای و مدل‌های عملیاتی تبدیل شود. این کار با درک دقیق سناریوهای آینده و عناصر حیاتی تاثیرگذار بر آنها آغاز می‌شود.
تاثیرات میان‌مدت و بلندمدت کووید ۱۹: راه‌های بهبود
کووید ۱۹ کاهش در تقاضا و قیمت نفت را تحریک کرده است. این صنعت در سال ۲۰۱۹ وارد یک چرخه نزولی شد. در حقیقت ارزش کل زنجیره صنعت در اثر کاهش رشد تقاضا و به ویژه افزایش قابل توجه ظرفیت‌ها، که در نهایت به نرخ بهره‌برداری کم و پایین آمدن قیمت نفت در سال ۲۰۱۹ منجر شد، تقریباً ۴۵ درصد کاهش یافت.
بهره‌وری صنعت
بهبود تقاضای پتروشیمی از نظر جغرافیایی و زنجیره ارزش متفاوت خواهد بود و به تاثیرات اپیدمیولوژیک و اقتصاد کلان بستگی دارد. روند بلندمدت تقاضا به محصول پتروشیمی پلی‌اتیلن بعد از بروز بحران مالی ۲۰۰۸، به سطحی پایین‌تر جابه‌جا شد که در اثر بحران سلامت، کووید ۱۹، مجدداً تقلیل سطح صورت گرفت. بر اساس نظرسنجی صورت‌گرفته، بازگشت به سطح تقاضای قبلی سال ۲۰۱۹ طی سناریوهای گوناگونی از مهار کامل ویروس تا رشد آهسته مورد انتظار است. در یکی از سناریوهای ارائه‌شده برای کووید ۱۹، میزان تقاضا برای محصول پتروشیمی پلی‌اتیلن ممکن است در فصل نخست سال ۲۰۲۲ به سطح قبل از همه‌گیری کرونا برسد. در سمت عرضه، برخی از بازیگران برنامه‌های توسعه ظرفیت خود را به تاخیر انداخته یا لغو کرده‌اند. با وجود این، پیش‌بینی می‌شود، همچنان ظرفیت مازاد قابل توجهی تا سال ۲۰۲۲ و احتمالاً حتی در سال ۲۰۲۵ وجود داشته باشد.
سیر تکاملی قیمت نفت
کاهش قیمت نفت منحنی‌های هزینه را، به ویژه برای محصولات پتروشیمی مانند متانول و اتیلن هموار کرده و ارزش کل به خصوص برای بازیگرانی که به منابع اولیه مزیت‌دار دسترسی دارند، با فرسایش همراه شده است. در این میان به دلیل کاهش بهای نفت خام، هزینه تولید و حمل پلی‌اتیلن در چین در آوریل ۲۰۲۰ در مقایسه با سال ۲۰۱۹، افت قابل توجهی داشته و حاشیه سود کمترین هزینه مربوط به منطقه خاورمیانه که به‌عنوان تولیدکنندگان مزیت‌دار محسوب می‌شوند، در قیاس با هزینه سایر مبادی تولید، افت داشته و به ۳۰۰ دلار در هر تن رسیده است.
فعالان صنعت فقط چند گزینه برای بهبود بهره‌برداری دارند، از جمله تاخیر در افزایش ظرفیت و بازسازی ظرفیت فعلی. با ورود به بحران، انتظار می‌رود که میزان استفاده از ظرفیت تولید اتیلن بین سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۵ حدود ۸۵ درصد باشد (در مقابل ۸۹ درصد در سال ۲۰۱۹). سناریوی بهبود خاموش (بی‌صدا)، میانگین نرخ بهره‌برداری از صنعت پتروشیمی را در حدود ۸۱ درصد تا سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد. به‌علاوه، تاثیر بروز این سناریو بر ارزش کل، کاهش ۱۶درصدی را نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۲۳ به سطح سال ۲۰۱۹ باز نخواهد گشت.در بلندمدت، نرخ استفاده از اتیلن ممکن است در نیمه دوم این دهه بهبود یابد، اگرچه میزان آن به رفتار کلی صنعت بستگی دارد. در صورت سرمایه‌گذاری محدود، ممکن است تا سال ۲۰۳۰ میزان بهره‌برداری از آن به سطح سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ بازگردد، یا اگر ظرفیت قابل توجهی به تولید آن اضافه شود، ممکن است بهره‌وری در سطحی پایین‌تر از سطح ۲۰۱۹ باقی بماند.
دستور کار مدیریتی تغییردهنده
تیم‌های مدیریت پتروشیمی باید برنامه‌های استراتژیک خود را به‌روز کنند تا درس‌هایی را که در نیمه اول سال ۲۰۲۰ آموخته‌اند، به‌کار بگیرند. در همین ارتباط توصیه‌های زیر ارائه می‌شوند:
۱- از سناریوها برای مدیریت بازیابی استفاده کنید. با توجه به چشم‌انداز نامشخص صنعت جهانی - و احتمال عدم قطعیت طولانی‌مدت برای ۱۲ تا ۱۸ ماه آینده- بنگاه‌ها باید چشم‌انداز بازار مبتنی بر سناریو را طرح‌ریزی و ایجاد کنند. با توجه به زنجیره‌های ارزش خاص و ردپاهای جغرافیایی، این دیدگاه‌ها می‌توانند تصمیم‌گیری استراتژیک و عملیاتی را با تمرکز بر سودآوری و جریان نقدینگی هدایت کنند.
۲- برای زنجیره‌های تامین فزاینده منطقه آماده شوید. صنعت پتروشیمی پیشتر به دنبال منطقه‌سازی زنجیره تامین در کنار جهانی‌سازی آن ناشی از مواد اولیه مزیت‌دار بود. این بدان معنی است که کووید ۱۹ تاثیر محدودی بر زنجیره تامین مواد پتروشیمی و پلیمرهای فله (جدا از تنگناهای انتخابی به دلیل قفل شدن) داشته است. با این حال، همه‌گیری کووید ۱۹، طرف‌های تقاضا در زنجیره‌های عرضه جهانی و همچنین اثرات نامطلوب بالقوه بر روی اقلام واسطه دارویی، ماسک‌های N۹۵ و ضدعفونیکنندهها را برجسته کرده است. بر اساس گزارش اخیر موسسه جهانی مک‌کینزی، به دلیل اختلالات در زنجیره تامین، حداکثر ۳۵ درصد از درآمد قبل از بهره، مالیات و استهلاک، صنایع شیمیایی سالانه می‌تواند در معرض خطر باشد.
۳- بهره‌وری سرمایه را بالا ببرید. با توجه به ظرفیت بیش از حد و جریان‌های نقدینگی عملیاتی پایین‌تر تا سال ۲۰۲۵، بنگاه‌ها باید ارزیابی از جریان فعالیت‌های سرمایه‌گذاری ثابت خود داشته باشند. علاوه بر این، آنها باید بر روی بهبود بهره‌وری پروژه‌های پیشرفته و زیر‌ساختی، به عنوان مثال، از طریق مذاکره مجدد در مورد قیمت‌ها یا تنظیم زمان اتمام پروژه، تمرکز کنند.
۴- مقیاس دیجیتال و تجزیه و تحلیل در بازرگانی و عملیات. محصولات دیجیتال پایان به پایان، می‌تواند به بهبود قابل توجه شرکت‌های شیمیایی منجر شود. بازیگران صنعت پتروشیمی باید حداکثر حاشیه را با استفاده از تجزیه و تحلیل پیشرفته برای کاهش هزینه‌های خرید، کاهش مصرف انرژی، بهبود عملکرد و توان عملیاتی و بهینه کردن قیمت‌های محصول فضای کسب‌و‌کار پویا، کاهش دهند.
۵- گذار به اقتصاد چرخشی را ادامه دهید. پایین بودن قیمت نفت، کاهش تقاضای کلی و نگرانی بیشتر مصرف‌کنندگان در مورد سلامت و ایمنی مرتبط با بیماری همه‌گیر، ممکن است سرعت گذار به اقتصاد چرخشی را کاهش دهد. با پیچیدگی بیشتر امور، چالش‌های سیستماتیک -مانند عدم استانداردسازی محصول و فرآیندهای مرتب‌سازی ناکارآمد- نرخ بازیافت را در کوتاه‌مدت و میان‌مدت پایین نگه می‌دارند. با این حال، تحقیق اخیر مک‌کینزی نشان داد که ۸۷ درصد از بازیافت‌کنندگان انتظار دارند مصرف‌کنندگان بدون توجه به بحران یا رکود اقتصادی، به حمایت از محصولات پایدار یا بازیافتی ادامه دهند.
