رئیس هیات عامل «ایمیدرو» در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» مطرح کرد
پلتفرم جدید تولید آلومینا
«دنیای اقتصاد» در گفت‌وگو با وجیه‌اله جعفری، رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) به بررسی آخرین وضعیت تولید آلومینا در ایران پرداخته است. همچنین در این گفت‌وگو برنامه‌های آینده سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی مورد بررسی قرار گرفته است که در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
چندی پیش عنوان کردید که ۷۰ هزار تن به ظرفیت تولید سالانه آلومینای کشور افزوده خواهد شد. برای عملیاتی شدن آن چه برنامه‌هایی دارید؟
طبق ارزیابی‌ها، افزایش تولید آلومینا در کشور، کاهش ارزبری برای صنعت آلومینیوم را در بردارد. در حال حاضر کشور سالانه به ۱.۵ میلیون تن پودر آلومینا نیاز دارد که بخش عمده‌ای از آن از طریق واردات تامین می‌شود. طبق قرارداد با قرارگاه خاتم، در فاز نخست پروژه سالانه ۷۰ هزار تن پودر آلومینا از ماده معدنی نفلین سینیت در شهرستان سراب تولید می‌شود که تاثیر قابل ملاحظه‌ای در خروج ارز از کشور می‌گذارد.
تولید فعلی آلومینا در کشور سالانه به ۲۵۰ هزار تن می‌رسد، از این رو ضروری است که زمینه افزایش تولید این ماده فراهم آید. پیش‌بینی شده در صورت امکان، تولید آلومینا از نفلین در فازهای توسعه به ۲۰۰ هزار تن در سال افزایش یابد. ارزش فاز نخست پروژه ۱۳۷ میلیون یورو است و این طرح در مدت ۴ سال اجرا خواهد شد. این در حالی است که تولید آلومینا از نفلین، علاوه بر کاهش وابستگی به واردات، با احتساب محصولات جانبی ارزش افزوده بالایی را ایجاد می‌کند.
پروژه ۷۰ هزار تنی تولید آلومینا از ماده معدنی نفلین سینیت در آذربایجان شرقی اواخر سال گذشته اجرایی شد. این پروژه در راستای سیاست‌ها و برنامه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت و با سرمایه‌گذاری مستقیم ایمیدرو و همکاری قرارگاه خاتم به اجرا در آمد. این پروژه از سال ۸۴ در انتظار شروع عملیات اجرایی بود و بعد از قریب به ۱۴ سال و به دنبال تغییرات متعدد مدیریتی، تکنولوژیکی، اجرایی و تصمیمات متعدد، در نهایت آذر سال گذشته نهایی شد. اکنون شروعی بر اجرایی شدن فاز نخست پروژه برای ایجاد ظرفیت تولید ۷۰ هزار تن پودر آلومینا از ماده معدنی نفلین در شهرستان سراب است.
سال گذشته توانستیم با قرارگاه خاتم به توافقنامه همکاری برسیم، هرچند پیشتر در سال ۹۲ نیز موافقت‌هایی با قرارگاه امضا شده بود، اما اجرایی نشد و اکنون پس از شش سال قرارگاه خاتم در کنار ایمیدرو قرار گرفت تا با امضای این موافقتنامه وارد فاز اجرا شود. در واقع این طرح با ۱۳۷ میلیون یورو توسط ایمیدرو تامین مالی می‌شود. با افتتاح این پروژه، ۷۰ هزار تن پودر آلومینا به عنوان ماده اولیه تولید شمش آلومینیوم وارد چرخه می‌شود. در جاجرم نیز ظرفیت ۲۵۰ هزار تنی آلومینا در حال تولید است و طبق برنامه‌ریزی‌هایی که انجام شده، قرار است تا افق ۱۴۰۴ با تولید ۵/ ۱ میلیون تن شمش آلومینیوم، نیاز کشور به واردات این محصول برطرف شود. برای تولید این میزان شمش نیاز به ۵/ ۳ میلیون تن پودر آلومینا داریم که در حال حاضر ۱۰ درصد منابع تامین شده و ما راه طولانی تا تحقق هدف نهایی پیش‌رو داریم.
رشد و توسعه صنعت و استفاده روزافزون آلومینیم در صنایع مختلف، از مهمترین دلایلی هستند که رقابت کشورها برای تولید بیشتر این فلز و دستیابی به تکنولوژی تولید با هزینه کمتر را باعث شده‌اند. در این میان آلومینا که ماده اولیه تولید آلومینیوم است از جایگاه مهمی در توسعه صنعت آلومینیوم به شمار می‌رود. وضعیت تولید آلومینا در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شرکت آلومینای ایران مهمترین تولیدکننده آلومینا در ایران است. این شرکت حتی در سال۹۸ کارخانه تولید فلز آلومینیوم را راه‌اندازی کرد و تیرماه سال ۹۸ با راه‌اندازی خط تولید شمش آلومینیوم این واحد، سومین کارخانه شمش این فلز وارد مدار تولید شد. ظرفیت تولید شمش آلومینیوم این کارخانه ۴۰ هزار تن برآورد می‌شود. مجموع تولید آلومینای این شرکت نیز برابر ۲۳۳ هزار تن گزارش شده است. در این میان در سال گذشته موفق شد، رکورد تولید روز و ماه را در طول ۱۸ سالی که از آغاز به کار این شرکت می‌گذرد، جابه‌جا کند. با این حال می‌توان گفت شرکت آلومینای جاجرم سالانه ۲۵۰ هزار تن آلومینا تولید می‌کند. شرکت‌هایی مانند آلومینیوم المهدی، هرمزال و شرکت ایرالکو نیز از تولیدکنندگان بزرگ آلومینیوم در کشور هستند. از این رو میزان تولید شمش آلومینیوم در پایان سال گذشته به ۴۴۶ هزار تن رسید و در ۱۰ماهه امسال نیز از ۴۵۳ هزار تن عبور کرد.
از سوی دیگر کارخانه آلومینیوم جنوب، اخیرا اعلام کرده که به ظرفیت تولید ۳۰۰ هزار تنی دست یافته است. این شرکت نیز سالانه به ۶۶۰ هزار تن آلومینیوم نیاز خواهد شد.
در مجموع با ظرفیت کنونی و ظرفیت کامل کارخانه آلومینیوم جنوب به ۳/ ۱ تا ۵/ ۱ میلیون تن آلومینا نیاز خواهیم داشت. درحال حاضر شرکت آلومینای جاجرم با ظرفیت ۲۵۰ هزار تن در سال آلومینا تولید می‌کند که آن هم با برخی مسائل مواجه است. از جمله این مشکلات می‌توان به «معدن تاش» در سمنان اشاره کرد که به دلایل زیست محیطی فعلا بهره‌برداری از آن متوقف شده است.
ایمیدرو برای تامین مواد اولیه آلومینا چه برنامه‌هایی دارد؟
یکی از برنامه‌ها، تولید آلومینا در منطقه جاجرم است. در واقع ما بر روی فناوری‌هایی کار می‌کنیم که بتوانیم از بوکسیت‌های کم عیار، آلومینا تولید کنیم. در حقیقت توسعه اکتشافات برای شناسایی ذخایر جدید بوکسیت یکی دیگر از برنامه‌هایی است که در اولویت‌های اصلی ایمیدرو قرار گرفته است و با اجرای برنامه وسیع اکتشافی ایمیدرو و شرکت‌های زیرمجموعه ذخایر بوکسیت کشور از ۷ میلیون به ۳۸ میلیون تن افزایش یافته است. البته در این میان باید این موضوع را نیز در نظر داشت که معادن بوکسیت ما محدود بوده و با توجه به حساسیت و استراتژیک بودن صنعت فلز آلومینیوم، نیاز است تا در صنایع مادر برای تولید آلومینا و مواد اولیه برنامه‌ریزی درست و اصولی انجام شود و از طرفی سرمایه‌گذاری صورت گیرد.
از سوی دیگر در منطقه سراب، طرح نفلین سینیت، یعنی تولید پودر آلومینیوم از ذخیره سینیت را در دستور کار قرار داریم. اینها مجموعه اقداماتی است که در درون کشور برای تهیه پودر آلومینای مورد نیاز دنبال می‌کنیم. هرچند با توجه به نیاز داخل ، باید بخشی از آلومینای مورد نیاز را هم از طریق واردات تامین کنیم.
