آقای ماکری که با برنامه اصلاحات اقتصادی و سیاسی توانست در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۵ به پیروزی برسد طی دو سال اخیر مجبور بوده میراث دولت‌های قبلی را اصلاح کند. او رویکرد آرام و آهسته‌ای به اجرای برنامه اصلاحی داشته است، اما برخی اشتباهات سبب شده این رویکرد به نتیجه نرسد و کشور در آستانه بحران ارزی و مالی قرار گیرد. سال ۲۰۰۱ آرژانتین با بدهی ۱۳۲ میلیارد دلاری دچار ورشکستگی شد. زیان بعدی گرفتن وام از صندوق بین‌المللی پول، لزوم اجرای توصیه‌های این صندوق است. مسلما یکی از خواسته‌های صندوق بین‌المللی پول افزایش سرعت اصلاحات و اجرای برنامه‌های ریاضتی است و اگر چنین شود، رئیس‌جمهوری آرژانتین پشتیبانی مردمی خود را از دست خواهد داد. موفقیت سیاست اصلاحات مالی آرام، به دسترسی به منابع مالی خارجی وابسته است و اکنون که ارزش دلار افزایش یافته و شرایط دریافت وام چندان آسان نیست مشکلاتی برای دولت آرژانتین به وجود آمده است. افزایش ارزش دلار معمولا به زیان اقتصادهای نوظهور است، زیرا ارزهای ملی این اقتصادها به اندازه دلار رقابت پذیر نیستند و افزایش ارزش دلار سبب رشد شدید بدهی‌های آنها می‌شود.

رئیس‌جمهوری آرژانتین که معتقد است افزایش قیمت نفت، حجم بالای اوراق قرضه با سررسید کوتاه مدت و افزایش نرخ‌های بهره در آمریکا، زمینه‌های بحران کنونی را فراهم کرده در میانه راه اصلاحات بازارمحور و معکوس کردن سیاست‌های حمایت‌گرایانه و پوپولیستی دولت‌های قبلی است. ضروری است مشکلات پولی و مالی اقتصادهای نوظهور از جمله آرژانتین به روش صحیح و با کمترین زیان حل شود. در چند دهه اخیر بحران‌های مالی بزرگ و جهانی از یک گوشه از سیستم مالی شروع شده و به سرعت تمام سیستم را دچار مشکل کرده است.

برای مثال بحران سال ۱۹۹۷ تایلند را در نظر بگیرید که در نهایت به بحران در روسیه، اندونزی، کره جنوبی و برزیل منجر شد. همچنین بحران مالی و رکود اقتصادی سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ جهان از ورشکستگی دو بانک در آمریکا آغاز شد. بحران مالی یونان در سال ۲۰۱۰ موجودیت اتحادیه پولی را با خطر مواجه کرد. این روزها اخبار مربوط به وضعیت نگران‌کننده آرژانتین منتشر شده است که نباید دست کم گرفته شود. این کشور به ناگهان با بحران اعتماد مواجه شده است. از اوایل ماه آوریل یعنی دو ماه پیش ارزش پزو در برابر دلار به شدت کاهش یافته و بانک مرکزی این کشور برای جلوگیری از وحشت سرمایه‌گذاران یعنی فروش پژو برای خرید دلار، نرخ‌های بهره را به شدت بالا برده است. البته اقدامات یاد شده موفق نبوده است. درباره بحران پدید آورده سوالات بسیار زیادی مطرح است. برای مثال آیا این بحران به آرژانتین محدود خواهد ماند؟ اقتصاددان موسسه اقتصاد بین‌المللی پترسون می‌گوید فعلا پاسخ این سوال مثبت است.

آقای ماکری که سال ۲۰۱۵ به ریاست‌جمهوری آرژانتین رسید باید با مشکلات بزرگ به جا مانده از دولت‌های قبل یعنی نرخ بالای تورم و بیکاری، بدهی و کسری بودجه مقابله می‌کرد. رئیس‌جمهوری قبلی با اعطای یارانه، کنترل قیمت‌ها و تزریق میزان بالای نقدینگی به اقتصاد، این کشور را سر پا نگه داشته بود. آرژانتین می‌توانست در بازارهای بین‌المللی دلار استقراض کند زیرا در سال ۲۰۰۱ نتوانسته بود بدهی‌های خود را بپردازد و درگیر پرونده‌های حقوقی با اعتباردهندگان بود. همچنین درک وضعیت دقیق اقتصاد کشور دشوار بود، زیرا دولت قبلی از انتشار بسیاری از آمارها اجتناب می‌کرد. آقای ماکری در دو سال اخیر بسیاری از این روندها را معکوس کرده است. او با وام‌دهندگان به توافق رسید و نرخ بیکاری و تورم را کاهش داد. بدین ترتیب این امیدواری پدید آمده بود که اوضاع در حال سامان یافتن است اما سرعت اقدامات اصلاحی بسیار کم بود در نتیجه اقتصاد آرژانتین نسبت به رویدادهای بالقوه زیان بخش آسیب‌پذیر مانده است و برخی عوامل خارجی به بروز بحران کمک کرده‌اند. افزایش نرخ‌های بهره در آمریکا از جذابیت اوراق قرضه دولت آرژانتین کاسته است. همچنین سیاست‌های حمایت گرایانه دولت آمریکا صادرات آرژانتین را با خطر مواجه کرده و ارزش دلار در حال بالا رفتن است. در نتیجه بازپرداخت بدهی‌های دلاری بسیار دشوارتر شده است. این عوامل رشد مناسب اقتصاد را با مانع مواجه کرده و سبب هراس سرمایه‌گذاران و کاهش شدید ارزش پزو شده است.

آیا آنچه در آرژانتین رخ داده برای دیگر اقتصادهای نوظهور نیز رخ خواهد داد؟ در دو سال اخیر سرمایه‌گذاران بین‌المللی در اقتصادهای نوظهور سرمایه‌گذاری کرده‌اند. سال گذشته میزان ورود سرمایه‌ها به ۲۵ اقتصاد نوظهور جهان ۱۲۰۰ میلیارد دلار بود. اگر جریان ورودی سرمایه‌ها ضعیف یا متوقف شود، لطماتی به اقتصاد جهان وارد خواهد شد. این کشورها باید نرخ‌های بهره را بالا ببرند تا از پول ملی خود در برابر کاهش ارزش حفاظت کنند. گاه ممکن است حرکت گله وار از سوی سرمایه‌گذاران مشاهده شود. بدین معنا که آنها ممکن است به‌طور کاملا غیرمنطقی به خرید و فروش ابزارهای مالی اقدام کنند صرفا به این دلیل که تصور می‌کنند همه در حال انجام همین کار هستند. تغییر ناگهانی در دیدگاه سرمایه‌گذاران بسیار خطرناک است. سرمایه‌گذارانی که تا همین اواخر به بازارهای نوظهور علاقه‌مند بودند به یکباره ریسک گریز شدند. به این ترتیب صرف‌نظر از اینکه سرنوشت آرژانتین چه خواهد شد، فعالان بازار، سرمایه‌گذاران، نهادهای بین‌المللی و دولت‌ها باید به فکر مقابله جدی با نقایص سیستم‌های مالی و پولی باشند.

 

اخبار مرتبط