گرسنگی یا کرونا؟
اندکی پس از شدت پیدا کردن تحریم‌های آمریکا و همزمان با سرکوب‌های دولت، همه‌گیری کرونا شروع شد. تحت‌تاثیر عوامل یاد شده و قرنطینه شدن کوبا، ورود گردشگران به این کشور عملا متوقف شد. همچنین کوبایی‌هایی که در خارج زندگی می‌کنند نتوانستند پول یا دارو به کشورشان بفرستند در نتیجه دولت با کمبود شدید منابع ارزی مواجه شده است. صف‌های طولانی برای دریافت غذا از پیش به یک امر عادی در کوبا تبدیل شده بود اما همه‌گیری کرونا حضور در این صف‌ها را خطرناک کرده است. برای بسیاری از کوبایی‌ها دو گزینه بیشتر وجود ندارد: گرسنه ماندن یا پذیرش خطر ابتلا به کرونا. طی دوران سخت اخیر، دولت دیاز کانل که نخستین رئیس‌جمهور با نامی غیر از کاسترو طی شش دهه اخیر در کوباست، تلاش کرده به مردم امید بدهد. اما حتی مقامات بلندپایه کوبا می‌دانند که چنین تلاش‌هایی با توجه به شرایط بحرانی اقتصاد نتیجه‌ای در بر ندارد.
رئیس‌جمهوری کوبا بارها برنامه‌هایی برای سامان دادن به شرایط اقتصادی معرفی کرده، اما نخست‌وزیر این کشور در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «این برنامه‌ها شکم مردم را سیر نمی‌کند.» یکشنبه هفته گذشته مردم به ستوه آمده از شرایط سخت به خیابان‌ها آمدند. در شهر سن آنتونیو که در نزدیکی هاوانا قرار دارد مردم پس از تحمل یک هفته قطع برق در هوای گرم ماه جاری، به خیابان‌ها آمدند. طی یک هفته قبل از تظاهرات، برق شهر روزانه ۱۲ ساعت قطع بود. خیلی زود تصاویر مربوط به تظاهرات‌ها در سراسر کوبا در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شد. این گسترده‌ترین تظاهرات در چند دهه اخیر بود شاید از سال ۱۹۵۳ یعنی آغاز انقلاب فیدل کاسترو. در هاوانا، صدها معترض در برابر صفوف پلیس شعار آزادی سر دادند. یکی از تظاهرات‌کنندگان گفت: «تنها چیزی که وجود دارد سرکوب است.» اگرچه تظاهرات ضددولتی در کوبا ممنوع است، اما به‌نظر می‌رسد تظاهرات‌کنندگان از دستگیر شدن هراس ندارند. دولت برای نشان دادن اینکه حامیانی در بین مردم دارد از طرفداران خود خواست به خیابان‌ها بیایند. رفتار پلیس با تظاهرات‌کنندگان چندان مسالمت‌آمیز نبود و تعداد زیادی از افراد تاکنون دستگیر شده‌اند. ویدئوهایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشرشده نشان می‌دهد تظاهرات‌کنندگان به سمت خودروهای پلیس سنگ پرتاب کردند و حتی تعدادی از خودروها را واژگون کردند. در پایان روز یکشنبه هفته گذشته، نیروهای پلیس و نیروهای امنیتی کنترل اوضاع را در هاوانا و دیگر شهرهای کوبا به دست گرفتند. به‌نظر می‌رسد هم دولت کوبا و هم دولت آمریکا از این تظاهرات گسترده متعجب شدند.
بایدن گفته است: «فکر نمی‌کنم چنین تظاهراتی در مدتی بسیار طولانی سابقه داشته باشد.» دولت آمریکا تاکنون به لغو تحریم‌های کوبا تمایلی نشان نداده است. بایدن به دولت کوبا هشدار داده از سرکوب تظاهرات‌کنندگان اجتناب کند. از سوی دیگر رئیس‌جمهوری کوبا تظاهرات‌کنندگان را جنایتکار نامیده است، زیرا آنها به سوی پلیس سنگ پرتاب کردند و به خودروها آسیب زدند. دوشنبه هفته قبل یعنی فردای روز تظاهرات، مقامات دولتی اعلام کردند تظاهراتی برگزار نشده است البته آنها اینترنت را قطع کردند تا مردم نتوانند رویدادها را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند. از دید تحلیلگران، مشخص نیست تظاهرات تا چه وقت ادامه پیدا خواهد کرد. دولت کنترل اوضاع را به دست گرفته، اما شرایط حاکم بر کوبا که سبب شد مردم خطر را بپذیرند، به خیابان‌ها بیایند و خواستار تغییر شوند، همچنان باقی است. به‌نظر می‌رسد از همه جهت فشار بر مردم درحال افزایش است. آنها طی چند دهه از آزادی محروم بوده‌اند و اخیرا شرایط اقتصادی تحت‌تاثیر همه‌گیری کرونا و تحریم‌های آمریکا به شکل کاملا بحرانی درآمده است. موضعی که رئیس‌جمهوری کوبا اتخاذ کرده، چندان مثبت نبوده است. او با آنکه گفته است باید تغییراتی در سیاست‌ها ایجاد شود اما در مقابل‌تظاهرات‌کنندگان موضع وی آشتی‌جویانه نبود. او گفت: «انقلابیون باید در خیابان‌ها باشند. دستور مقابله داده شده است.» منظور دیاز کانل طرفداران دولت بود و او از آنها خواست به طور فیزیکی با تظاهرات‌کنندگان مقابله کنند. نوعی جبهه‌بندی مشاهده می‌شود. روز دوشنبه هفته گذشته بایدن گفت: «ما در کنار مردم کوبا ایستاده‌ایم و آنها به حق خواستار رها شدن از بحران همه‌گیری کرونا و چند دهه سرکوب و مشکلات اقتصادی هستند که حاصل حاکمیت رژیم خودکامه کمونیستی در کشورشان است.» مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز در یک توییت آورد آمریکا از آزادی بیان و تجمع در سراسر کوبا حمایت می‌کند و هرگونه خشونت علیه تظاهرات‌کنندگان را که درحال استفاده از حقوق بین‌المللی خود هستند محکوم می‌کند. رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا نیز در یک بیانیه اعلام کرد: «طی چند دهه، دیکتاتور کوبا از خشونت و سرکوب برای ساکت کردن مردم خود استفاده کرده است درحالی‌که باید آزادی و دموکراسی حاکم باشد.» در مقابل، بیانیه‌های مقامات آمریکایی سبب انتقاد خشمگینانه مقامات کوبایی شده است. آنها می‌گویند تحریم‌های آمریکا عامل اصلی اوضاع وخیم اقتصادی در کوباست. واقعیت این است که روابط آمریکا و کوبا در پایین‌ترین سطح در سال‌های گذشته قرار دارد. دولت ترامپ سخت‌گیرانه‌ترین تحریم‌ها طی چند دهه اخیر را علیه کوبا اعمال کرده است و دولت بایدن تمایلی به لغو این تحریم‌ها ندارد.
