گزارشی از نابرابری در ۲۰۲۲
این روند به‌ویژه در اقتصادهای پیشرفته مانند ایالات‌متحده که تمرکز درآمد در بالاترین سطح به میزان بی‌سابقه‌ای رسیده است، مشهود است. یکی از یافتههای کلیدی پژوهشها این است که نابرابری ثروت حتی شدیدتر از نابرابری درآمد است. یک‌درصد از صاحبان ثروت جهانی در حال حاضر بیش از نیمی از کل ثروت خانوارها را در اختیار دارند، در حالی که ۹۰درصد پایینی صاحب کمتر از یک‌چهارم ثروت هستند. تمرکز ثروت پیامدهای عمیقی بر تحرک اجتماعی و فرصتهای اقتصادی دارد؛ زیرا نابرابری‌های بین‌نسلی را تداوم میبخشد. علاوه بر این، گزارش‌‌‌ها بر نابرابری‌های منطقه‌‌‌ای در توزیع ثروت تاکید می‌کند. در حالی که آمریکای شمالی و اروپا شاهد افزایش قابل‌توجه تمرکز ثروت در بالا بوده‌‌‌اند، سایر مناطق مانند آفریقا و آسیا سطوح متوسط‌‌‌تری از نابرابری را تجربه کرده‌‌‌اند.
با این حال، ذکر این نکته ضروری است که در این مناطق، اغلب تفاوت‌های قابل‌توجهی بین کشورهای مختلف وجود دارد. نابرابری‌های جنسیتی در توزیع ثروت و درآمد نورافکنی به این قبیل مسائل است و نشان می‌دهد که زنان به‌طور مداوم در مقایسه با مردان، با دستمزدهای پایین‌‌‌تر و دسترسی محدود به دارایی‌‌‌ها و منابع در محرومیت هستند. این شکاف جنسیتی، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، جایی که زنان با موانع بیشتری مانند دسترسی محدود به آموزش و هنجارهای اجتماعی تبعیض‌آمیز روبه‌رو هستند، مشهود است.
یافته‌ها حاکی از آن است که علاوه بر نابرابری درآمد و ثروت، ابعاد دیگری از نابرابری مانند پیشرفت تحصیلی و نتایج سلامت از این قاب امکان بررسی دارد. نتایج پژوهشها تایید می‌کنند وقتی دسترسی به آموزش باکیفیت در بین کشورها بسیار نابرابر باقی می‌‌‌ماند، کودکانی که از پس‌‌‌زمینه‌‌‌ها محروم هستند، فرصتهای محدودی برای تحرک رو به بالا دارند. به‌طور مشابه، پیامدهای سلامت به‌شدت با وضعیت اجتماعی-اقتصادی مرتبط است، به طوری که افراد از گروه‌های کم‌درآمد نرخ بالاتری از عوارض و مرگ‌ومیر را تجربه می‌کنند. گزارش‌‌‌های رسمی همچنین نقش مالیات و سیاست‌های اجتماعی را در رسیدگی به نابرابری تبیین کرده و معتقدند که مالیات تصاعدی می‌تواند نقش مهمی در کاهش اختلاف درآمد و ثروت ایفا کند؛ زیرا منابع را از ثروتمندان به فقرا بازتوزیع می‌کند. با این حال، بر لزوم همکاری بین‌المللی برای جلوگیری از فرار مالیاتی و تضمین توزیع عادلانه بار مالیاتی تاکید می‌کند.
از سوی دیگر پژوهشگران خواستار سیاست‌های اجتماعی جامعی هستند که نه‌تنها به توزیع مجدد درآمد می‌پردازد، بلکه دسترسی به آموزش، مراقبتهای بهداشتی و حمایت اجتماعی باکیفیت را نیز فراهم می‌کند. این افراد استدلال می‌کنند که سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی برای کاهش نابرابری‌ها و ترویج توسعه پایدار ضروری است. در نهایت، برخی اقتصاددانان بر اهمیت شفافیت دادهها و در دسترس بودن برای نظارت بر روند نابرابری تاکید دارند. برخی سازمان‌های بین‌المللی فعال در زمینه نابرابری نیز خواستار بهبود روش‌های جمع‌‌‌آوری دادهها و همکاری بیشتر بین دولتها، سازمان‌های بین‌المللی و جامعه مدنی برای اطمینان از اطلاعات دقیق و به‌موقع درباره نابرابری هستند. برای نمونه در گزارش جهانی نابرابری ۲۰۲۲ نمای کلی از روند نابرابری جهانی ارائه شده است. شواهد از ورود آمارهای تمرکز درآمد و ثروت در بالا و همچنین نابرابری‌های منطقه‌‌‌ای و نابرابری‌های جنسیتی به سطحی هشداردهنده حکایت دارد. این گزارش بر نیاز به مالیات تدریجی، سیاست‌های اجتماعی جامع و بهبود شفافیت دادهها برای رفع این نابرابری‌ها به طور موثر تاکید می‌کند.
مالیات دوای نابرابری است؟
با توجه به مطالب فوق، منتقدان این مکتب بر این باورند که اخذ مالیات می‌تواند یکی از رویکردهای رفع نابرابری در جهان باشد؛ اما به‌تنهایی راه‌حل جامعی نیست. در اینجا چند راهکار وجود دارد که مالیات می‌تواند به کاهش نابرابری کمک کند.
سیستم‌های مالیاتی تصاعدی: اجرای سیستم‌های مالیاتی تصاعدی که در آن افراد یا شرکت‌های با درآمد بالاتر درصد بیشتری از درآمد خود را به‌عنوان مالیات پرداخت می‌کنند، می‌تواند به توزیع مجدد ثروت کمک کند. این امر تضمین می‌کند که کسانی که منابع مالی بیشتری دارند، سهم بیشتری در جامعه داشته باشند.
مالیات بر ثروت و ارث: معرفی مالیات بر دارایی و ارث می‌تواند به کاهش تمرکز ثروت در بین افراد یا خانواده‌های معدودی کمک کند. با وضع مالیات بر املاک بزرگ و ثروت‌های موروثی، دولتها می‌توانند درآمدی ایجاد کنند که می‌تواند برای برنامه‌های رفاه اجتماعی یا سرمایه‌گذاری در آموزش، مراقبتهای بهداشتی و زیرساخت‌ها استفاده شود. بستن حفره‌های مالیاتی: بسیاری از افراد و شرکت‌های ثروتمند از خلأهای قانونی برای به حداقل رساندن تعهدات مالیاتی خود سوءاستفاده می‌کنند. دولتها باید در جهت بستن این روزنه‌ها تلاش کنند تا اطمینان حاصل شود که همه سهم عادلانه خود را از مالیات پرداخت می‌کنند.
سیاست‌های توزیع مجدد: استفاده از درآمدهای مالیاتی برای تامین مالی برنامه‌های رفاه اجتماعی مانند آموزش، مراقبتهای بهداشتی، یارانه مسکن و مزایای بیکاری می‌تواند به ایجاد فرصتهای برابر برای همه شهروندان، صرف‌نظر از پیشینه اجتماعی- اقتصادی آنها کمک کند.
همکاری بین‌المللی: تشویق همکاری بین‌المللی برای مبارزه با فرار مالیاتی و اجتناب از مالیات در رسیدگی به نابرابری جهانی بسیار مهم است. کشورها باید برای ایجاد استانداردهای مشترک برای مالیات و تبادل اطلاعات با یکدیگر همکاری کنند تا از انتقال سود افراد و شرکت‌ها به خارج از کشور جلوگیری شود.
با این حال، توجه به این نکته مهم است که در حالی که مالیات‌‌‌ها نقش مهمی در کاهش نابرابری دارند، باید بخشی از یک‌استراتژی گسترده‌‌‌تر باشند که شامل اقدامات دیگری باشد؛ از جمله آنها می‌‌‌توان به ترویج رشد اقتصادی فراگیر، بهبود دسترسی به آموزش و مراقبتهای بهداشتی باکیفیت، تضمین شیوه‌‌‌های کار منصفانه و پرداختن به موانع سیستمی که نابرابری را تداوم میبخشد، اشاره کرد.
