غلامرضا ابوترابی افزود: این اوراق از نوع ابزارهای انتفاعی با سود معین است. در حقیقت، ورق منفعت سند مالی بهاداری است که بیانگر مالکیت دارنده آن بر مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی بادوام است که در ازای پرداخت مبلغ معینی به وی منتقل شده است؛ مانند گواهی حق‌اقامت در هتل معین برای روز معین، حق استفاده از خدمات آموزشی دانشگاه برای ترم یا سال معین، حق استفاده از یک ساعت پرواز برای مقصد معین و حق استفاده از خدمات حج یا عمره برای سال معین. مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه خاطرنشان کرد: خریداران با خرید اوراق منفعت، به نهاد واسط وکالت بلاعزل می‌دهند تا نسبت به عقد قرارداد اجاره یا اجاره آتی با بانی جهت استفاده از منافع دارایی‌های موضوع قرارداد و نیز انعقاد حق‌العمل‌کاری با بانی جهت انجام عملیات اجرایی بهره‌برداری از دارایی و ارائه هرگونه خدمات تکمیلی متناسب با موضوع اجاره اقدام کند.

وی اظهار کرد: خرید اوراق منفعت در بازار اولیه یا ثانویه به منزله قبول وکالت نهاد واسط بوده و وکالت نهاد واسط تا سررسید و تسویه نهایی اوراق، معتبر و غیرقابل عزل است. ابوترابی اظهار داشت: اوراق بهادار منفعت در دو بخش عمده «واگذاری منافع آینده دارایی‌های بادوام» و «واگذاری خدمات آینده» می‌تواند به‌کار گرفته شود.  وی با بیان اینکه صاحبان دارایی‌های بادوام گاهی احتیاج به نقدینگی دارند و حاضرند برای تامین آن، بخشی از منافع حاصل از دارایی‌های بادوام خود را جلوتر واگذار کنند، گفت: در این موارد اگر صاحبان دارایی دنبال استفاده‌کننده نهایی (کسی که بخواهد در روز معین از منافع دارایی معین استفاده کند) باشند، احتمال موفقیت خیلی پایین و در حد صفر است؛ لذا برای حل این مشکل می‌توان از اوراق منفعت استفاده کرد.

مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه افزود: به بیان دیگر صاحبان دارایی برای بخشی از منافع دارایی، اوراق منفعت استاندارد‌شده منتشر می‌کنند (اوراقی متحدالشکل با ارزش اسمی یکسان که هر یک از آنها حق استفاده از دارایی را برای مدت زمان معینی مشخص می‌کند)، سپس آنها را در مقابل مبلغ معینی به متقاضیان واگذار می‌کنند، یعنی دارندگان اوراق می‌توانند صبر و در زمان معین از آن منافع استفاده کنند کما اینکه می‌توانند قبل از فرارسیدن مدت به دیگران واگذار کنند.  ابوترابی با اشاره به واگذاری خدمات آینده به‌عنوان کاربرد دوم اوراق منفعت نیز گفت: همانند صاحبان دارایی‌های بادوام، شرکت‌ها و موسسه‌های خدماتی هم گاهی برای تامین سرمایه در گردش یا توسعه فعالیت‌های اقتصادی، به منابع مالی نیاز پیدا می‌کنند و حاضرند بخشی از خدمات آینده خود را جلوتر واگذار کنند. وی افزود: در این مورد نیز اگر شرکت‌های خدماتی به دنبال مشتری نهایی (استفاده‌کننده واقعی از خدمات) باشند، احتمال موفقیت در سطح پایین و نزدیک به صفر است؛ در حالی که استفاده از اوراق بهادار منفعت می‌تواند این مشکل را به آسانی حل کند. ابوترابی درخصوص سازوکار اوراق منفعت به‌عنوان یکی از پرکاربردترین روش‌های تامین مالی از جمله در خریداری امتیاز بهره‌برداری از بزرگراه یا صندلی‌های هواپیما یا سوئیت‌های یک هتل برای یک دوره زمانی مشخص گفت: برای مثال، صاحب هتلی می‌خواهد حق استفاده از صد اتاق معین خود را از ابتدای سال معین تا هزار روز واگذار کند، برای این منظور تعداد صد هزار ورق بهادار که هریک بیانگر حق استفاده از اتاق خاص در تاریخ خاص است، منتشر می‌کند.

وی افزود: سپس آنها را بر اساس ارزش فعلی منافع آینده به متقاضیان واگذار می‌کند. دارندگان اوراق، یا خودشان در زمان معین از آن اتاق‌ها استفاده می‌کنند یا تا آن زمان به اشخاص دیگر واگذار می‌کنند تا آنان از منافع مذکور استفاده کنند. به گفته ابوترابی، واگذاری منافع آینده دارایی‌های بادوام از طریق اوراق منفعت، می‌تواند منافع ساعتی، روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه دارایی‌های با بازده مشخص چون منازل، ساختمان‌های تجاری و مسکونی، ورزشگاه‌ها، نمایشگاه‌ها، پارک‌ها، بزرگراه‌ها، اراضی زراعی، باغ‌ها و ویلاها را شامل شود.  وی درخصوص رویه اجرایی اوراق منفعت هم گفت: بانی (موسسه خدماتی)، طرح واگذاری منافع دارایی‌های بادوام یا محصولات خدماتی خود را شناسایی کرده و با مراجعه به امین (شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه) شرکت واسط مالی را تشکیل می‌دهد. سپس بانی (موسسه خدماتی)، طی قراردادی منافع دارایی‌های بادوام یا محصولات خدماتی خود را برای مدت زمان معینی به نهاد واسط مالی واگذار می‌کند. مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه افزود: نهاد واسط مالی(ناشر)، بعد از کسب مجوزهای لازم از سازمان بورس و اوراق بهادار، به انتشار اوراق منفعت اقدام کرده، منافع و خدمات خریداری شده را به مردم (سرمایه‌گذاران مالی) واگذار کرده و وجوه سرمایه گذاران مالی را جمع‌آوری می‌کند.  در آخر هم ناشر با استفاده از وجوه جمع‌آوری شده از واگذاری اوراق منفعت، بدهی خود به بانی از بابت خرید منافع و خدمات را می‌پردازد. ابوترابی درپاسخ به این سوال که اوراق منفعت بیشتر برای چه صنایع و شرکت‌هایی مفید خواهد بود، گفت: شرکت‌های مختلف خدماتی همچون شرکت‌های سیاحتی، شرکت‌های حمل مسافر و بار اعم از زمینی، هوایی و دریایی، هتل ها، دانشگاه‌های دولتی، خصوصی، آموزشگاه ها، بیمارستان‌های تخصصی، رستوران‌ها و سالن‌های پذیرایی، می‌توانند از طریق انتشار اوراق منفعت، خدمات آینده خود را واگذار کنند.

ابوترابی خاطرنشان کرد:  شرکت‌هایی که دارایی فیزیکی کمتری دارند و شرایط تامین مالی بر مبنای این نوع دارایی‌ها را بر اساس انواع اوراق قبلی طراحی شده (اجاره، مرابحه و...) ندارند و در عوض به‌واسطه نوع عملیات خود دارای مطالبات بلندمدت یا منافع بلندمدت هستند می‌توانند از اوراق منفعت برای تامین مالی استفاده کنند. وی ادامه داد: به‌عنوان مثال پیمانکار ساخت یک بزرگراه بر اساس قرارداد تا چند سال مالک عواید بزرگراهی است که آن را تکمیل کرده و می‌تواند برای مدت مشخص از عوارض دریافت شده بهره برداری کند. پیمانکار به پشتوانه منافع آتی و حقوق عوارضی که در آینده دریافت خواهد کرد، می‌تواند برای تامین مالی پروژه اوراق منفعت منتشر کند. ابوترابی با اشاره به نمونه‌هایی از اوراق منفعت از جمله اوراق خدمات پستی، اوراق الکتریسیته، اوراق پروازی و اوراق آموزش گفت: مثلا اوراق تلفن ممکن است در بردارنده ۱۰۰۰ واحد خدمات تلفن باشد. یعنی واحد خدمت تلفن ممکن است این چنین تعریف شود: ۱۰۰ مکالمه محلی یا معادل آن به تناسب مسافت راه یا مکالمات بین‌المللی. این اوراق می‌تواند از سوی شرکت تلفن به منظور تامین مالی بانی یا سرمایه در گردش طراحی شود. وی همچنین با اشاره به چالش‌های تامین مالی در صنعت‌هایی مانند لیزینگ و ظرفیت تامین مالی از طریق اوراق منفعت اظهار کرد: توسعه فعالیت‌های لیزینگ مستلزم تامین منابع مالی مناسب جهت تامین دارایی‌های مورد اجاره است. ابوترابی با بیان اینکه شرکت‌های لیزینگ، دسترسی نامحدود به منابع مالی ندارند، گفت: ارائه روش‌های جدید تامین مالی برای خروج از این بن بست منجر به فرصت‌های جدیدی برای این صنعت خواهد شد و شرکت‌های لیزینگ از جمله شرکت‌هایی هستند که دارایی فیزیکی محدودی دارند. در عوض این شرکت‌ها به‌واسطه نوع عملیات خود دارای مطالبات بلندمدت یا منافع بلند مدت هستند و می‌توانند از اوراق منفعت و خرید دین برای تامین مالی استفاده کنند.وی همچنین با اشاره به اینکه در حال حاضر دستورالعمل تامین مالی از طریق اوراق منفعت فراهم شده است، اظهار کرد: مدل دستورالعمل جدید تامین مالی از طریق اوراق منفعت، بر مبنای عوایدی است که از یک دارایی یا خدمات حاصل می‌شود.

ابوترابی درخصوص راه‌های توسعه اوراق منفعت در بازار سرمایه و اینکه بازاریابی ابزارهای مالی جدید در بازار سرمایه از جمله اوراق منفعت در چه وضعیتی است، گفت: مهم‌ترین‌ گام پس از طراحی و پیاده‌سازی موفق هر ابزار مالی، فرهنگ‌سازی و آشنا کردن سرمایه‌گذاران و آحاد جامعه نسبت به ابزارهای مالی جدید و کارکرد آن است که به نوعی بازاریابی ابزارهای مالی محسوب می‌شود.وی افزود: در صورتی که ابزار مالی طراحی شده متناسب با نیازهای طبیعی سرمایه‌گذاران و بازارهای مالی باشد، این امر خود سبب استقبال روزافزون سرمایه گذاران خواهد شد. فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی نقش مهمی در موفقیت یک ابزار در بازارهای مالی ایفا می‌کند. مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه اظهار کرد: خوشبختانه در حال حاضر، شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس، گام‌های زیادی جهت جذب سرمایه‌گذاران و افزایش دانش مالی آنها برداشته که تلاش می‌شود این اقدامات افزایش یابد.

 

اخبار مرتبط