آتن و آنکارا در فاز اعتمادسازی
او همزمان مدعی شد یونان به گسترش شاخه زیتون (نمادصلح) ادامه میدهد و مشتاقانه منتظر بهبود روابط با همسایه خود خواهد بود؛ بهویژه پس از فرصتی که بهنظر میرسد پس از زلزلههای ویرانگر ایجاد کرده و برای دستیابی به صلح و ثبات، آتن باید این پیام را ارسال کند که از حاکمیت و حقوق حاکمیت خود دفاع خواهد کرد. در این شرایط، داشتن ارتش قوی و اراده برای استفاده از آن در مواقع مقتضی ضروری است. اظهارات وی در حالی است که اخیرا اعلام شده بود آمریکا از ارسال جنگنده اف-۳۵ ساخت آمریکا به یونان خودداری خواهد کرد و دلیل آن را جلوگیری از برهم خوردن توازن قوا میان آنکارا و آتن و همچنین جلب نظر آنکارا برای قبول عضویت سوئد در ناتو اعلام کرد. گفته میشود نگرانی آمریکا از ناراحت شدن ترکیه و به خطر انداختن عضویت سوئد در ناتو، یکی از دلایل تعویق در ارسال این جنگنده نسل پنجم به یونان است. این پروژه تا برگزاری نشست ناتو در «ویلنیوس» در لیتوانی به تعویق افتاده است. اینها به همراه خرید سه ناوچه از نوع «افدیآی» و ۲۴ جنگنده «رافال» از فرانسه است که تواناییهای نیروهای مسلح یونان را بهبود میبخشد.
«جورج گراپتریتیس» وزیر امور خارجه جدید یونان نیز در این نشست پارلمانی تاکید کرد یونان مشتاق ایجاد روابط حسن همجواری با تلاش برای از سرگیری مذاکرات از طریق اعتمادسازی و افزایش همکاری اقتصادی با ترکیه است. آتن بهدنبال حل و فصل اختلافات با ترکیه بر سر تعیین حدود مناطق انحصاری اقتصادی و فلات قاره در شرق مدیترانه است. وزیر خارجه یونان در دیدار با همتای قبرسی خود که معمولا پیش از اجلاسهای مهم بینالمللی انجام میگیرد، تاکید کرد شرط روابط بهتر با ترکیه عدم عقبنشینی از «خطوط قرمز» و «اولویتهای ملی» است. باید دید آیا ترکیه نیز صمیمانه آرزومند است که ما مسیری برای نزدیکی بین دو کشور باز کنیم یا خیر. طی روزهای اخیر در تماس تلفنی وزرای دفاع یونان و ترکیه، طرفین در مورد از سرگیری نشستهای اقدامات اعتمادسازی و همچنین جزئیات مربوط به این موضوع به توافق رسیدند. قرار است دو طرف در دیدار دو وزیر در حاشیه اجلاس سران ناتو در شهر «ویلنیوس» لیتوانی، در رابطه با جزئیات این همکاریها گفتوگو کنند. آتن و آنکارا پیش از انتخابات توافق کرده بودند فرآیند اقدامات اعتمادسازی و گفتوگوهای نظامی باید در اولویت قرار داشته باشد.
ترکیه پیشتر در مورد تلاشهای یونان برای تسلیح جزایر در فاصله چند مایلی دریایی از ترکیه ابراز نگرانی کرده بود. ترکیه نیز البته در هفتههای اخیر از انواع پروژههای نظامی رونمایی کرد. در یکی از این موارد صنایع هوافضای ترکیه، آنکارا اعلام کرد جنگنده رادارگریز نسل پنجم «تیافکان» بر باند پرواز حرکت کرده است. ترکیه مدعی است که این جنگنده موجب برتری هوایی در تمام شرایط آب و هوایی است و قرار است جایگزین جنگندههای «اف-۱۶ فالکون» نیروی هوایی شده و به کشورهای خارجی صادر شود.
«رابرت منندز» رئیس کمیته روابط خارجی سنا اخیرا با اشاره به اینکه با دولت بایدن در مورد فروش جنگندههای اف-۱۶ به ترکیه در حال گفتوگو است، اظهار کرد: «نگرانیهایش در مورد ترکیه همچنان به قوت خود باقی است و در هفته آینده در مورد رفع ملاحظات خود نسبت به فروش جنگندههای اف-۱۶ به ترکیه تصمیمگیری خواهد کرد. دولت بایدن باید راهی برای تضمین توقف تجاوزگریهای ترکیه علیه همسایگانش پیدا کند. طی ماههای اخیر تجاوزگری ترکیه تعدیل شده اما عالی خواهد بود چنانچه به یک واقعیت دائمی تبدیل شود. باید راهی پیدا شود که امنیت یونان را تقویت کند و تضمینهایی در مورد اقدامات محتمل آینده داده شود.»
بهرغم موضعگیری محتاطانه رئیس کمیته روابط خارجی سنا، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که از فروش جنگندههای اف-۱۶ به ترکیه حمایت میکند، اما مجوز کنگره لازم است. جیک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا نیز بر ادامه مشورت با کنگره در خصوص انتقال جنگندههای «اف-۱۶» به ترکیه تاکید کرد. دولت بایدن مدتهاست که به دنبال گرفتن مجوز از کنگره برای فروش اف-۱۶ به آنکاراست اما برخی از اعضای کنگره با این طرح مخالفند.
ترکیه اکتبر ۲۰۲۱ خرید ۲۰ میلیارد دلاری جنگنده اف-۱۶ ساخت شرکت «لاکهید مارتین» و ۸۰ کیت بهروزرسانی برای هواپیماهای جنگی موجود خود را به آمریکا سفارش داد. دولت آمریکا در آوریل ۲۰۲۱، دولت آنکارا را از برنامه جنگندههای اف-۳۵ خارج کرد که این امور منجر به خرید سیستمهای دفاع هوایی اس-۴۰۰ روسیه از سوی ترکیه شد. در یکسال گذشته فشار زیادی به دولت بایدن وارد شده تا به ترکیه اجازه دهد نیروی هوایی خود را نوسازی کند و جنگندههای جدید خریداری کند.» پس از سالها تنش بین ترکیه و یونان، در پی زلزله ترکیه در زمستان گذشته که بیش از ۵۰هزار کشته برجای گذاشت، روابط دیپلماتیک بین دو کشور به سرعت و به طور قابلتوجهی تغییر کرد. دو کشور سنت کمک به یکدیگر را در مواقع بلایای طبیعی کاملا حفظ کردهاند.
بهرغم اختلافات ارضی و مساله انرژی که تنشهای بین دو کشور را تشدید میکند، یونان جزو اولین کشورهایی بود که پس از این فاجعه به ترکیه تسلیت گفت و کمکهای خود را ارسال کرد. آنکارا نیز به نوبه خود پس از حادثه برخورد دو قطار در شمال یونان که ۵۸ کشته بر جای گذاشت، به این کشور تسلیت گفت و پیشنهاد کمک داد. این دو کشور چند دهه است بر سر طیفی از مسائل از حریم هوایی گرفته تا مناطق دریایی در شرق مدیترانه، بحران مهاجرتهای غیرقانونی، استقرار تجهیزات نظامی در جزایر یونان و موضوع قبرس باهم اختلاف دارند.