تمامی دست اندرکاران مدیریت بحران، از مدیران ارشد گرفته تا امدادگران خط مقدم و نیروهای مردمی، باید خدماتشان را به صدمه دیدگان فاجعه بدون توجه به دیدگاه‌های سیاسی، مذهبی، قومی،نژادی، اقتصادی، اجتماعی، جنسی و یا سایر مشخصه های فرهنگی ارائه کنند. اما، ایا در نظر نگرفتن این تفاوتها در طرح بنیادی مدیریت بحران جایز است؟

پیامدهای سیاسی، فرهنگی، اخلاقی و معنوی یک فاجعه به عوامل مختلف بستگی دارد. یکی از عوامل مهم، تفاوت های قومی و مذهبی میان افراد جامعه است. هر چند مدیران، مسئولین، امدادگران و داوطلبان مردمی باید کمکهای خود را بطور یکسان و بدون در نظرداشتن گرایشهای سیاسی و مذهبی به مصیبت دیدگان فاجعه ارائه دهند، با این حال تفاوتهای گرایشی هنوز تاثیرات خاص و تا حدی غیر ارادی بر روی جامعه اسیب دیده خواهد داشت.

نقش تفاوت فرهنگی و یا به عبارت دیگر، تفاوت های گرایشی، را در ایجاد پیامد های سیاسی، فرهنگی، اخلاقی و معنوی می توان با تعریف پدیده "خود اولویتی" توضیح داد. یکی از ابتدائی ترین رفتار انسانها تلاش در حفظ بقاء است که شدت ان در زمان مواجهه با خطر و یا فاجعه افزایش می یابد. هنگامی که یک فرد درشرایط خطرناک قرار می گیرد، اولین واکنش طبیعی و غریزه ای او تلاش برای حفظ امنیت "خود" است. در این شرایط سایر افراد و مسائل دیگر در اولویت اول او قرار ندارند و تنها حفظ منافع و بقاء خود فرد در بالاترین اولویت قرار دارد. در اینجا ما این پدیده را به منظورهدف بحث این یادداشت "خود اولویتی" می نامیم.

دامنه پدیده "خود اولویتی" با کاهش شدت خطر موجود در جامعه و یا تغییر شرایط جانبی، قابل گسترش به شکل های دیگر "خود" می باشد. تعریف "خود" از یک فرد شروع، و به گروههای بزرگتر که به نحوی وابسته به ان فرد بوده و یا نکات مشترکی با ان فرد دارند گسترش پیدا می کند. بطور مثال، "خود اولویتی" از فرد شروع و به خانواده، دوستان، هم مسلکی (سیاسی و مذهبی)، هم قوم، هم وطن و غیره توانایی گسترش خواهد داشت.

توجه داشته باشید که بطور کلی "خود اولویتی" پدیده ای طبیعی و غریزه ای است. اگر این پدیده بصورت عمدی عمل شود، فرد را به احتمال زیاد بسوی خودخواهی و در نتیجه تفرقه اندازی سوق می دهد؛ و اگر به صورت عمدی نادیده گرفته شود، فرد را می تواند به سوی از خود گذشتگی و ایثار و در نتیجه وحدت سوق میدهد.

در نظر گرفتن تاثیرات "خود اولویتی" در امدادرسانی و مدیریت بحران از اهمیت بسیار بالائی برخوردار است. از دیدگاه امدادرسانی، برای اینگه امدادگران بتوانند وظایف خود را به بهترین شکل برای صدمه دیدگان انجام دهند، انها بایستی اطمینان خاطر داشته باشند که خود و خانوادهای شان تامین بوده و در امنیت بسر می برند. در غیر اینصورت از یک امدادگر انتظار کارایی بالا نباید داشت،

درغیر اینصورت به همه دست اندرکاران امداد رسانی و مدیریت بحران باید هشدار داد که یکی از خطرناک ترین اثرات سیاسی، فرهنگی، اخلاقی و معنوی که در یک فاجعه ممکن است بوقوع بپیوندد از طریق اعمال عمدی "خود اولویتی" است. به عبارت دیگر، با توجه با اینکه در منطقه زلزله زده کرمانشاه، هموطنان عزیزمان حداقل به سه فلسفه عقیدتی عمده گرایش دارند (اهل حق، سنی، شیعه)، رعایت عدالت در توضیع کمکها بین تمامی اسیب دیده گان و اجتناب از اعمال ارجحیت در میان هموطنان این خطه از اهمیت بسزائی بر خوردار است. اگر مسئولین و امدادگران تحت تاثیر "خود اولویتی" گروهی و قومی، عمدا" کمکهای موجود را در میان همه اسیب دیدگان بطور یکسان توضیع نکنند، این امر باعث تشدید حساسیت و اختلافات خواهد شد و طبیعتا" عواقب نامطلوب اجتماعی و سیاسی گسترده تری را به دنبال خواهد داشت.

از دیدگاه مصیبت دیدگان فاجعه، کوچکترین نشانه تبعیض در دریافت کمکهای دولتی و مردمی باعث تشدید اثرات "خود اولویتی" فردی و گروهی در منطقه اسیب دیده خواهد شد. این امر ناخوشایند به نوبه خود اثرات سهمگین تحمل فاجعه را برای اسیب دیدگان چند برابر خواهد کرد.

یکی از راه هایی که کمک به پیشگیری تشدید تفرقه در میان گرایشهای مختلف ملی خواهد کرد این است که خصوصیات فرهنگی و گرایشهای قومی و مذهبی موجود در کشور، در طرح بنیادی مدیریت بحران بطور جدی مد نظر قرار گیرد و آئین‌نامه‌هایی برای اطمینان از اجرای منصفانه کمک رسانی به مناطق اسیب دیده تهیه و به اجرا در آید و البته تنها تهیه مقررات و آئین نامه برای اجرای صحیص کافی نیست. این امر نیاز به تضمین قوی و همه جانبه از طرف تمام ارگانهای دولتی و غیر دولتی و مردم دارد.

درآمیختگی قومی و نژادی در ایران یکی از بزرگترین شاخصهای هویت ملی هر ایرانی است. همه ایرانی ها، فرزندان این مرز و بوم هستند و بطور یکسان تعلق متقابل به مادر وطن، ایران اسلامی، دارند. این وظیفه همه مسئولین و مدیران کشور است که مضمون این حقیقت را که همچنین در اصل سوم (بند ۶، ۹، و ۱۴)، اصل چهاردهم، اصل نوزدهم، و اصل بیستم قانون اساسی منظور شده است به بهترین و موئثرترین شکل به اجرا دراورند.

 

اخبار مرتبط

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.