FATF (گروه کاری اقدام مالی)  در سال ۱۹۸۹ توسط گروه G۷ تاسیس شد و مقر آن در سازمان همکاری توسعه اقتصادی OECD در پاریس است.

بدنه اصلی FATF از ۳۵ کشور و دو سازمان تشکیل شده که اکثر آنهاکشورهای توسعه یافته هستند. اعضای اصلی غیرکشوری کمیسیون اروپا و  شورای همکاری خلیج فارس هستند . علاوه بر اعضای اصلی حدود۴۰ عضو ناظر  هم در FATF عضوهستند که از جمله آنها می توان از بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و اینترپل و ... نام برد.

در میان کشورهایی که به عنوان ناظر عضویت دارند،اسرائیل و عربستان برای جمهوری اسلامی ایران دارای اهمیت ویژه ای هستند.این اهمیت آنجا دوچندان می شود که این دوکشور تا پایان۲۰۱۸  عضو اصلی می‌شوند.

چندکشور به FATF نپیوسته‌اند؟

سایر اعضای FATF در قالب  مناطق مختلف دنیا طبقه بندی شده اند. در واقع مجموعا 194 عضو منطقه ای  در آن حضور دارند. و تنها دو کشور ایران و کره شمالی آن را نپذیرفته‌اند.

آیا بحث این روزها عضویت است؟

در حالی که دلواپسان سیاسی تلاش می کنند با ایجاد توهم در باره FATF چنین القا کنند که ایران در حال عضویت در آن است، بررسی ها نشان می دهد که اصلا چنین موضوعی مطرح نیست و حتی اگر ایران بخواهد به آن بپیوندد باید فرایندی چندساله را طی کند. ابتدا باید به گروه منطقه ای بپیوندد.

آنچه هم اکنون مطرح است صرفا خروج از لیست سیاه و تبدیل وضعیت ایران به حالت نرمال است. این در حالی است که طبق گزارشهای FATF کشورهای افغانستان و یمن و عراق وضعیت نرمال تری نسبت به ما دارند.

آیا FATF قرارداد است؟

بر خلاف بحث‌های رایجی که افراد ناآشنا مطرح می کنند FATF یک گروه بین دولت هاست که حتی قطعنامه هم صادر نمی کند و تصمیماتش صرفا در حد بیانیه است. بیانیه هایی که حتی برای کشورها لازم الاجرا نیست. در واقع تنها کاری که انجام می دهد، رتبه بندی ریسک کشورها در "مبارزه با پولشویی" و "عدم تامین مالی تروریسم" است.

کشورها برای اینکه ریسک را در دو مقوله فوق،بالا نبرند بیانیه را به نهادهای مالی و بانکی خود ارجاع می‌دهند.

نظام تصمیم‌گیری چگونه است؟

مکانیزم FATF رای‌گیری نیست بلکه تصمیمات از طریق اجماع اتخاذ می شود. سعی می کنند به اجماع اولیه برسند و یا حد وسط را در نظر بگیرند.

اگر در لیست سیاه بمانیم چه اتفاقی می‌افتد؟

با تلاش‌های مستمر دولت یازدهم  حدود دوسالی است ابزار مقابله علیه ایران تعلیق شده اما اگر قوانینی را که هم اکنون در مجلس در دست برسی است تصویب نشود مجددا به لیست سیاه برمی گردیم. معنای بازگشت به لیست سیاه این است که  FATF اعلام خواهد کرد ریسک ایران در پولشویی و تامین مالی تروریسم بالاست  و در واقع از برقراری هر گونه رابطه مالی پیشگیری می کند.

بیانیه‌ها الزام‌آور نیست، اما...

همانطور که اشاره شدبیانیه های FATF  الزام آور نیست وکشورها مجبور نیستند آن را رعایت کنند اما در صورت عدم اجرا عملا میزان ریسک خود را افزایش می دهند. به همین دلیل معمولا کشورها حاضر نیستند بیانیه ها را زیر پا بگذارند.

همکاری با FATF یعنی افشای اطلاعات مالی ایران؟

از مباحث غلطی که رسانه‌ای شده  این است که گفته می شود با پیوستن به FATF اطلاعات ایران  از کشور خارج می شود و در اختیار بیگانگان قرار می گیرد. به نظر می رسد کسانی که این ادعا را مطرح می کنند هیچ اشرافی به موضوع ندارند. تنها اقدامی که کشورها در همکاری با FATF انجام می دهند این است که به جامعه حهانی اعلام می کنند که سازوکارهای مالی و قانونی در داخل کشورشان این قابلیت را دارد که با پولشویی مقابله کنند. به این ترتیب هیچ اطلاعاتی در باره موضوعات مالی کشورها رد و بدل نمی شود.

حق تحفظ

فرض کنیم قوانین  یک کشور مبارزه با پولشویی و عدم تامین مالی تروریسم  را می پذیرد. در این زمینه کشورها کاملا حق تحفظ دارند و حتی اگر ابهاماتی در باره رفتارهای مالی شان مطرح باشد ریا،آن را به قوانین داخلی خود ارجاع می دهند. مثلا در مورد جمهوری اسلامی ایران چنین حق تحفظی اعلام شده که اطلاعات مربوط به نهضتهای آزادیبخش را اعلام نمی کند. همین که هر کشوری اعلام کند فلان سازمان آزادیبخش را طبق قوانین داخلی خود تروریست نمی‌داند، FATF متعرض آن نمی‌شود. در واقع اصلا FATF ساز و کاری برای جمع‌آوری اطلاعات ندارد.

دروغی که دلواپسان می‌گویند

دلواپسان در باره FATF یک دروغ بزرگ را مطرح می کنند و می گویند FATF مرتبط با برجام است. در این خصوص بررسی‌ها نشان می‌دهد مقدمات کارهای مربوط به FATF توسط دولت یازدهم و دوازدهم انجام نشده بلکه سابقه آن به دولت‌های نهم و دهم برمی‌گردد.

گفته می‌شود بعد از تصویب و ابلاغ قانون مبارزه با پولشویی در سال 86  ایران خود را مکلف به خروج از لیست سیاه می‌کند. در همین راستا دبیر شورای عالی امنیت ملی در سال 1389 موکدا از برخی نهادها و وزارتخانه ها درخواست می کند که مقدمات خروج از لیست سیاه را فراهم کنند.

از سوی دیگر در خرداد سال 89 که  هنوزبحث برجام مطرح نبود،  دولت  احمدی نژاد لایحه مبارزه با تامین مالی تروریسم را تصویب و به مجلس تقدیم کرد. این قانون بهمن ماه سال 90  مصوب شد . این مصوبه در اسفند 90 به شورای نگهبان ارسال شد و شورا به آن ایراد اصل 158 قانون اساسی گرفت. اشکال شورای نگهبان این بود که این قانون باید توسط قوه قضاییه تهیه می شد. بدنبال این اشکال،لایحه مزبور از اسفند 90 تا 94 پنج بار بین مجلس، قوه قضاییه، شورای نگهبان و دولت در رفت و آمد بود.

به این ترتیب اگر این سه چهار سال وقت‌کشی نمی‌شد و  ایران در سال 91  وارد پروسهaction plan می شد،مدتها قبل از برجام مساله تمام می شد.

تبدیل یک بحث فنی به مقوله عوامانه

ظرف دو سال گذشته این موضوع فنی در سطح رسانه های عمومی و  حتی تریبونهای نماز جمعه و ... مطرح می شود و سطح آن به حد عوام تنزل داده شده . طبیعتا وقتی موضوع با ادبیات سخیف پوپولیستی همراه شود و موجی از اطلاعات دروغ همراه با تهمت های مکرر با آن همراه شودف فضا برای توضیحات علمی- تخصصی تنگ می شود.

FATF، حماس و حزب‌الله

یکی از ایرادات دلواپسانه ای که مطرح می شوداین است که با اجرای مقررات FATF، حمایت ایران از گروه های حماس و حزب الله و ... ناممکن خواهد شد. در پاسخ می توان یک مثال روشن را به عنوان رد این ادعا مطرح کرد:دولت سوریه بیشترین  اتهام ها را در موضوع تروریسم دارد اما حتی یک سند وجود ندارد که FATF  علیه این کشور ارائه کرده باشد. سوریه رسما اعلام کرده که طبق مقررات داخلی اش اعلام کرده  سازمان های آزادی بخش را مصداق تروریسم نمی داند. این موضوع در شورای امنیت هم مطرح شده  اما نتوانستند در برابر استدلال سوریه مقاومت کنند.

از طرفی سازمان ملل فقط  القاعده ، طالبان و داعش را مصداق تروریست می داند.طبق قطعنامه 1373 هر کشوری باید لیست ملی از تروریست ها داشته باشه. خیلی از کشورهای عضو لیست ملی دارند .مثلا آمریکا بحزب الله ، حماس و سپاه پاسداران را جزو گروه های تروریستی قرار داده . اما لیست آمریکا تنها برای داخل همان کشور ارزش حقوقی دارد و برای ایران لازم الاجرا نیست.

همچنین عربستان و شورای همکاری خلیج فارس، حزب الله را به عنوان تروریست مطرح کرده اند. امابرای ما لازم الاجرا نیست. آنچه برای ما لازم الاجراست، لیست سازمان ملل است.

رفتارهای سخیف برای مقابله با FATF

راه‌اندازی تظاهرات و حتی آویزان کردن طومار در مجلس، از جمله کارهای سخیفی است که نه تنها راهبرد مشخصی را برای خروج ایران از لیست سیاه نشان نمی دهد، بلکه ترویج رفتارهای احساسی است که متاسفانه با ژست انقلابیگری و ارزشمداری همراه می شود.

متاسفانه باید گفت این انقلابی نمایی ها دقیقا بازی در زمین بیگانگان است. رفتار دلواپسان  تنها نتیجه اش این است که جمهوری اسلامی را مجددا در لیست سیاه قرار دهد و عملا کشورهای مختلف و  بانکها وشرکتهای بین المللی  با این بهانه که ریسک پولشویی در ایران بالاست از هرگونه همکاری مالی خودداری می کنند. گفتنی است حتی کشورهایی که در عرف دیپلماتیک با ایران دوست به حساب می آیند(از جمله روسیه و چین) نسبت به تصمیمات FATF با تعصب عمل می کنند و حتی اگر زیر بار تحریمهای غرب نروند، بدلیل قرار گرفتن ایران در لیست سیاه از هرگونه همکاری خودداری خواهند کرد.

 

اخبار مرتبط

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.