نوروز بدون تلفات برای یوزها/«پیروز» دوباره به دنیا می‌آید؟
امروز چهارشنبه ۱۵ فروردین ماه روز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی نامگذاری شد چرا که ایران بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست خاستگاه حدود ۲ هزار گونه جانوری اعم از پستاندار، پرنده، خزنده، دوزیست و ماهیان آب‌های داخلی است.
گونه های جانوری در حال انقراض ایران
طبق اعلام ایرنا، حدود ۷۶ گونه از رده‌های جانوری ایران در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد که این‌گونه‌ها شامل ۱۹ گونه از پستانداران، ۲۵ گونه از پرندگان، ۱۶ گونه از خزندگان، چهار گونه از دوزیستان و ۱۰ گونه از ماهیان آب‌های داخلی است، قرار گرفتن یک گونه ها در این فهرست به این معنا است که در خطر انقراض قرار دارند.
گونه هایی مانند گوزن زرد ایرانی، گورخر آسیایی، فک دریای خزر، هوبره، پلنگ، خرس سیاه آسیایی، تمساح پوزه کوتاه، نهنگ آبی و نهنگ باله‌ای در معرض خطر انقراض هستند، در این میان البته یوزپلنگ ایرانی در وضعیت بحرانی قرار دارد.
حسن اکبری، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: .طبق گزارش‌هایی که پاتولوژیست و کالبدگشایی اعلام کردند، به نظر می‌رسد پیروز به دلیل خوردن یک تکه کوچک پلاستیک تلف شده است
از آنجا که این گونه ها جزو ذخایر ژنتیکی و زیستی کشور محسوب می شوند؛ حفاظت از آنها امری الزامی است و باید نمونه های ژن هایی که حاصل تکامل در طبیعت هستند و توانستند انواع ناملایمات را سپری کنند، ذخیره داشته باشیم.
بانک ژن برای یوزهای ایرانی
در این زمینه، حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست درباره ذخیره ژن گونه های در حال انقراض در بانک ژن به ایرنا گفته است: «اقدام مهم و بسیار موثری که مخصوصا در سال های اخیر خیلی مورد توجه قرار گرفته و در سال های آینده پررنگ تر خواهد شد، برداشتن نمونه های سلولی زنده از گونه ها و کشت سلولی و در ادامه فریز کردن و نگهداری آنها برای آینده است.
وی تاکید کرد: این کار از این بابت مهم است سلول هایی که برداشت می شوند سلول های زنده هستند و کشت سلولی آنها صورت می گیرد و در دماهای خیلی پایین مثلا کمتر از ۱۶۰ درجه نگهداری می شوند اینها می توانند سالها زنده بمانند.
به گفته این مقام مسئول سازمان محیط زیست، این سازمان سال قبل تفاهمنامه ای با مرکز ملی ذخایر ژنتیک امضا کرد و در قالب آن تاکنون از گونه های یوزپلنگ، پلنگ و خرس قهوه ای نمونه زنده تهیه، کشت سلولی انجام و نمونه های آنها فریز شده است، مخصوصا یوزپلنگ که از چندین نمونه ای که تلفات داشتیم یا در اسارت داشتیم نمونه تهیه شد.»
نوروز بدون تلفات یوزها
طبق گزارشی که تسنیم منتشر کرده است، محور عباس آباد ـ میامی، محوری 40 کیلومتری (80 کیلومتری به صورت رفت و برگشت) است که در یک دهه اخیر 13 مورد تلفات یوزپلنگ ایرانی در این فاصله گزارش شده و به همین دلیل به جاده انقراض یوزپلنگ ایرانی معروف شده است.
این محور که از وسط پارک ملی توران به عنوان تنها زیستگاه زادآور یوز آسیایی در جهان عبور می‌کند، عامل مهمی در کاهش جمعیت یوز است و تهدید بالقوه‌ای برای کمتر از 20 فرد یوز شناسایی شده در پارک ملی محسوب می‌شود.
با توجه به افزایش تردد در این مسیر در ایام نوروز، احتمال تصادف و تلف شدن یوز در این ایام بیشتر از دیگر ایام سال است و به همین دلیل امسال تدابیر ویژه‌تری برای حفاظت از این مسیر در نظر گرفته شده بود. با این حال، نوروز امسال برای یوزهای این محدوده با توجه به تمهیدات سازمان حفاظت محیط زیست، برای یوزها بدون تلفات سپری شد.
تولدی دیگر برای پیروز
اما در این میان از پیروز، توله یوز معروف ایرانی هم یاد می کنیم. یوزی که سال گذشته طرفداران بی شمار خود را تنها گذاشت و جانش را از دست داد.
ماه ها بعد از فوت پیروز، بالاخره علت اصلی مرگ او از زبان حسن اکبری، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام شد.
اکبری ۱۲ اسفندماه ۱۴۰۲ در این زمینه گفته بود: «طبق گزارش‌هایی که پاتولوژیست و کالبدگشایی اعلام کردند، به نظر می‌رسد پیروز به دلیل خوردن یک تکه کوچک پلاستیک تلف شده است.»
در همین زمینه، جعفر رازقی، سرپرست مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران، اسفندماه سال ۱۴۰۲ یک خبر خوش به ایسنا داد و گفت: « ژن برخی گونه‌های در حال انقراض مثل پیروز یوز معروف ایرانی و همچنین خرس بلوچی در این مرکز نگهداری می‌شود تا در شرایط لزوم احیا شوند.»
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
