آیا صنعت لندتک می‌تواند بانک‌ها را به چالش بکشد
رقیب جدید وام سنتی؟
بر همگان آشکار است که صنعت لندتک در سال‌های اخیر محبوبیت فراوانی میان شهروندان پیدا کرده است. از دلایل مهم این امر می‌توان به تسهیل در اخذ این تسهیلات بدون گذراندن مراحل بانکی اشاره کرد. البته ناگفته نماند که گرچه پلتفرم‌های آنلاین در مقایسه با بانک‌ها در سریع‌ترین زمان بدون سختگیری‌های بانکی در دسترس است، اما ابهاماتی را نیز در خصوص‌سازوکار آنها در ذهن مخاطبان به وجود آورده است. بنابراین «دنیای‌اقتصاد» برای درک بهتر در این گزارش ضمن مصاحبه با آرین افشار، یکی از کارشناسان حوزه کسب و کار و لندتکها به آنالیز برخی از وجه‌های این موضوع پرداخته است.
۱-اثر لندتکها بر رفاه کل جامعه؟
لندتکها اثر زیادی در بهبود وضعیت مالی مردم به‌خصوص در کشور‌‌های تورمی دارند، همان‌طور که شواهد نشان می‌دهد تورم در بخشهای مختلف کالا و خدمات قدرت خرید خانوارها را روز به‌روز کاهش می‌دهد و به دنبال آن با کاهش ارزش پول نقدینگی جای بیشتری پیدا می‌کند. بر این اساس یکی از مهم‌ترین اثر لندتکها زمان کوتاه تخصیص منابع مالی (وام) به افراد واجد شرایط است و اهمیت دریافت پول در زمان کم یکی از مهم‌ترین وظایف لندتک‌‌هاست. از سوی دیگر نوآوری‌‌هایی که بر روی لندتکها ایجاد می‌شود باعث به وجود آمدن کسب و کارهایی می‌شود که تمرکز همه آنها ایجاد خلق ارزش برای قشر متوسط و ضعیف جامعه است، به عنوان مثال تمرکز بر نمره اعتباردهی، شفافیت در عملکرد، توزیع برابر و متوازن منابع مالی، شفافیت در گردش پول بین دهک‌‌های مختلف جامعه، همگی از اثرات حضور لندتک‌‌هاست.
۲-سیاستگذاری نقشی بر رشد لندتکها ایفا می‌کند یا خیر؟
نقش دولت در فین‌تک‌‌ها به‌خصوص لندتکها بسیار پر رنگ است و دلیل آن را باید ناشی از قانون‌گذاری درست و متمرکز بر شفافیت دانست، قانون‌گذاری که در مدلهای کسب و کاری لندتکها دخالت نکرده و صرفا مسیر ارائه خدمات را مشخص کند. این قانون‌گذاری باید در قالب حمایت از مصرف‌کننده و حمایت از کسب و کارها بدون دخالت دستوری یا حمایت از گروهی خاص باشد. قانون‌گذار به ذات باید متمرکز بر حمایت از نوآوری، شفاف‌سازی قوانین، دسترسی به داده، ارائه زیر‌‌ساخت‌‌های مقیاس‌‌پذیر، شفافیت در فرآیند‌‌های قضایی، حمایت از حقوق مصرف‌کننده، ایجاد تعاملات بین‌المللی و در نهایت توزیع یکپارچه و برابر تامین مالی بین بانک‌ها و لندتکها باشد.
۳-امکان افزایش تسهیلات در سال جدید وجود دارد؟
با توجه به رشد سرویس‌‌های اعتباری و تلاش در ساختن فرهنگ توسط شرکتهای ارائه‌دهنده راهکارهای اعتباری مدلهای کسب و کاری وام خرد قطعا به زودی تغییر پیدا خواهد کرد و سرویس‌‌های فین‌تکی از جمله لندتکها در لایه بین نهادهای مالی (تامین‌کننده اعتبار) و مشتریان خواهند نشست. در این فضا، سرویس‌‌های اعتباری جایگزین وام‌‌های خرد خواهند شد و وام‌‌های خرد با مبلغ بالاتر با تمرکز بر گروه کالاهای خاص که جنس سرمایه‌‌ای دارند نقش خود را ایفا خواهند کرد.
۴-نرخ رشد لندتکها در سال‌های اخیر؟ (با توجه به سخت‌تر شدن روند اعطای تسهیلات از سوی بانک‌ها، روند هجوم مشتریان به لندتکها بیشتر شده است؟)
در سال‌های اخیر شاهد رشد تعداد کسب و کارهای لندتک بوده‌‌ایم؛ رشد به معنای به وجود آمدن کسب و کارهای ارائه دهنده خدمات وام، رشد در حجم وام تخصیص داده شده و همچنین همکاری فی‌‌مابین بانک‌ها و لندتکها. یکی از اتفاقات خوب در چند سال گذشته به وجود آمدن فرهنگ همکاری بانک‌ها یا کسب و کارهای نوآور است. قابل ذکر است بانک‌ها به عنوان یک نهاد سنتی و بسیار قانونمند نسبت به مدلهای نوآوری صنعت نکات بسیاری داشته‌‌اند و همکاری بین کسب و کارها و بانک‌ها بسیار پیچیده است، اما در این حوزه فرهنگ‌‌‌سازی بسیار خوبی شکل گرفته و امروز همکاری این دو بخش بیش از پیش است.
اما ناگفته نماند که نهاد قانون‌گذار با پیچیده کردن مسائل از رشد کسب و کارها به‌خصوص در حجم تخصیص وام جلوگیری کرده و فرهنگ همکاری میان بانک‌ها و لندتکها را متزلزل کرده است. نکته بسیار حائز اهمیت تمرکز لندتکها بر وام خرد به شمار می‌رود، هزینه عملیاتی بانک‌ها در تخصیص وام خرد در قشر عمومی جامعه بسیار بالا بوده و با توجه به توسعه تکنولوژی‌‌های زیر‌‌ساختی با هدف بالابردن سرعت تخصیص وام، استفاده از روش‌های بازاریابی در جذب مشتری و همچنین مدیریت اطلاعات کاربر با هدف بهبود مدلهای اعتبارسنجی سرعت رشد لندتکها را بیش از پیش کرده است و در صورتی که نهاد قانون‌گذار به این موارد توجه نکند رشد تمامی حوزه‌‌های فین‌تک با چالش‌‌هایی روبه‌رو خواهد شد و رشدی که در این سال‌ها شاهد آن بوده‌‌ایم، افول خواهد کرد.
۵-آیا لندتکها با بانک‌ها در رقابت هستند یا در تکمیل آنها هستند؟
به طور کلی، لندتکها می‌توانند هم به عنوان رقیب و هم به عنوان مکمل بانک‌ها عمل کنند. رقابت بین آنها می‌تواند به بهبود خدمات مالی و کاهش هزینه‌‌ها منجر شود، در حالی که همکاری می‌تواند به توسعه و ارائه خدمات مالی نوآورانه و دسترسی به بازارهای جدید کمک کند. انتخاب بین رقابت یا همکاری بستگی به استراتژی‌‌های تجاری هر دو طرف و نیازهای بازار دارد.
نکته بسیار مهم در پاسخ به این سوال مدلهای کسب و کار آینده است، با توجه به بررسی صنعت پیش‌بینی می‌شود که نهادهای مالی و بانکی در آینده نه چندان دور ارائه‌دهنده خدمات مالی در قالب تامین مالی، گردش اطلاعات، اجرای قوانین رگولاتوری، سرمایه‌گذاری و موارد مشابه خواهند بود و ارتباط آنها با فین‌تک‌‌ها بیشتر خواهد شد و از سوی دیگر فین‌تک‌‌ها با تمرکز بر نوآوری، ایجاد مدلهای کسب و کاری متفاوت، اعتبارسنجی و احراز هویت و دسترسی به بازارهای جدید پل ارتباط بانک‌ها و مشتریان نهایی خواهند بود و این امر تعریف رقابت در بازار را متفاوت خواهد کرد و میزان چسبندگی بانک‌ها به فین‌تک‌‌ها را در بخشهای مختلف بالا خواهد برد.
۶-چند‌درصد از مشتریان تاکنون از قوانین این کسب و کار سرپیچی کرده‌اند؟ قوانین جدید مدنظر دارید؟
به صورت کلی سرپیچی از قوانین در لندتکها بیشتر از هر چیز متمرکز بر نکول (عدم‌پرداخت از سوی مشتریان) اتفاق می‌‌افتد، این آمار در کسب و کارهای لندتک متفاوت بوده و دلیل اصلی آن مدلهای اعتبارسنجی متمرکز بر تخصیص و تحلیل رفتار کاربر بر اساس خرید و عملکرد است. به همین دلیل آمار مشخصی وجود ندارد و عموما این دیتا، جزو موارد محرمانه هر شرکت است. با توجه به رشد سرویس‌‌هایی از جمله اعتبارسنجی ایرانیان سرویس‌‌های واسط دولتی و نهادهای خصوصی روز به‌روز در حال گسترش است و میزان نکول کاهشی پیش‌بینی می‌شود. اما بسیار مهم است که داده‌‌های رفتاری کاربر در نهادهای دولتی بر اساس شاخص‌‌های درستی شناسایی و به دست ذی‌نفعان فعال اکوسیستم فین‌تک برسد تا بعد از این اتفاق شاهد رشد و توانمندی شرکتهای فین‌تک به‌ویژه لندتکها باشیم. قطعا نقطه رشد و ایجاد مدلهای کسب و کار جدید وابسته به تکنولوژیک شدن نهادهای دولتی خواهد بود و قطعا یکی از وظایف اصلی دولت اهمیت دادن به این موضوع است تا شاهد رشد دولت مبتنی بر سیاست‌‌های داده محور باشیم.
