ساخت چند دستگاه آپارتمان در طرح «خانه‌‌سازی دولتی» آغاز شد؛ ۳/ ۱ میلیون یا ۲۷۹ هزار واحد؟
دو کارنامه «یک میلیون مسکن»
سبقت خانه‌ها از خانوارهاي پايكار
اظهارات مسوولان مرتبط با برنامه ساخت یک میلیون مسکن در سال و مقایسه آن با آمارهای بانکی مربوط به این طرح، دو کارنامه متفاوت از اجرای این سیاست را نشان می‌دهد. دو آمار ارائه شده از سوی مسوولان دولتی و مقامات بانکی این سوال را ایجاد کرده است که در طرح خانه‌‌سازی دولتی عملیات ساخت یک میلیون و 350 هزار واحد آغاز شده است یا 279 هزار واحد مسکونی؟
بررسی‌‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد در حالی که مسوولان مرتبط با امر ساخت این واحدها در دولت از شروع عملیات ساخت یک میلیون و 350هزار واحد مسکونی در قالب طرح ساخت یک میلیون خانه در سال خبر می‌دهند اما آمارهایی که تاکنون از شبکه بانکی درباره تعداد متقاضیان پای کار در این پروژه، تعداد قراردادهای منعقد شده برای پرداخت وام و تعداد تسهیلات پرداختی، از سوی مسوولان بانکی اعلام شده است، بسیار کمتر از آمار مسوولان ساخت این واحدهاست. بررسی این آمارها نشان‌دهنده سبقت تعداد خانه‌ها از خانوارهای پای کار است. طی روزهای اخیر دو نوع آمار متفاوت و دو کارنامه مختلف از وضعیت ساخت‌وسازهای دولتی در طرح ساخت یک میلیون مسکن در سال ارائه شده است. مسوولان ساخت این واحدها در بدنه دولت در روزهای گذشته اعلام کردند از مجموع چهار میلیون واحد مسکونی برنامه‌‌ریزی‌شده برای ساخت ظرف مدت چهار سال، از سال گذشته تاکنون یک میلیون و 350 هزار واحد مسکونی در دست اجرا قرار گرفته و قرار است تا پایان شهریور امسال 100 هزار واحد مسکونی از این تعداد نیز افتتاح شود.
این در حالی است که آمار اعلام شده از سوی بانک اصلی تسهیلات‌دهنده به بخش مسکن و طرح‌های خانه‌‌سازی دولتی، نشان‌دهنده انعقاد قرارداد بانک با متقاضیان این طرح برای پرداخت 279 هزار و 264 واحد مسکونی در طرح ساخت یک میلیون مسکن در سال، تاکنون است. بررسی‌‌ها و یافته‌های «دنیای اقتصاد» با توجه به نتایج تحقیقات به عمل آمده و استناد به تجارب قبلی طرح‌های خانه‌‌سازی دولتی (طرح مسکن مهر، اقدام ملی و...) نشان می‌دهد در عمده طرح‌های مسکن‌‌سازی دولتی، بیش از 90 درصد وام‌‌های پرداختی به این طرح‌ها از جانب بانک اصلی تسهیلات‌دهنده به بخش مسکن بوده است. این در حالی است که در شرایط کلی نیز همواره طی سال‌ها و دهه‌های اخیر سهم این بانک در پرداخت تسهیلات به بخش مسکن بیش از 50 درصد مجموع تسهیلات بانکی بخش مسکن بوده است و همه بانک‌های دیگر در بهترین حالت حول و حوش 50 درصد تسهیلات بخش مسکن را پرداخت کرده‌‌اند.
در طرح ساخت یک میلیون مسکن در سال نیز بیشترین سهم از پرداخت تسهیلات خانه‌‌سازی‌‌های دولتی، به این بانک اصلی محول شده است. آمارها نشان می‌دهد هنوز ظرفیت کل این بانک برای پرداخت تسهیلات به طرح خانه‌‌سازی دولتی (ساخت یک میلیون مسکن در سال) تکمیل نشده است. تاکنون کمتر از 300 هزار واحد برای انعقاد قرارداد به این بانک معرفی شده و کمتر از 87 هزار واحد نیز وام دریافت کرده‌‌اند. این دو آمار مختلف اعلام شده از سوی بانک اصلی تسهیلات‌دهنده در بخش مسکن از میزان تسهیلات پرداختی به طرح ساخت یک میلیون مسکن، در برابر آمارهای اعلام شده از سوی مسوولان اجرای این طرح، هم‌‌اکنون دو کارنامه متفاوت از وضعیت فعلی اجرای این سیاست را پیش‌‌روی متقاضیان و فعالان مسکن قرار داده است.
دو روایت متفاوت از یک میلیون خانه
کارنامه سال اول طرح ساخت یک میلیون مسکن با استناد به «مصاحبه مسوولان بخش مسکن» نشان می‌دهد، تاکنون ساخت یک میلیون و 350 هزار واحد شروع شده است. اگرچه اجرای این طرح از سال 1400 آغاز شد اما چون عملا دولت سیزدهم فعالیت خود را از اواخر نیمه اول سال 1400 و اوایل نیمه دوم پارسال آغاز کرد، ارقام اعلامی درباره پیشرفت برنامه ساخت یک میلیون مسکن در سال عملا نشان‌دهنده کارنامه عملکرد یک‌سال اخیر دولت در اجرای این سیاست است. این در حالی است که آمارهای بانکی نشان می‌دهد هم‌‌اکنون کمتر از 300 هزار متقاضی نهایی این طرح پای کار آمده و از سوی دولت به بانک اصلی تسهیلات‌دهنده برای انعقاد قرارداد معرفی شده‌‌اند.
آمارهای بانک اصلی تسهیلات‌دهنده به بخش مسکن نشان می‌دهد تاکنون تنها 86 هزار و 619 فقره وام به این پروژه‌ها تزریق شده است.
این در حالی است که تجارب قبلی، یافته‌های «دنیای اقتصاد» و اظهارات برخی مقامات مسوول اجرای این طرح نشان می‌دهد تاکنون عمده تسهیلات پرداختی به برنامه ساخت یک میلیون مسکن در سال، از سوی همین بانک اصلی فعال در بخش مسکن پرداخت شده است و تنها چند بانک دیگر به تازگی پای کار آمدهاند. ضمن اینکه هنوز هیچ بانکی به جز این بانک اصلی نیز آماری از پرداخت تسهیلات به این طرح منتشر و اعلام نکرده‌‌اند. برخی مسوولان مرتبط با اجرای این سیاست نیز می‌گویند هنوز وام چندانی از سوی بانک‌های دیگر به این طرح اختصاص نیافته و برخی از آنها تازه پای کار آمدهاند. با این حساب و با توجه به آمارهای دولتی تنها حول و حوش 10 درصد از مسکن یک میلیونی در کشور به مرحله اجرای عملیات ساختمانی رسیده‌‌اند و منابع بانکی برای ساخت به آنها تزریق شده است. این وضعیت دو هشدار مهم را در خود جای داده است. هشدار اول مربوط به نرسیدن این طرح در زمان مناسب به بازار مسکن است. در حالی که متقاضیان و فعالان بازار مسکن به دنبال وعده عرضه یک میلیون مسکن در سال، انتظار اجرای این طرح را داشتند اما وضعیت و آمارها نشان‌دهنده عقب بودن روند اجرای طرح از برنامه‌‌ریزی قبلی است. هشدار دوم نیز به عبور از یک خط قرمز تعریف‌شده در این طرح برمی‌‌گردد. قرار بود در طرح «یک میلیون مسکن»، پروژه‌ها درست به اندازه «متقاضیان پایکار» تعریف و ساخته شود تا از «انحراف منابع و اتلاف اعتبارات» جلوگیری به عمل بیاید. اما مقایسه آمارهای بانکی با اعلام مسوولان از پروژه‌های شروع‌شده نشان می‌دهد، تعداد واحدهای شروع‌شده سه تا چهار برابر متقاضیانی است که قرارداد آنها با بانک منعقد شده است. همزمان با آغاز به کار دولت سیزدهم، با تصویب طرح جهش تولید مسکن برنامه ساخت یک میلیون خانه برای فاقدان مسکن در دستور کار قرار گرفت. اخیرا مسوولان اجرای این طرح اعلام کردند حول و حوش پنج میلیون و200 هزار متقاضی در این طرح ثبت نام اولیه کرده‌‌اند و برآورد می‌شود متقاضیان نهایی به اندازه تیراژ کل واحدهای این طرح یعنی 4 میلیون نفر باشند. اما تعداد متقاضیان نهایی خانه‌های دولتی با استناد به «آمار بانکی»، تاکنون270 هزار خانوار است که تا به حال «آورده اولیه» را با افتتاح حساب، پرداخت کرده‌‌اند. مقایسه حجم متقاضیان و تیراژ خانه‌ها نشان می‌دهد، فعلا تعداد خانه‌های در حال ساخت از متقاضیان بیشتر است.
