نمادهای زیرمجموعه گروه حمل‌ونقل ریلی تحلیل شدند
عملکرد ریلیها در بورس تهران
دنیای‌اقتصاد- لیلا لامعی: حمل‌ونقل ریلی نقش بسزایی در اقتصاد کشور دارد. این روش از حمل‌ونقل در ایران گرچه به مثابه کشورهای پیشرفته از فناوری‌‌‌های به‌روز برخوردار نیست و شاهد ضعف و نقصان در آن هستیم که البته تحریم‌ها و محدودیت‌های ایجاد شده در تبادلات فناوری با سایر کشورها بر شدت آن افزوده است، اما روزانه‌میلیون‌‌‌ها تن کالا و میلیون‌‌‌ها نفر از طریق حمل‌ونقل ریلی در ایران (مترو و خطوط ریلی بین شهری) جابه‌‌‌جا می‌‌‌شوند. در این خصوص شرکت‌های متعددی خدمات حمل‌ونقل ریلی ارائه می‌دهند که فعالیت سه شرکت «حریل»، «حاسا» و «توریل» که سهام آنها در فرابورس معامله می‌شود در این گزارش بررسی شده است.
تاریخچه حمل‌ونقل ریلی
شواهد تاریخی نشان می‌دهد که حمل‌ونقل ریلی از حدود 2000 سال گذشته در تمدن‌‌‌های مصر، بابل و یونان آغاز شد. در آن زمان حمل‌ونقل افراد و کالاها به وسیله گاری‌‌‌هایی انجام میشد که توسط حیواناتی چون اسب و گاو کشیده میشد. در آن زمان متوجه شدند که اگر گاری در مسیر از پیش تعیین شده حرکت کند، بدون امکان هدایت توسط حیوانات انرژی بسیار کمتری مصرف می‌کند. به همین منظور اولین خطوط راهآهن جهان ابداع شد که بقایای باستان‌شناسی آنها هنوز در ایتالیا و یونان یافت می‌شود. از سال 1774 پس از کشف باورنکردنی موتور بخار توسط جیمز وات، کار گسترده واقعی روی لکوموتیوهای بخار آغاز شد. با تکمیل اختراع جیمز وات توسط مهندسان در سال‌های بعد، اولین موتورهای بخار در امتداد مسیرهای راهآهن در سال 1804 شروع به کار کردند. ظاهر تجاری شبکه‌‌‌های قطار در اواخر دهه 1820 پدیدار شد و پیشگام در این زمینه، مخترع انگلیسی جورج استفنسون بود که وارد رقابتی شد که می‌‌‌خواست بفهمد کدام طراحی لکوموتیو بخار ساده‌‌‌ترین، قابل اعتمادترین و قدرتمندترین است. بر این اساس متروی لندن کار خود را در سال 1863 آغاز کرد و حتی با وجود اینکه به دلیل دود در تونل‌‌‌ها شکایات زیادی دریافت کرد، تا سال 1890 توسعه یافت؛ تا زمانی که کل ناوگان قطار لندن شروع به استفاده از موتورهای الکتریکی کرد. این آغاز دوره جدید سیستم‌های حمل‌ونقل سریع شهری بود و متروهای زیرزمینی در سراسر جهان ظاهر شدند.
کارآمدترین کشورها در خدمات حمل‌ونقل ریلی
در یک نظرسنجی جهانی در مورد بهره‌‌‌وری راهآهن در سال 2019، دو کشور برتر به ترتیب ژاپن و هنگ‌کنگ با امتیازهای 8/ 6 و 5/ 6 (از7) بودند. چیزی که ممکن است تعجب برانگیز باشد این است که ایالات متحده با امتیاز 5/ 5 در جایگاه دوازدهم قرار گرفت و آلمان و روسیه را که هر دو امتیاز 9/ 4 کسب کردند را شکست داد. حجم ریل مسافری در منطقه آسیا و اقیانوسیه بسیار بیشتر از هر جای دیگری است و پس از آن اروپا و سپس آمریکای شمالی بیشترین حجم را دارند. اتحادیه اقیانوس آرام با بیش از 5/ 19میلیارد دلار درآمد عملیاتی، بر حمل بارهایی مانند زغال‌سنگ، صنعتی، شیمیایی یا محصولات کشاورزی در بزرگ‌ترین شبکه راهآهن در جهان تمرکز دارد. راهآهن ملی کانادا با ارزش نیمی از ارزش اتحادیه اقیانوس آرام در رتبه دوم قرار گرفت. در ایالات متحده، در سال 2020، صنعت ریلی حدود 650هزار شغل ایجاد کرد، بیش از 2/ 74 میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی و همچنین حدود 9/ 16 میلیارد دلار به درآمد مالیاتی افزود. نزدیک به یک‌سوم صادرات ایالات متحده از طریق راهآهن انجام می‌شود.
حمل‌ونقل ریلی در ایران
حمل‌ونقل ریلی، یکی از راه‌های حمل‌ونقل مسافر و کالاست. در دوران حکومت پهلوی اول ساخت راهآهن سراسری با هدف حمل بار از شمال به جنوب به شکلی ساده آغاز شد و به مرور به شکل امروزه توسعه یافت. به طور کلی حمل‌ونقل ریلی را می‌توان به دو دسته بین شهری و شهری تقسیم کرد. این روش از حمل‌ونقل به دلیل دارا بودن مزایای زیر همواره مورد توجه بوده است:
• ایمنی و صرفه اقتصادی بیشتر
• مصرف سوخت کمتر و در نهایت آلودگی کمتر برای محیط‌زیست .
• حجم بیشتر در حمل بار و مسافر در مسیرهای طولانی .
• امکان استفاده از انرژی‌‌‌های جایگزین در خطوط برقی .
• امکان افزایش سرعت جابه‌جایی بار و مسافر.
• توسعه و رشد زیرساخت‌‌‌ها با هزینه کمتر نسبت به سایر روش‌های حمل‌ونقل .
حمل‌ونقل‌‌‌کنندگان ریلی در بورس
در بورس اوراق بهادار تهران خدمات ریلی سهم ناچیزی دارد، به طوری که سه شرکت «حریل»، «حآسا» و «توریل» که در بازارهای فرابورس فعالیت دارند، ارزش آنها در مجموع حدود 59/ 4 هزار میلیارد تومان است، یعنی سهم 4/ 0 درصدی از ارزش کل بازارهای اول و دوم فرابورس. در این بین «توریل» با ارزش بازار 64/ 2 هزار میلیارد تومان بیشترین ارزش بازار را در میان دو شرکت دیگر دارد. «حآسا» اما بیشترین مقدار P/ E را در میان نمادهای این صنعت کوچک دارد. P/ E این سهم برابر با 09/ 25 است. این در حالی است که P/ E دو سهم «توریل» و «حریل» به ترتیب برابر با عددهای 19/ 20 و 95/ 15 و P/ E صنعت برابر با عدد 24/ 10 است.
بررسی عملکرد 9 ماهه سه نماد ریلی
توریل: شرکت توکاریل در تاریخ 18 اسفند ماه سال 1383 به صورت شرکت سهامی خاص تاسیس و در اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی اصفهان ثبت و در تاریخ 9 آذر سال 1390 به موجب صورتجلسه مجمع عمومی فوق‌العاده به شرکت سهامی عام تبدیل شد. این شرکت در تاریخ 16 اسفندماه سال 1390 در بازار دوم فرابورس پذیرفته شده است.
سهام شرکت در اردیبهشت ماه سال 1391 برای اولین بار معامله شد. مهم‌ترین فعالیت شرکت در زمینه حمل‌ونقل و جابه‌جایی بار، انواع کالا و مسافر با استفاده از امکانات حمل‌ونقل ریلی است. این شرکت در 9 ماه سال‌جاری 6/ 884 میلیارد تومان درآمد شناسایی کرده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته 1/ 595 میلیارد تومان درآمد داشته که نشان از رشد حدود 49درصدی درآمدها در 9 ماه سال‌جاری نسبت به سال گذشته دارد.
کل درآمد شرکت در سه فصل گذشته از قرارداد حمل ریلی مواد اولیه (شرکت فولاد مبارکه اصفهان) کسب شده است.
حآسا: شرکت آسیا سیر ارس در صنعت حمل‌ونقل ریلی با موضوع تولید، خرید و فروش و اجاره، تعمیرات و نگهداری واگن و لکوموتیو، سرمایه‌گذاری در امور مختلف حمل‌ونقل ریلی، ساخت و تولید تجهیزات موردنیاز راهآهن، مشارکت با افراد حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی، صادرات و واردات کلیه کالاهای مجاز به‌خصوص در ارتباط با موضوع شرکت فعال در تاریخ 16/ 11/ 1382 در اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی تهران به ثبت رسیده است، در حال حاضر شرکت جزو واحد‌های تجاری و فرعی شرکت توکا ریل (سهامی عام) است. این شرکت در تاریخ 27/ 01/ 1396 نزد سازمان بورس اوراق بهادار پذیرش و از تاریخ 17/ 07/ 1396 تاکنون سهام شرکت معامله می‌شود. شرکت در 9 ماه سال‌جاری 1/ 366 میلیارد تومان درآمد شناسایی کرده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل شرکت حدود 227میلیارد تومان درآمد داشته است. بنابراین میزان درآمدهای شرکت در 9 ماه 1400، با رشد 61درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل همراه بوده است. بیشترین میزان درآمد شرکت از قرارداد حمل ریلی مواد اولیه از مبادی مختلف به شرکت فولاد هرمزگان به میزان 8/ 125 میلیارد تومان بوده است.
حریل: هلدینگ ارزش‌آفرینان فدک یکی از بزرگ‌ترین هلدینگ‌‌‌های ریلی کشور است که بسته جامعی از کلیه خدمات ریلی شامل خدمات حمل بار، جابه‌جایی مسافر، خدمات فنی و مهندسی و خدمات کترینگ را به مشتریان لجستیکی بر پایه حمل ریلی ارائه می‌دهد. شرکت ریل‌پرداز سیر نیز یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های هلدینگ است. حوزه اصلی فعالیت این شرکت بر اساس گزارش تفسیری مدیریت در زمینه‌‌‌های زیر است:
• انجام کلیه پروژه‌‌‌های مرتبط با حمل‌ونقل ریلی، حمل‌ونقل و جابه‌جایی ریلی بار و انواع کالاها.
• تامین، تدارک، تجهیز و توسعه تاسیسات و تجهیزات ریلی .
• تخلیه، بارگیری و بارشماری، انبارداری و ایجاد انبار و سایت.
• فعالیت فورواردری و انجام تشریفات ترانزیت کالا و تشریفات گمرکی و ترخیص کالا.
این شرکت از ابتدای سال تا پایان آذرماه 7/ 369 میلیارد تومان درآمد شناسایی کرده است. این در حالی است که در دوره مشابه سال قبل شرکت 4/ 258 میلیارد تومان درآمد داشته که نشان از رشد 43درصدی درآمدها در 9 ماه سال 1400 نسبت به سال گذشته دارد. بیشترین میزان درآمد شرکت در سه فصل گذشته مربوط به قرارداد با ذوب‌آهن به مبلغ 144میلیارد تومان بوده است.
