«کرونا» باعث سقوط همزمان «مسافر» و «سهام» شرکت‌های هواپیمایی شد
وضعیت اضطراری غول‌های هوایی
تهدید ثانویه «کرونا» برای خطوط هوایی بزرگ دنیا
بازارهای اقتصادی جهان به‌شدت تحت‌تاثیر ویروس کرونا قرار گرفته‌اند به گونه‌ای که قیمت سهام شرکت‌های هواپیمایی از همان ابتدای شیوع کووید-۱۹ حدود ۲۵ درصد یعنی حدود ۲۱ واحد درصد بیشتر از بحران شیوع ویروس سارس در سال ۲۰۰۳ کاهش داشته است. پاندومی ویروس کرونا به دلیل محدودیت سفر ناشی از آن و همچنین کاهش تقاضای مسافران، تاثیرات قابل توجهی در صنعت حمل‌و‌نقل هوایی جهان داشته است. کاهش قابل توجه تعداد مسافران منجربه لغو بسیاری از پروازها و خالی شدن فرودگاه‌ها شده است. لغو پروازهای مسافرتی بر هزینه ارسال محموله‌ها از طریق هوایی نیز تاثیر گذاشته و میزان آن را تا اواخر مارس به سه برابر رسانده است.
ویروس کرونا پس از شیوع گسترده در چین بلافاصله در همان روزهای ابتدای سال جاری میلادی پا را از مرزهای این کشور پهناور فراتر گذاشت و اکنون سراسر جهان را به شدت درگیر خود کرده است. اکنون بیش از ۲۰۰ کشور در جهان به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و کشورهای اروپایی و آمریکا بیشترین آمار مبتلایان به ویروس کووید- ۱۹ را به خود اختصاص داده‌اند. ویروس کرونا در حال حاضر موجب تشنج بازارهای سهام شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات حمل‌و‌نقل هوایی شده و این شرکت‌ها را وادار به ایجاد شرایط اضطراری برای کاهش و لغو پروازهایشان کرده است. کاهش ناگهانی سفرهای هوایی در جهان اثراث مخربی بر اقتصاد صنعت هوایی جهان گذاشته و منجر به آسیب‌های اقتصادی جدی بر شرکت‌های هواپیمایی جهان شده و این صنعت را وارد بیشترین آسیب و خسارت حتی بسیار بیشتر از بحران اقتصادی ۲۰۰۸ کرده است.
پس از اعلام رسمی شیوع کرونا در چین بسیاری از فرودگاه‌های بین‌المللی جهان به منظور جلوگیری از شیوع کرونا به کشور خود ضمن انجام غربالگری در فرودگاه ها، ورود مسافران چینی به این مقاصد و همچنین پروازها به چین را کاهش داده و بسیاری از پروازها را به حالت تعلیق درآوردند. با افزایش اپیدمی کرونا در سراسر جهان بخش عظیمی از پروازها لغو شد و بسیاری از مسافران سفرهای خود را لغو کردند. این امر بر اقتصاد صنعت هوایی جهان ضربه سهمگینی وارد کرده و حتی منجر به ورشکستگی یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های هواپیمایی بریتانیا (Flybe) شده است.
شرکت هواپیمایی فلای بی(FLYBE) پس از شیوع ویروس کرونا با کاهش شدید مسافر مواجه شد و با اعلام ورشکستگی تمام فعالیت‌های اقتصادی اش در انگلیس و جهان متوقف شد. این شرکت هواپیمایی در سال ۱۹۷۹ تاسیس شد و بزرگ‌ترین ایرلاین منطقه‌ای مستقل اروپا محسوب می‌شد که سالانه ۸ میلیون مسافر را در ۲۰۰ مسیر مختلف جهان جابه‌جا می‌کرد. شرکت فلای بی‌یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های هوایی انگلیس با شیوع کرونا با کاهش چشمگیر ترافیک هوایی و تقاضای مسافران مواجه شد و در مرحله فروپاشی و بحران‌های مالی بسیار و به خطر افتادن ۲۴۰۰ شغل فعال قرار گرفت که بعد از شیوع کرونا از حالت سرویس دهی خارج شد و تقریبا تمامی پروازهای آن به حالت تعلیق درآمد و به ورشکستگی رسید.
همچنین شرکت حمل‌و‌نقل ایرشاتل نروژ نیز برآوردهای خوشبینانه اش را برای سال ۲۰۲۰ به دلیل گسترش ویروس کرونا پس گرفت. این شرکت نروژی پس از ۳ سال ضرر امیدوار بود که در سال ۲۰۲۰ به سود برسد. شرکت هواپیمایی لوفت هانزا آلمان نیز به دلیل کاهش شدید ترافیک هوایی یاتا از اپیدمی ویروس کرونا ۱۵۰ هواپیمایش را به آشیانه (پارکینگ) فرستاد. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که اپیدمی کرونا منجر به کاهش ۵۰ درصدی ظرفیت پروازها خواهد شد؛ به‌طوری‌که لوفت هانزا بزرگ‌ترین شرکت هواپیمایی اروپا ۷هزار و ۱۰۰ پرواز در ماه مارس را لغو کرده است. شرکت آلمانی لوفت هانزا دارای ۷۸۰ فروند هواپیما است که به‌طور متوسط ۳ هزار و ۲۶۶ پرواز انجام می‌دهند. همچنین به دنبال شیوع کرونا و کاهش تقاضا برای سفر، شرکت‌های هواپیمایی همچون سنگاپور ایرلاین و سیلک ایر خدمات خود را کاهش داده‌اند. جت‌های جامبو خالی از مسافر وارد فرودگاه‌ها می‌شوند.
شرکت هواپیمایی یونایتد در آمریکا از اول فوریه پروازهای خود به پکن، هنگ کنگ و شانگهای را لغو کرده و بعد از شیوع این ویروس در دیگر نقاط جنوب شرق آسیا پروازهایش تا مارس نیز لغو شده است. به دنبال این تصمیم بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی دیگر همچون شرکت هواپیمایی آمریکا، ایرکانادا، بریتیش ایرویز نیز پروازها به چین و سپس جنوب شرق آسیا را لغو کرده‌اند.
به گزارش «دنیای اقتصاد» ارزیابی‌های مختلفی از خسارت‌های وارده بر صنعت هوایی جهان متاثر از شیوع ویروس کرونا صورت گرفته است. ادامه شیوع ویروس کرونا صنعت حمل‌و‌نقل هوایی جهان را در بحران نابودی قرار داده است و لغو پروازها، کنسل کردن سفرها و کاهش قابل توجه خدمات سرمایه گذاران شرکت‌های هواپیمایی، با کاهش چشمگیر سهام خطوط هوایی همراه بوده است و بسیاری از شرکت‌هایی هواپیمایی جهان همچون یونایتد ایرلاین، جت بلو و لوفت هانزا از لغو کلیه پروازهای جدید در ماه‌های آینده خبر دادند. اجتناب مسافران از سفر با هواپیما برای یک مدت غیرقابل پیش‌بینی با شیوع ویروس کرونا از مشکلات اساسی و یک تهدید مهم در صنعت حمل‌و‌نقل هوایی جهان تلقی می‌شود. اگرچه این بحران هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد اما حمل‌و‌نقل هوایی تجاری همانند اینترنت به‌عنوان بخش پیوند دهنده به اقتصاد جهانی با ایجاد اختلالات طولانی مدت می‌تواند خسارات اقتصادی پایدار و جبران ناپذیری به وجود آورد.
انجمن بین‌المللی حمل‌و‌نقل هوایی (IATA) در ۵ مارس میزان خسارت بر درآمد شرکت‌های هواپیمایی جهان را بین ۶۳ تا ۱۱۳ میلیارد دلار برآورد کرده بود حتی پیش از آن در فوریه این میزان خسارت را حدود ۳۰ میلیارد دلار ارزیابی کرده بود. اما در ۱۷ مارس اعلام کرد که شرکت‌های هواپیمایی با بحران ۲۰۰ میلیارد دلاری مواجه خواهند شد و در ۲۴ مارس با توجه به افزایش ویروس در آمریکا و کشورهای اروپایی در ارزیابی‌های خود تجدیدنظر کرده و میزان خسارات در سطح جهان را ۲۵۲ میلیارد دلار با کاهش ۴۴ درصدی تخمین زده است. خطوط هوایی در آسیا در ماه مارس حدود ۲۳ درصد کاهش داشته است و در اروپا تاثیر این شیوع در شرکت‌های هواپیمایی گسترده‌تر بوده و براساس پیش‌بینی مرکز مشاوره کاپا تا پایان ماه مه ۲۰۲۰ بسیاری از خطوط هوایی ورشکسته می‌شوند.
تقاضای سفر در ژانویه ۲۰۲۰ با افزایش ۴/ ۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۹ همراه بوده است که این کمترین میزان از سال ۲۰۱۰ بوده است. اختلال در سفر از اواخر ژانویه آغاز شده است. کاهش مسافر منجر به پروازهای خالی شرکت‌های انگلیسی به فرودگاه‌های اروپا برای جلوگیری از دست دادن سهام خود شده است. باتوجه به آنکه قیمت سوخت به دلیل جنگ قیمت نفت بین روسیه و عربستان به یک چهارم قیمت رسید نیز نتوانست میزان کاهش تقاضا را جبران کند.
شرکت هواپیمایی ایرکانادا اقدام به اخراج موقت حدود ۵ هزار کارمند خود کرده و بسیاری از پروازهای بین‌المللی خود را به تعلیق درآورده است. شرکت نیوزلند ایر ظرفیت پروازهای مسافت طولانی را تا ۸۵ درصد کاهش داده و بسیاری را به حالت تعلیق درآورده و میزان پروازهای داخلی را نیز تا ۳۰ درصد کاهش داده و فعالیت بسیاری از بخش‌های شرکت خود را متوقف کرده است. شرکت آل ایتالیا در اوایل مارس با آغاز قرنطینه در ایتالیا با کاهش ۲۲ درصدی پروازهای خود مواجه شد و میزان پروازهای خود حتی تجاری را از ۱۸ مارس تا ۳۱ مه به شدت کاهش داد.
شرکت‌های هواپیمایی آمریکا در مارس ۲۰۲۰ پروازهای بین‌المللی را تا ۱۰ درصد و پروازهای داخلی را ۷/ ۵ درصد کاهش داده است. آمریکا قصد دارد پروازهای داخلی را در آوریل بین ۶۰ تا ۷۰ درصد و در ماه مه بین ۸۰ تا ۹۰ درصد کاهش دهد و تنها تعداد معدودی از مسیرهای بین‌المللی را برای بهره برداری باقی بگذارد. آمریکا قصد بر کمک ۱۲ میلیاردی بر صنعت حمل‌و‌نقل هوایی کشور خود دارد، زیرا در صورت عدم کمک‌های نقدی دولت این صنعت طی دو ماه دچار آسیب و خسارت‌های مالی غیرقابل جبرانی خواهد شد.
شرکت انگلیسی ایرویز نیز اعلام کرده که با بحرانی به مراتب بدتر از عواقب شیوع سارس و حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۸ روبه‌رو است و بسیاری از شغل‌ها به‌صورت کوتاه‌مدت یا بلندمدت از بین می‌روند. شرکت کاتای اقیانوس آرام نیز سه چهارم پروازهای خود در مارس ۲۰۲۰ را لغو کرده است. این شرکت در آوریل حدود ۹۶ درصد پروازهای مسافری خود را لغو کرده، اما برای حمل‌و‌نقل کالاها به پروازهای خالی از مسافر ادامه می‌دهد. شرکت هواپیمایی دلتا نیز پروازهای بین‌المللی خود را در مارس ۲۰۲۰ بین ۲۰ تا ۲۵ درصد و پروازهای داخلی خود را بین ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش داده است. همچنین افزایش قیمت‌ها و بازپرداخت سهام را به حالت تعلیق درآورده است. این شرکت هواپیمایی در ماه مارس با کاهش ۲۵ درصدی رزروها مواجه شده است. مسوولان آن اعلام کرده‌اند آمار سقوط تقاضای مسافر در سفرهای هوایی مشابه تاثیرات حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۸ است. از ۳۱ مارس شرکت دلتا ۷۰ درصد از پروازهای خود را به حالت تعلیق درآورده است.
امارات از ۲۵ مارس تمام پروازهای مسافری خود را متوقف کرده است و تنها هواپیماهای خالی از مسافر برای حمل کالاها به فعالیت خود ادامه می‌دهند. خطوط هوایی اتیوپی نیز با کاهش ۳۰ درصدی مسافر و از بین رفتن ۱۹۰ میلیون دلار در ماه‌های فوریه و مارس ۲۰۲۰ همراه بوده است و پروازهای خود را در ۲۹ مارس به بیش از ۸۰ کشور متوقف کرده است.
شرکت فین ایر نیز در ماه مارس اقدام به اخراج کوتاه‌مدت کارمندان خود کرده است و تا ۱۰ مارس نزدیک به ۴ هزار پرواز آن در سال ۲۰۲۰ لغو شد و تا اول آوریل ۹۰ درصد از ظرفیت پروازهای خود را کاهش داده است.
جت بلو حدود ۵ درصد از ظرفیت پروازی خود را کاهش داد و اعلام کرد کاهش تقاضا بسیار بدتر از حملات ۱۱ سپتامبر بوده است. کره ایر نیز چهار پنجم پروازهای بین‌المللی خود را به تعلیق درآورد. گروه هواپیمایی بین‌المللی بریتیش ایروی،ای بریا و ارلینگوس کاهش ۷۵ درصدی مسافر به مدت دو ماه داشته است. شرکت هواپیمایی نپال ناو در ماه مارس تمامی پروازهای داخلی و بین‌المللی را لغو کرده است و فقط به هواپیماهای خارجی اجازه تخلیه محموله‌های خود را داده است.
شرکت نروژ ایر ۸۵ درصد از پروازهای خود را لغو و ۹۰ درصد از کارکنان خود را موقتا برکنار کرد. شرکت هواپیمایی فیلیپین ۶۹ پرواز هفتگی به چین و ۱۷ پرواز هفتگی به کره جنوبی را لغو کرد و برای جایگزین کردن درآمدهای از دست رفته خود مسیرهای پروازی خود را به استرالیا، مالزی و اندونزی تغییر داد. شرکت هوایی کانتاس نیز حدود ۲۵ درصد از ظرفیت پروازهای بین‌المللی خود را کاهش داد و هشت هواپیمای A۳۸۰ را به آشیانه فرستاد. همچنین شرکت راین ایر به دلیل تغییرات در برنامه‌ریزی پروازها به کارمندان خود مرخصی بدون حقوق داده است.
شرکت هواپیمایی سنگاپور نیز ۹۶ درصد از پروازهای خود را تا پایان آوریل کاهش داد و بخش اعظم خطوط هوایی خود را در ۲۳ مارس ۲۰۲۰ بدون استفاده قرار داد که منجر به کاهش دستمزد و مرخصی بدون حقوق برخی از کارمندان شده است. همچنین سهام این شرکت از سال ۱۹۹۸ به پایین‌ترین سطح خود رسیده است به گونه‌ای که مجبور به متوقف کردن برخی از معاملات خود شده است.
شرکت هواپیمایی یونایتد اعلام کرد ظرفیت پرواز داخلی را به میزان ۱۰ درصد و ظرفیت پرواز بین‌المللی را ۲۰ درصد در آوریل ۲۰۲۰ کاهش می‌دهد. همچنین ۲ میلیارد دلار وام برای تامین ذخایر نقدی خود تامین کرده است. یونایتد بعداً در ۱۵ مارس ۲۰۲۰ اظهار کرد که ۵۰ درصد از ظرفیت پرواز خود را برای آوریل و مه ۲۰۲۰ کاهش می‌دهد. شرکت وست جت نیز کارمندان خود را از ۱۴ هزار به ۶۹۰۰ نفر کاهش داد و حداقل ۱۲۰ هواپیما را به آشیانه فرستاد و تمامی پروازهای بین‌المللی به مدت یک ماه لغو شد.
شیوع ویروس کرونا همچنین بر سازندگان هواپیماها نیز تاثیرات گسترده‌ای گذاشته است. شرکت ایرباس تولید خود را کاهش داده و ساعات کاری را کاهش داده است. در بخش فرانسوی و اسپانیایی این شرکت تولید را برای مدتی به حالت تعلیق درآورده است. شرکت بوئینگ نیز استخدام بسیاری از کارکنان خود را لغو کرد. شرکت بوئینگ مجبور به بهره‌گیری از تمام تسهیلات وام ۸/ ۱۳ میلیارد دلاری خود شده است. شرکت بمباردیه نیز علاوه بر متوقف ساختن تولید در ایرلند شمالی، تولیدات خود در انتاریو و کبک را به حالت تعلیق درآوردو بیش از ۱۲ هزار کارمند آن در کانادا اخراج شده‌اند. شرکت امبریر سفارش هواپیماهای تجاری خود را به تعویق انداخت و همچنین برنامه‌های جدید مالی خود را برای سال ۲۰۲۰ به حالت تعلیق درآورد.
در حال حاضر اکثر شرکت‌های هواپیمایی به شدت در تلاش هستند تا پول نقد خود را حفظ کنند. علاوه بر لغو پروازها، بسیاری از کارکنان را مجبور به استفاده از مرخصی بدون حقوق کرده‌اند. هواپیمایی شاتل نروژی، یک شرکت هواپیمایی کم‌هزینه و بدهکار، به‌طور موقت نیمی از ۱۱ هزار کارمند خود را تعدیل کرده است. شرکت هواپیمایی اسکاندیناوی ۱۰ هزار کارگر یعنی ۹۰ درصد از نیروی کار خود را به دلیل لغو بیشتر پروازها به مرخصی بدون حقوق فرستاد. شرکت کی ال ام هلندی ۲هزار نیروی خود را کاهش داد و لوفت هانزا سود سهام خود را برای سال ۲۰۱۹ به حالت تعلیق درآورد.
