نیمی از بانوان بیکار، غیرفعال شدند
ناامیدی زنان در بازار کار
اهمیت آگاهی از پویایی بازار کار
این گزارش بیان می‌کند آگاهی از پویایی بازار کار از اهمیت بالایی برخوردار است؛ به همین دلیل ابزارها و آگاهی از تغییرات نیروی کار در سطح فردی نیز مهم است. زمانی که راهبرد اشتغال‌زایی اجرا می‌شود، بررسی عملکرد آن ضروری بوده و آگاهی از پویایی بازار کار در این زمینه نیز به کار می‌آید. به همین دلیل است که در یک بازه زمانی درنظرگرفتهشده، اندازه و ویژگی جمعیتی افرادی که اشتغال خود را از دست داده‌اند، اندازه و ویژگی جمعیتی افرادی که کار پیدا کرده‌اند و اندازه و جمعیت افرادی که وضعیت کار آن‌ها طی زمان درنظرگرفتهشده تغییر کرده است، بسیار مهم و قابل‌بررسی است.
فعال و غیرفعال اقتصادی کیست؟
بر اساس تعاریف گزارش‌های مرکز آمار، زمانی به فردی شاغل گفته می‌شود که آن فرد دارای سن 15 سال و بیشتر بوده که در طول هفته مرجع طبق تعریف کار، حداقل یک ساعت کار کرده یا بنا به دلایلی به طور موقت کارش را ترک کرده باشد. علاوه بر آن افرادی که برای اعضای خانوار خود که با وی نسبت خویشاوندی دارند کار می‌کنند اما مزدی دریافت نمی‌کنند، کارآموزانی که در هر دوره کارآموزی فعالیتی در ارتباط با فعالیت موسسه محل کارآموزی انجام می‌دهند، محصلانی که در هفته مرجع مطابق تعریف، کار کرده‌اند و تمام افرادی که در نیروهای مسلح به صورت کادر دائم یا موقت خدمت می‌کنند، از جمله گروه‌های شاغل محسوب می‌شوند. از طرفی افراد بیکار کسانی هستند که با 15 سال یا بیشتر دارای 3 ضابطه به صورت هم‌زمان باشند. در واقع باید در هفته مرجع فاقد کار باشند، در هفته مرجع و سه هفته قبل از آن جویای کار بوده باشند و در هفته مرجع یا در هفته بعد از آن برای اشتغال مزدبگیری یا خوداشتغالی، آماده برای کار باشند. علاوه بر آن، افرادی که به دلیل آغاز به کار در آینده یا انتظار بازگشت به شغل قبلی جویای کار نبوده، ولی جویای کار و آماده برای کار هستند نیز بیکار محسوب می‌شوند.
مشارکت اقتصادی یک سال گذشته
گزارش مذکور به بررسی آمارهای جریان جمعیت دارای 15 سال و بیشتر بر اساس وضعیت فعالیت از تابستان سال گذشته تا تابستان سال جاری پرداخته است. در این تحلیل آمارهای جریان بر حسب جنسیت، مناطق جغرافیایی، وضع اقتصادی و بخش‌های عمده فعالیت اقتصادی، بخش و اشتغال رسمی و غیررسمی ارائه شده است. بر این اساس از میان جمعیت مشترک در تابستان سال گذشته و تابستان سال جاری 8/ 3درصد بیکار و 9/ 59درصد غیرفعال بوده‌اند. وضعیت این افراد در تابستان سال جاری 4/ 37درصد شاغل، 4/ 3درصد بیکار و 2/ 59درصد غیرفعال بوده است. بنابراین بیشترین کاهش در جمعیت بیکار و بیشترین افزایش در جمعیت غیرفعال مشاهده می‌شود. همچنین جمعیت بیکار در تابستان سال 1401 به میزان 4/ 0درصد کاهش یافته است. در واقع این کاهش نرخ بیکاری مربوط به جابه‌جایی بیکاران در تابستان 1400 به وضعیت غیرفعال در تابستان 1401 است.
زنان ناامید از یافتن شغل
نکته قابل‌توجه در مورد جریان فعالیت اقتصادی، انتقال حدود 50درصدی زنان از وضعیت بیکار به غیرفعال است. این مساله می‌تواند بیانگر آن باشد که در طول یک سال گذشته بسیاری از زنان در جستوجوی شغل، از یافتن شغل موردنظر ناامید شده و از جستوجوی شغل دست کشیده‌اند. براساس این گزارش، وضع فعالیت غیرفعال مرد و زن با مقدار 4/ 91درصد از تابستان 1400 به تابستان 1401 دارای بیشترین میزان پایداری در وضع فعالیت است. ولی برای مردان، وضع فعالیت شاغلان با میزان 90درصد و برای زنان وضع فعالیت غیرفعال با میزان 1/ 95درصد دارای بیشترین ماندگاری در وضع فعالیت است. کمترین ثبات در وضع فعالیت نیز مربوط به بیکاران با مقدار 34درصد است. این میزان برای مردان 3/ 32درصد و برای زنان 3/ 37درصد است.
البته لازم به ذکر است برای مردان 4/ 49درصد از بیکاران تابستان گذشته در تابستان سال جاری به شاغل تبدیل وضعیت داشتهاند و 2/ 18درصد به غیرفعال تبدیل شده‌اند. این در حالی است که 13درصد از زنان بیکار به شاغل و 7/ 49درصد به غیرفعال تبدیل وضع فعالیت داشتهاند. بیشترین درصد جابه‌جایی در وضع فعالیت با میزان 5/ 37درصد، به وضع فعالیت بیکار به شاغل از تابستان 1400 به تابستان 1401 مربوط است. در مردان تغییر وضع فعالیت از بیکار به شاغل با مقدار 4/ 49درصد و در زنان تغییر وضع فعالیت از بیکار به غیرفعال با مقدار 5/ 49درصد بیشترین درصد تغییرات در وضع فعالیت است. بنابراین بیشترین تغییرات در وضعیت فعالیت مربوط به بیکاران است که این وضعیت، بی‌ثبات‌ترین وضع فعالیت محسوب می‌شود. کمترین میزان انتقال در وضع فعالیت مربوط به تغییر از وضع فعالیت غیرفعال به بیکار با میزان 2/ 1درصد است.
حرکت از صنعت و کشاورزی به خدمات
بر اساس تعاریف گزارش، بخش‌های عمده فعالیت اقتصادی شامل بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات است. بر اساس بررسی‌های این گزارش، از میان شاغلان مشترک تابستان سال گذشته و تابستان سال جاری 5/ 16درصد از افراد در بخش کشاورزی، 9/ 33درصد در بخش صنعت و 6/ 49درصد در بخش خدمات مشغول به فعالیت بوده‌اند. این مقادیر برای بخش‌های عمده فعالیت اقتصادی در تابستان سال جاری 2/ 16درصد در بخش کشاورزی، 9/ 32درصد در بخش صنعت و 9/ 50درصد در بخش خدمات بوده است. بنابراین می‌توان گفت بیشترین جابه‌جایی شاغلان از بخش‌های کشاورزی و صنعت به بخش خدمات بوده است. بررسی ماندگاری اشتغال در بخش خدمات با میزان 1/ 91درصد دارای بالاترین مقدار است.
اشتغال در بخش‌های کشاورزی با 7/ 84درصد و صنعت با 6/ 82درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بیشترین درصد انتقال در بخش‌های عمده فعالیت اقتصادی مربوط به تغییر اشتغال در بخش صنعت به خدمات از تابستان 1400 به تابستان 1401 با میزان 2/ 13درصد است. علاوه بر آن، کمترین میزان اشتغال به انتقال از بخش خدمات به کشاورزی با میزان 6/ 1درصد بوده است. می‌توان گفت دلایلی نظیر مشکلات مربوط به آب و منابع طبیعی و همچنین سرعت بالای مستهلک شدن صنایع از دلایل اصلی این انتقال است.
