چنگال‌های سرطان در ایران
در بسیاری از این کشورها رشد سرطان نزدیک به صفر و حتی در حال منفی شدن است اما ایران در افزایش شیوع سرطان در دنیا رشد زیادی دارد. برای مثال سالانه بین ۱۰ تا ۱۱ هزار بیمار سرطانی به جمع افراد مبتلا به سرطان سینه در ایران اضافه می‌شود. این سرطان در بین انواع آن از نظر کشندگی در رتبه پنجم دنیا قرار دارد. بنابراین نمی‌توان به بررسی نقطه‌ای این معضل و آمار و ارقام‌های کلی خوش‌بین بود بلکه واکاوی این موضوع باید به‌صورت دقیق و موشکافانه مورد توجه قرار گیرد. نگاهی دقیق‌تر به نقاط پرریسک در جغرافیای سلامتی کشور از منظر ابتلا به بیماری سرطان، لزوم توجه ویژه به این معضل را بیش از پیش آشکار خواهد کرد.
درحال حاضر جمعیت کشور با نرخ پایین زادوولد روبه‌رو است. خیلی ساده می‌توان گفت بسیاری از خانواده‌های جدید حتی تولید نیروی انسانی به اندازه خود یعنی دونفر را انجام نداده‌اند. گزارش تازه مرکز آمار نشان می‌دهد که در فاصله ۱۰ سال تعداد خانوارهای پنج نفره کاهش پیدا کرده و در عوض خانوارهای سه نفره بیشتر شده‌اند. این موضوع بیانگر ایجاد تغییر شکل اساسی در ساختار هرم جمعیتی کشور است. نسل فعلی به بازه میانسالی که محل تمرکز ریسک در روند ابتلا به سرطان است قدم گذاشته‌اند. عدم رسیدگی مناسب به این نسل به دلایلی که ذکر خواهد شد صدمات جبران‌ناپذیری را متوجه سیستم اقتصادی و بستر توسعه کشور خواهد کرد.
به‌منظور یک تحلیل منطقی اجتماعی- اقتصادی در مورد وضعیت آینده کشور باید یک فاکتور دیگر را وارد این بررسی کنیم. این فاکتور پدیده پیر شدن جمعیت کشور است. بررسی‌ها نشان می‌دهد جمعیت ایران تا سال ۲۰۵۰ سومین جمعیت پیر در کل جهان خواهد بود. این پدیده به این معنی است که طی سال‌های آینده اگر گامی در جهت توسعه و ایجاد اشتغال برداشته نشود، با چالشی بزرگ مواجه خواهیم شد که قرار گرفتن آن در کنار بیماری خطرناکی چون سرطان آسیب‌های اقتصادی- اجتماعی شدیدی را بر پیکره سیستم اقتصادی کشور وارد خواهد کرد پدیده پیری جمعیت به این معنی است که رفته‌رفته تعداد افراد شاغل و کسانی که توانایی کسب درآمد را دارند، به دلایل مختلف نظیر از کارافتادگی، بهره‌وری پایین یا هر علتی که در سنین بالا موجب خروج نیروی کار از سیستم اقتصادی می‌شود، کاسته خواهد شد.
در این میان، رشد اندک جمعیت به‌معنای کاهش نیروی مولد و افزایش بارتکفل برای نسل آینده خواهد بود. به‌دیگر بیان، جوانان آینده با هزینه‌های بی‌شماری برای مراقبت و رسیدگی از افراد کهنسال مواجه خواهند بود. با افزایش بارتکفل قدرت پس‌انداز و توانایی پرداخت حق بیمه بازنشستگی کاهش خواهد یافت و به این ترتیب منابع لازم برای تغذیه بیمه بازنشستگی سایر افراد کاهش خواهد یافت. بارتکفل بالا، کاهش درآمد جوانان و کمبود منابع برای پرداخت حقوق بازنشستگی، ترکیبی بسیار آسیب‌پذیر را در مقابل هزینه‌های بالای پزشکی قرار خواهد داد. اگر تصور می‌کنید هزینه‌های پزشکی در کشور نسبت به سطح درآمد و معیشت مردم در حد بالایی است زمانی را تصور کنید که بخش قابل‌توجهی از جامعه به‌دلیل کهولت سن نیاز به مراقبت‌های پزشکی گوناگون دارند. این امر به مثابه افزایش تقاضا برای خدمات درمانی و پزشکی و بالطبع بالا رفتن هزینه‌های درمان خواهد بود.
عاملی برای مرگ زودرس
سرطان یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ زودرس در دنیاست که از این حیث در رتبه سوم پس از بیماری‌های قلبی و سکته مغزی قرار دارد. آمارها نشان می‌دهد شایع‌ترین سرطان موجود در کشور سرطان معده است که سالانه حدود ۴۰ هزار ایرانی را با خود به کام مرگ می‌برد. نکته قابل تامل در این میان منشا اصلی بیماری است که ریشه در الگوهای مصرفی غذا و سطح کیفی محصولات تولیدی در این زمینه دارد. بارها گزارش‌های بی‌شماری از وضعیت نامطلوب تولید مواد غذایی در کشور ارائه شده است. این محصولات به‌صورت مداوم توسط مردم در طول روز استفاده می‌شوند استفاده مداوم از موادی که عامل بروز سرطان هستند، موجب شیوع بیشتر این بیماری در جامعه خواهد شد. علاوه بر این، عدم توجه به ایجاد بسترهای مناسب برای تفریح و گسترش فرهنگ عمومی ورزش نیز از جمله مسائلی است که از مجاری خاصی نظیر کم‌تحرکی، چاقی و استعمال دخانیات و مواد مخدر درصد مبتلایان به سرطان در کشور را افزایش داده است. همچنین آلودگی هوا نیز از جمله پدیده‌های ملموس در این زمینه است. استفاده از بنزین‌های نامرغوب به‌خصوص در دهه اخیر بارها موجب تعطیلی کلان‌شهرها شده است. در صورت عدم توجه به این مسائل و تلاش در جهت کاهش عوامل بروز سرطان در جامعه، ضمن از دست رفتن سرمایه انسانی در سیستم اقتصادی کشور، بار مالی سنگینی به‌صورت سیستمی در بدنه اقتصاد کشور توزیع خواهد شد.
پیشگیری بهتر از درمان است
اگر در چارچوب هزینه‌هایی که در صورت درمان و عدم پیشگیری از انواع سرطان در ایران صورت می‌گیرد، نگاه کنیم مشاهده می‌شود که مقادیر زیادی را به خود اختصاص می‌دهد. این هزینه‌ها در قالب خروج ارز از سیستم اقتصادی، ظرفیت توسعه‌ای کشور را کاهش خواهد داد. درحال‌حاضر، هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم سرطان در ایران بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان است. اگر کمی دقیق‌تر به این موضوع نگاه کنیم آسیب‌های اقتصادی سرطان بسیار بالاتر از این رقم نیز خواهد بود. توزیع نامتقارن درآمد در جامعه بسیاری از خانوارهای فعلی را پیرامون خط فقر قرار داده است. ابتلای یک نفر به سرطان در هر یک از این خانوارها ظرف مدت چند ماه خانواده را با مشکلات فراوانی روبه‌رو می‌کند. این مشکلات و ناتوانی در پرداخت هزینه‌ها به‌راحتی ساختار مالی خانوارها را دچار شکستی زیرساختی می‌کند و به‌سرعت موجب کاهش بهره‌وری، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری در زنجیره‌ای از افراد وابسته به فرد مبتلا می‌شود.
جمع‌بندی
جمعیت فعلی ایران نقشی حیاتی در آینده توسعه‌ای کشور خواهد داشت. این جمعیت در حقیقت نسل طلایی و مولد در سیستم اقتصادی کشور است. گذار این نسل به دوران پیری موجب کاهش سطح درآمد، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، مشکلات ناشی از افزایش بارتکفل و مهم‌تر از آن افزایش هزینه‌های درمانی خواهد شد. برای برون‌رفت از این مشکلات که جز در سایه سیاست‌های کارآمد اقتصادی محقق نخواهد شد، لزوم توجه به وضعیت سلامتی افراد باید بیش از پیش در دستور کار قرار گیرد. همان‌طور که ذکر شد، سرطان ضمن تحمیل بار مالی سنگین بر پیکره اقتصاد می‌تواند به‌صورت سیستمی آسیب‌های جدی بر ساختار اقتصادی این نسل وارد کند. آسیب‌هایی که هم باعث کاهش سرمایه انسانی در سیستم اقتصادی ناشی از مرگ‌ومیر این پدیده خواهد شد و هم مشکلات مالی خانواده‌ها را در پی خواهد داشت.
ارسال نظر