پارادایم شیفت بورس تهران به نفع شرکت‌های کوچک
علی صفر نورالله، عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی اصفهان، در ابتدای این جلسه با اشاره به امضای قرارداد همکاری بین این اتاق و بورس تهران اظهار کرد: بر این اساس مقرر شد با همکاری بورس تهران، نهادهای مالی فعال در اصفهان در یک محل تجمیع شوند تا ارائه خدمات به متقاضیان تسهیل شود. البته دفتر خدمات و سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی نیز باهدف تأمین مالی به روش نوین و سرمایه‌گذاری راه‌اندازی شده که اعضای اتاق می‌توانند از آن استفاده کنند. وی با تأکید بر اهمیت استفاده از روش‌های نوین تأمین مالی افزود: استفاده از این روش‌ها به‌جای تکیه‌بر منابع بانکی، یکی از الزامات امروز برای صنایع و شرکت‌ها است و به همین دلیل این رویکرد در کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی اصفهان دنبال می‌شود. باید توجه داشت که منابع بانکی ما تقریباً قفل‌شده و منابعی برای ارائه به شرکت‌ها در قالب وام وجود ندارد. در چنین شرایطی راهی به‌جز استفاده از روش‌های نوین تأمین مالی برای این شرکت‌ها نیست.
۸۰ درصد سود در اختیار ۳۰ شرکت برتر
محمود گودرزی، مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران، نیز در بخش دیگری از این رویداد اظهار کرد: اکنون در بورس تهران شاهد یک پارادایم شیفت هستیم که بر اساس آن نگاه برای ورود شرکت‌ها به این بازار و تأمین مالی از آن تغییر کرده است. متأسفانه در ۱۵ سال گذشته نگاه بر ورود شرکت‌های بزرگ بوده و بنابراین مزایای این بازار مثل معافیت‌های مالیاتی تنها عاید این دسته از شرکت‌ها می‌شد. در حال حاضر در بازار بورس حدود ۳۸۵ شرکت وجود دارد که ۸۰ درصد سود آن‌ها متعلق به ۳۰ شرکت برتر است و نشان میدهد نمودار توزیع منطقی بین شرکت‌ها وجود ندارد. وی افزود: از سوی دیگر طی این مدت تأمین مالی با روش‌هایی مانند اوراق بدهی نظیر صکوک و اوراق مشارکت امکان‌پذیر بوده که علی‌رغم رشد خوبشان، چندان مناسب پاسخ به نیازهای فعلی بازار نیست. البته باید توجه داشت که تأمین مالی با نرخ بیش از ۴۰ درصد با توجه به نرخ بازده سرمایه این شرکت‌ها عقلانی نیست. کدام صنعت می‌تواند نرخ بازده واقعی حدود ۴۵ درصدی داشته باشد که بتواند با نرخ‌های ۳۶ تا ۴۰ درصدی تأمین مالی کند؟ بنابراین باید تأمین مالی با استفاده از روش‌های جدید مانند مشارکت مردمی انجام شود. از زمستان ۱۴۰۱ تلاش‌هایی مبنی بر تشویق شرکت‌ها برای ورود به بازار بورس صورت گرفت که به دلیل رکود بازار، با انتقاداتی هم موجه شد.
راهکار گودرزی برای جلوگیری از تراژدی ۹۹
مدیرعامل بورس تهران تصریح کرد: علی‌رغم زمان‌بر بودن فرایند ورود شرکت‌ها به بازار بورس، باید آماده‌سازی‌های لازم برای ورود شرکت‌های جدید به بازار آماده شود تا دوباره شاهد رخدادهایی همانند آنچه در سال ۱۳۹۹ رخ داد نباشیم. اگر در آن سال عرضه به‌اندازه کافی صورت می‌گرفت یا هدف مدیران بازار سرمایه بازار اولیه می‌بود، هیچ‌گاه پول در سفته‌بازی و بازار ثانویه ورود پیدا نمی‌کرد. باید از اشتباهات گذشته درس گرفت تا دیگر شاهد چنین اتفاقاتی در بازار سرمایه کشور نباشیم.
گودرزی در بخش دیگری از سخنان خود به انواع روش‌های تأمین مالی در بورس تهران پرداخت و گفت: انتشار یا واگذاری سهام، انتشار اوراق تبعی، پذیره‌نویسی به‌عنوان شرکت پروژه و درنهایت تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری ازجمله این روش‌ها است. در حال حاضر ۶ بازار در بورس تهران وجود دارد. بازار اول و دوم برای پذیرش سهام شرکت‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله، بازار ابزارهای مشتقه شامل قراردادهای آتی و اختیار معامله، بازار اوراق بدهی برای انواع صکوک، اوراق گام و اوراق مشارکت قابل معامله و درنهایت بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای که طی چند ماه اخیر راه‌اندازی شده است. طبیعی است برای استفاده از هر یک از روش‌های تأمین مالی یادشده، شرکت سرمایه پذیر باید شرایط عمومی و خصوصی لازم را داشته باشد. یکی از مهم‌ترین این شرایط، وجود امیدنامه است که حساسیت بالایی دارد و تهیه آن زمان‌بر خواهد بود. وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره تضمین بازدهی اوراق در بورس تهران اظهار کرد: پارادایم فکری در بورس تهران و به دنبال آن برخی دستورالعمل‌ها در این زمینه تغییر کرده است. برای مثال برای تأمین مالی پروژه‌ها از طریق اوراق، برخلاف رویه‌های پیشین، شرکت سرمایه پذیر ابتدا باید به شرکت‌های رتبه‌بندی مراجعه کند. شرکت رتبه‌بندی نیز باید با یک شرکت مهندسی مشاور که گرید یک سازمان برنامه‌وبودجه را دارد به‌منظور تهیه طرح توجیهی حرفه‌ای قرارداد ببندد. پس از مشخص شدن تمامی ریسک‌ها و شرایط پروژه، شرکت تأمین سرمایه‌بر اساس مفروضات موجود، بیزینس پلن لازم را تهیه‌کرده و به هیات پذیرش بورس تهران تحویل میدهد. در این فرآیند ریسک سرمایه‌گذاران به‌شدت کاهش می‌یابد.
رسالت نصفه و نیمه!
مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران همچنین با اشاره به اهمیت فرهنگ‌سازی در بازار سرمایه نیز اظهار کرد: مرکز مالی ایران در ابتدای تا سیس بورس تهران توسط این شرکت راه‌اندازی شد. اگرچه در دهه ۹۰ این مرکز بین ۴ بورس کشور تقسیم شد اما اکنون دوباره در حال تجمیع در بورس تهران است. در این راستا در نظر داریم با تغییر سیاست غلط معامله محور بودن تالارهای منطقه‌ای، فعالیت آن‌ها به سمت تبدیل‌شدن به مراکز مالی پیش برود. وظیفه و رسالت مرکز مالی نیز فرهنگ‌سازی است اما متاسفانه نگاه دولتی طی سالیان گذشته اغلب این رسالت را ناقص گذاشته است. در بخش دیگر این رویداد، نمایندگان بخش خصوصی به بیان چالش‌ها و مشکلات خود در زمینه ورود به بورس یا تأمین سرمایه از این بازار پرداختند که مسئولان بورس تهران پاسخ‌های متناسبی را ارائه دادند. گودرزی در این نشست به فعالان بخش خصوصی قول داد از تمام ظرفیت‌ها برای حمایت از ورود شرکت‌ها یا تأمین مالی از بورس تهران استفاده کند.
