درد انگشتان پا: درد بین مفاصل انگشتان پا ناشی از آرتروز و نقرس

درد مفصل انگشتان پا یکی از مشکلات شایع است. این درد ممکن است در هر کدام از انگشتان پا احساس شود، اما عموماً انگشت شست پا را درگیر می‌کند. شایع‌تر بودن درد انگشت شست نسبت به درد بقیۀ انگشتان عجیب نیست، چون وقتی راه می‌رویم، انگشت شست، که اصطلاحاً هالوکس گفته می‌شود، ۹۰ درصد وزن بدن را تحمل می‌کند.

 درد انگشتان پا می‌تواند نشان دهندۀ وجود مشکل در استخوان (برای مثال شکستگی)، بافت‌های نرم (برای مثال التهاب تاندون)، ناخن (فرو رفتن ناخن در گوشت) یا پوست دور انگشتان پا (عفونت) باشد.

درمان موثر درد انگشتان پا مستلزم آن است که پزشک متخصص پا علت اصلی بروز این درد را بیابد تا بتواند درمان مناسب را برای تسکین درد و دیگر علائم مرتبط توصیه کند؛ در غیر این صورت مشکل دوباره عود خواهد کرد.

علل شایع درد انگشتان پا

پای نقرسی

نقرس نوعی بیماری مفصلی التهابی است که معمولاً انگشت شست پا را درگیر می‌کند.

• علائم: التهاب، قرمزی و درد شدیدی که ناگهان، معمولاً شب‌ها شروع می‌شود.

• علل: بالا بودن اسید اوریک به دلیل تغذیه نامناسب، مصرف بعضی داروها، ژنتیک، چاقی و ابتلا به عارضه‌های مختلف.

انگشت چکشی، انگشت پتکی و انگشت چنگالی

• انگشت چکشی: مفصل میانی انگشت رو به پایین خم می‌شود، به گونه‌ای که انگشت قوس پیدا می‌کند.

• انگشت پتکی: سر انگشت رو به پایین ختم می‌شود و بیمار نمی‌تواند انگشتش را صاف کند.

• انگشت چنگالی: مفاصل میانی و انتهای انگشت رو به پایین خم می‌شود و انگشت شکلی چنگال مانند پیدا می‌کند. این عارضه معمولاً چند انگشت را درگیر می‌کند.

انحراف انگشت شست

به نقل از متخصصین کلینیک امید انگشت شست پا به تدریج به سمت داخل منحرف می‌شود و پایۀ انگشت را به سمت بیرون فشار می‌دهد:

• علائم: توده سختی در سمت خارجی انگشت شست ایجاد می‌شود. انگشت درگیر از روی انگشتان مجاور رد می‌شود. انحراف انگشت ممکن است همراه با درد باشد.

• علل: پوشیدن کفش‌های تنگ، نوک تیز و پاشنه بلند، ژنتیک، ابتلا به بیماری‌های التهابی مفصلی

انگشت تنیس‌بازان

در اثر آسیب‌دیدگی، خون زیر ناخن انگشت شست جمع می‌شود.

• علائم: درد ضربانی انگشت، قرمز یا سیاه شدن ناخن

• علل: جمع کردن مداوم انگشت جلوی کفش؛ این اتفاق معمولاً در ورزش‌هایی مانند تنیس رخ می‌دهد که با تغییرجهت ناگهانی همراه است. 

انگشت چمنی

آسیب دیدن رباط‌های پایۀ انگشت شست پا موجب بروز عارضۀ انگشت چمنی می‌شود.

• علائم: درد مفصل انگشت شست، خشکی و التهاب

• علل: آسیب‌های هایپراکستنشن یا عقب‌زدگی که در اثر خم شدن بیش از اندازۀ انگشت شست رو به عقب و ورزش کردن روی سطوح سخت و مصنوعی رخ می‌دهد.

ناخن درون روئیده

لبه‌های ناخن گرد می‌شود و داخل پوست اطراف فرومی‌رود.

• علائم: ورم، درد، قرمزی و ترشح چرک از انگشت

• علل: مراقبت نکردن از پا، آسیب‌دیدگی، پوشیدن کفش تنگ، کوتاه نکردن ناخن‌ها به شکل مناسب

تاول

تاول کیسۀ کوچک مملو از مایعی است که در ناحیه‌های آسیب دیدۀ لایه‌های فوقانی پوست ایجاد می‌شود.

• علائم: ورم حباب مانندی که پر از مایعی شفاف، زرد یا سیاه رنگ است؛ حساسیت به لمس

• علل: سایش، سرما یا گرمای شدید، ابتلا به عارضه‌های مختلف، تماس با مواد شیمیایی

دیگر علل درد انگشتان پا

در این بخش متخصصان کلینیک امید دیگر علل درد انگشتان پا را معرفی می کنند که به اندازۀ علل اشاره شده شایع نیستند.

مورتون نوروما

مورتون نوروما عصب‌هایی را درگیر می‌کند که بین انگشتان پا کشیده شده‌اند؛ این عارضه باعث درد مفصل انگشت شست، گزگز و بی‌حسی بین انگشتان پا و زیر پا می‌شود. بسیاری از بیماران مبتلا به مورتون نوروما از احساس ناخوشایندی مانند وجود سنگی کوچک زیر پایشان شکایت دارند.

مورتون نوروما پی‌آمد ضخیم شدن بافت دربرگیرندۀ عصب است؛ بافت ضخیم شده عصب را تحریک می‌کند و آن را تحت فشار قرار می‌دهد. البته عارضه‌های دیگری مانند انحراف انگشت، انگشت چکشی و صاف بودن کف پا یا پوشیدن کفش نامناسب یا پاشنه بلند نیز می‌تواند علت ابتلا به مورتون نوروما باشد.

مورتون نوروما عموماً بین انگشت سوم و چهارم بروز می‌یابد، هرچند احتمال ایجاد شدن آن بین انگشت‌های دوم و سوم پا نیز وجود دارد. درمان مورتون نوروما شامل استراحت، مصرف مسکن، تزریق، ارتز (کفی کفش) و گاهی اوقات جراحی می‌شود.

آرتریت انگشت

آرتریت یکی دیگر از علل احتمالی درد مفصل انگشتان پا است. شایع‌ترین محل بروز آرتریت در پا، پایۀ انگشت شست در مفصل متاتارسوفارنژیال (MTPJ) است. چون انگشت شست هنگام راه رفتن دائماً رو به بالا و پایین خم می‌شود، به شدت مستعد ساییدگی است. غضروف پوشش دهندۀ مفصل MTPJ در اثر ابتلا به آرتریت آسیب می‌بیند و استئوفیت (خار یا زائده استخوانی) تشکیل می‌شود. در نتیجه انگشت شست خشک و سفت می‌شود و اصطلاحاً عارضه خشکی انگشت شست (هالوکس ریجیدوس) بروز می‌یابد.

از علائم شایع آرتریت می‌توان به درد مفصل انگشت شست ـ به ویژه هنگام بلند کردن پا از روی زمین در زمان راه رفتن ـ ، التهاب و خشکی محدود کننده‌ای اشاره کرد که به بیمار اجازه نمی‌دهد تا انگشت شست را کاملاً خم کند. همچنین ممکن است مشکل انحراف انگشت نیز پیش بیاید.

آرتریت انگشت می‌تواند پی‌آمد آسیب دیدن پا یا حملات نقرس باشد، اما غالباً بدون هیچ علت مشخصی بروز می‌یابد. درمان شامل تسکین درد، یخ درمانی، تزریق استروئید و استفاده از ارتزهایی مانند کفی مناسب (راکر بار) می‌شود که در کف کفش قرار داده می‌شود تا مجبور نشوید که انگشتان پا را در زمان راه رفتن خم کنید. اگر علائم به تدریج تشدید شود، لازم است که جراحی برای تراشیدن استخوان، جوش دادن مفصل یا تعویض آن با پروتز انجام شود.

سزاموئیدیت

دو استخوان نخود شکل کوچک زیر انگشت شست قرار دارد، این استخوان‌های کوچک که به آنها سزاموئید می‌گویند، داخل تاندون‌هایی قرار می‌گیرند که به سمت انگشت شست پا کشیده می‌شوند. استخوان‌های سزاموئید مانند قرقره برای تاندون‌های به حرکت درآورنده انگشتان پا عمل می‌کنند و نقش مهمی در مرحلۀ از زمین بلند شدن پا در زمان راه رفتن دارند.

سزاموئیدیت زمانی رخ می‌دهد که استخوان‌های سزاموئید و تاندون‌های اطراف ملتهب شوند. این التهاب عموماً پی‌آمد پوشیدن مکرر کفش پاشنه بلند و فعالیت‌هایی مانند باله است که فشار شدیدی را به برجستگی کف پا وارد می‌کنند. همچنین افزایش ناگهانی سطح فعالیت در ورزش‌هایی مانند دو که باعث تحمیل فشار بیشتر به برجستگی کف پا می‌شوند، نیز موجب ابتلا به سزاموئیدیت می‌شود.

شایع‌ترین علائم سزاموئیدیت شامل درد انگشت شست، به ویژه زیر انگشت و در برجستگی کف پا می‌شود؛ این درد به تدریج ایجاد می‌شود، حالت رفت و برگشتی دارد و هر از گاه عود می‌کند و در اثر سر پا ایستادن و راه رفتن تشدید می‌شود. حرکت دادن انگشت شست برای بیمار دشوار می‌شود و انگشت گاهی اوقات ورم می‌کند یا کبود می‌شود.

درمان با تمرکز بر کاهش فشار بر روی ناحیۀ دردناک و از طریق پوشیدن کفش مناسب، قرار دادن کفی در کفش یا چسب زدن انگشت شست انجام می‌شود. همچنین سعی می‌شود تا با استراحت کردن، یخ درمانی منظم و گاهی اوقات تزریق استروئید التهاب و درد مفصل انگشت شست کاهش داده شود.

علل نادر درد انگشتان پا

علل نادر درد انگشتان پا شامل موارد زیر می‌شود:

• شکستگی: شکستن یکی از استخوان‌های انگشتان در اثر آسیب‌دیدگی یا اعمال فشار مکرر

• سندرم انگشت آبی: انسداد رگ‌های خونی کوچک پا جریان خون و اکسیژن را کاهش می‌دهد. انگشت پا آبی رنگ و بسیار دردناک می‌شود.

• بیماری عروقی: تنگ شدن شریان‌ها جریان خون و اکسیژن را در پاها و پایین پاها کاهش می‌دهد.

• مشکلات مربوط به ناخن: ناخن در اثر عفونت قارچی یا ابتلا به عارضه‌های دیگر ضخیم می‌شود و تغییررنگ می‌دهد.

• دیابت: بیماران مبتلا به دیابت، به دلیل آسیب دیدن رگ‌های خونی و عصب‌های محیطی، بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات پا هستند.

• کپسولیت: کپسول مفصلی کیسۀ مملو از مایعی است که دور مفاصل سینوویال انگشتان پا قرار دارد، التهاب این کپسول می‌تواند منجر به احساس درد در انگشتان پا شود.

• تومور: تومور استخوان‌های پا عارضۀ بسیار نادری است که 3 ـ 6 درصد از موارد تومورهای استخوانی را به خود اختصاص می‌دهد.

درمان درد انگشتان پا

درمان مناسب درد انگشتان پا به علت اصلی بروز مشکل بستگی دارد و معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:

• ورزش: حرکات کششی و تقویتی مچ پا و پا

• ارتز: قرار دادن کفی در کفش به منظور اصلاح وضعیت پا

• تزریق استروئید: کاهش درد و التهاب

• کیسه یخ: کاهش درد و التهاب

• حمایت: باندهای کشی، جوراب طبی، بریس یا آتل پا و مچ پا

• جدا کننده انگشتان پا: وسیله خاصی که بین انگشت‌های پا جای می‌گیرد.