بخش کشاورزی ایران با مشکلات عدیدهای روبهروست که حاصل و پیامد سالها سوءمدیریت در این بخش و فقدان یک عزم ملی راسخ برای رفع مشکلات و ارتقای کارآمدی آن است. این بخش به عنوان بخش استراتژیک اقتصاد، تامینکننده غذا برای جمعیت کشور و مواد اولیه برای سایر فعالیتهای اقتصادی است. توسعه بخش کشاورزی و رونق فعالیتهای آن با یک ابزار سیاستی میسر نمیشود، چرا که به دلایل مختلف از قبیل ریسک زیاد تولید و درآمد، نیاز به فناوریهای جدید برای افزایش بهرهوری و کارآیی، کوچک بودن اراضی و پایین بودن سطح درآمدی و پساندازی بهرهبرداران، تغییر کاربری اراضی، نوسانات قیمت بازار، رانت وارداتی محصولات کشاورزی، قاچاق محصولات کشاورزی، کیفیت پایین خاک و نشست زمین و نیز تغییرات آب و هوایی و اقلیم و هزاران مساله دیگر نیازمند بسته حمایتی منطقی و هدفمند دولت و حاکمیت است.
رشد تقاضای نسبی در بخش تخصصی بازار کود، فرصتهای قابلتوجهی را برای تولیدکنندگان محصولات محلول در آب و کنترلشده فراهم کرده است. با این حال، تولیدکنندگان محصولات ویژه در اروپا که به دنبال بهرهبرداری از این فرصتها هستند، با چالشهایی نظیر هزینههای بالای انرژی و نیروی کار و محدودیتهای نظارتی خاص مواجه میشوند که این مسائل به طور مستقیم بر توانایی آنها برای رقابت در سطح جهانی تاثیرگذار است.
در شرایطی که با توجه به نوسانات و افزایش نرخ دلار و متعاقبا وضعیت نامناسب اقتصادی مردم، فعالان صنف آجیل و خشکبار با مشکلات متعددی از قبیل کاهش میزان فروش دست و پنجه نرم میکنند؛ از سوی دیگر متحمل پرداختهای بالای مالیاتی هستند. آنها همچنین ضمن ابراز گلهمندی از سیاستهای دولت درخصوص ممنوعیت واردات اقلام مورد نیاز آجیل، خواستار آزادسازی ورود این محصولات به داخل کشور هستند.
یکشنبه، ۲۱ بهمن ۱۴۰۳
بهبود مدیریت تولید غذا عامل اصلی دسترسی بهتر مصرفکنندگان به مواد خوراکی است
پسماندها و ضایعات کشاورزی به عنوان یکی از چالشهای جدی و رو به افزایش در کشور، نه تنها به مسائل زیستمحیطی و بهداشت عمومی آسیب میزنند، بلکه میتوانند تاثیرات منفی بر توسعه پایدار نیز داشته باشند.
کشاورزی پایدار آینده بهتری را پیشروی جوامع قرار میدهد
کشاورزی از فعالیتهای انسانی است که از دیرباز تاثیر قابلتوجهی بر عملکرد محیطزیست و تغییرات اقلیمی دارد. از طرفی سلامت محیطزیست نیز تاثیری متقابل بر تولید و بهرهوری محصولات کشاورزی دارد. کشاورزی به انتشار گازهای گلخانهای منجر میشود. عمده گازهای منتشرشده ناشی از فعالیتهایی مانند استفاده از ماشینآلات کشاورزی، مصرف کودهای شیمیایی، پرورش دامهای صنعتی، تغییر کاربری اراضی و جنگلزدایی است. در مقابل، انتشار گازهای گلخانهای، موجب تغییرات اقلیمی میشود. تغییرات اقلیمی الگوهای بارندگی را تغییر میدهد؛ در نتیجه باید منتظر دورههای خشکسالی طولانیتر بود. تغییرات اقلیمی از قبیل خشکسالی نیز بر بهرهوری محصولات کشاورزی تاثیر مستقیم خواهد داشت. گزارش فودپرینت تاکید دارد که درحال حاضر حدود ۹درصد از کل گازهای گلخانهای منتشرشده ایالاتمتحده آمریکا مختص به بخش کشاورزی است. به همین دلیل بخش کشاورزی، هم عامل تاثیرگذار و هم قربانی تغییرات اقلیمی محسوب میشود.
برداشت گندم در استرالیا بهتر از پیشبینیهای اولیه است. برآوردها حکایت از حجم محصولی بزرگتر و بیشتر از انتظار دارد. طبق دادههای ارزیابی قیمت از S&P در ژانویه، قیمت گندم استرالیا در پایان ماه به ۲۵۷ دلار در تن برای گندم سفید ممتاز استرالیا و ۲۴۲ دلار در تن برای گندم سفید استاندارد استرالیا رسید. بخشی از نوسانات قیمت گندم، به دلیل کاهش قدرت دلار استرالیا است.
تنوع محصولات کشاورزی و نیازهای تغذیهای از یکسو و محدودیت منابع تولید، اولویتبندی محصولات را تبدیل به اساسیترین مباحث در سیاستگذاری تولید کرده است. تاکنون معیارهای مختلفی مانند شرایط اقلیمی، ویژگیهای خاک، منابع آب، نگرش کشاورزان، شرایط اجتماعی و بازار برای اولویتبندی مطرح شده است.
با کاهش کنترل دولت عربستان بر خرید گندم، کارخانههای آرد در سراسر خاورمیانه در حال آماده شدن برای رقابت شدیدتر با عربستان سعودی هستند. در واکنش به این تغییر سیاست عربستان، امارات متحده عربی نگرانیهای بسیاری دارد.
اساندپی کاهش قیمت برنج در ایالات متحده را بررسی کرد
چند روزی بیشتر نیست که دونالد ترامپ برای بار دوم بر مسند قدرت ایالات متحده تکیه زده و حکایت تلخ چند برابر شدن ارزش دلار، فشار مضاعف تحریمها، بهروزرسانی لحظهای قیمتها و... را برای مردم کشورمان زنده کرده؛ احتمالا اتفاقات سال ۹۷ مجدد رخ خواهد داد. برای ما آن روزها یعنی گذراندن سختی و تجربه همزمان جهش ارزش دلار از ۵ تا ۶هزار تومان به ۳۰هزار تومان. وضعیتی که همزمان شد با قیمت بیشتر و بیشتر کالاها و تهیه سختتر آنها. به خوبی به یاد دارم که در آن مقطع قیمت تخممرغ به عنوان یک ماده غذایی پایه یکباره با ۵۰درصد رشد به کارتنی ۹۰هزار تومان رسیده بود. سال ۹۶ بود، ۷ سال پیش. اولین دوره دونالد ترامپ.
با توجه به تحولات چشمگیر و وضعیت پیچیده و نااطمینانیهای اقتصادی و اقلیمی در پایان سال ۲۰۲۴، پیشبینیهایی درخصوص وضعیت غذا و کشاورزی برای سال ۲۰۲۵ مطرح شده است. طبق گزارش فودپرینت این پیشبینیها بر پنج محور اصلی متمرکز هستند که هر یک تاثیرات عمیق و چندبعدی بر سیاستهای غذایی، تولید محصولات کشاورزی، امنیت غذایی و وضعیت زیستمحیطی خواهند داشت. این محورها علاوه بر بررسی مستقیم و ملموس تغییرات در روند تولید، توزیع و مصرف مواد غذایی، به طور غیرمستقیم بر تحولات گستردهتری چون تغییرات اقلیمی، بحرانهای اقتصادی و تحولات جهانی در بازارهای مواد غذایی نیز تاثیر خواهند گذاشت. در واقع، سال ۲۰۲۵، همراه با چالشها و فرصتهای نوین است که نیازمند سیاستگذاریهای هوشمندانه و پاسخگویی سریع و هماهنگ برای مواجهه با آنها خواهد بود.
امنیت غذایی زمانی بهدست میآید که همه مردم همواره به غذای کافی، سالم، مغذی و حلال دسترسی فیزیکی و اقتصادی داشته باشند و این غذا نیازهای فرد برای یک زندگی سالم و فعال را فراهم سازد. بخش کشاورزی منبع تامین امنیت غذایی است. در دستیابی به امنیت غذایی، تاکید بر تحول بخش کشاورزی و استفاده از ظرفیتهای بلااستفاده داخل کشور است. این بخش دارای ارتباطات پسین و پیشین قوی با سایر بخشهای اقتصادی کشور است و رونق آن به طور قابلتوجهی به پیشرفت اقتصاد کشور کمک میکند.
یکشنبه، ۳۰ دی ۱۴۰۳
تحلیلی بر تاثیر آخرین تحولات جهانی بر مفهوم «امنیت و اقتدار غذایی»
دههگذشته جهان شاهد تحولات اساسی در مناسبات بینالمللی بوده و طبعا اقتصاد و تجارت نیز از اثرات آن مبرا نبودهاست. در این بین بازار محصولات استراتژیک غذایی دستخوش تحولات غیرقابلپیشبینی وچالشهای بنیادی قرارگرفته وهمین امر امنیت غذایی را در سطح جهانی، ملی ومحلی به مخاطره انداخته یا تحتالشعاع قرار داده است. این تحولات تاثیر بسزایی نهتنها بر واقعیتهای میدانی و ناامنی غذایی داشته بلکه بسیاری از باورها و شاید منظومه فکری، مفاهیم و تعاریف امنیت غذایی را نیز دستخوش تغییر کرده است.
سازمان ملل نسبت به افزایش ۱۵۰میلیون گرسنه در جهان هشدار داد
پس از دههها کاهش گرسنگی در جهان، گزارش جدید کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد (آنکتاد) که در دسامبر ۲۰۲۴ منتشر شده، از افزایش نگرانکننده گرسنگی در جهان خبر میدهد.
یکشنبه، ۲۳ دی ۱۴۰۳
چگونه سیاستهای اقتصادی ناکارآمد مانع ارتقای بهرهوری در بخش کشاورزی میشود؟
یکی از عوامل تهدیدکننده امنیت غذایی در کشور؛ بهرهوری پایین تولید در بخش کشاورزی است. این عامل در کنار وابستگی بالای این بخش به واردات، بیانگر لزوم توجه جدی سیاستگذار به ارتقای بهرهوری کشاورزی است. بر اساس تعاریف استفاده بهینه و پایدار از منابع موجود در راستای افزایش تولیدات کشاورزی با حفظ توان تولید منابع به معنای بهرهوری بخش کشاورزی است.
سازمان ملل به کشورها برای مقابله با خشکسالی پیشنهاد داد
خشکسالی یکی از پدیدههای اقلیمی است که اثرات آن در دهههای اخیر به دلیل تغییرات آبوهوایی، مدیریت ناپایدار منابع طبیعی و فعالیتهای انسانی، بیش از پیش احساس شده و به تهدیدی دائمی برای بسیاری از مناطق تبدیل شده است. این پدیده علاوه بر کاهش منابع آبی، مشکلات فراوانی همچون نابودی محصولات کشاورزی، تخریب اکوسیستمها و گسترش مهاجرتهای اجباری ایجاد کرده است.
در دنیای امروز که با چالشهای جهانی نظیر تغییرات اقلیمی و بحرانهای اقتصادی مواجه هستیم، بهرهوری کشاورزی و امنیت غذایی به عنوان ارکان اساسی توسعه پایدار شناخته میشوند. بهرهوری کشاورزی به معنای استفاده بهینه از منابع موجود مانند زمین، آب، نیروی انسانی، نهادهها و سرمایه برای تولید بیشتر محصولات است، بدون آنکه به منابع اضافی نیاز باشد.
کمیسیونهای صنایع غذایی و صنایع کشاورزی اتاق ایران، همگام و همراه با وزارت جهاد کشاورزی در مسیر توسعه روابط تجاری با ترکیه گام برداشتند. اخیرا که غلامرضا نوریقزلجه، وزیر جهاد کشاورزی در صدر یک هیات اقتصادی-تجاری شامل ١٨٠ نفر از فعالان اقتصادی صنایع غذایی و کشاورزی، به منظور توسعه روابط تجاری با ترکیه به آن کشور سفر کرد، همراهی و همکاری کمیسیونهای صنایع غذایی- صنایع کشاورزی اتاق ایران را در کنار خود داشت.
یکشنبه، ۱۶ دی ۱۴۰۳
نااطمینانی در بازار فروش غذا؛ گلایه کسبوکارها از سرمایهگذاری بیضابطه در صنعت فروشگاهی
شروع به کار و استمرار فعالیتهای اقتصادی در ایران با چالشهای زیادی مواجه است و صنعت فروشگاهداری و رستورانداری هم از این گروه مستثنی نیستند. در حال حاضر این صنعت با چالشهای زیادی همچون نوسانات اقتصادی، افزایش هزینهها و حتی بحرانهای غیرمنتظرهای مانند کرونا مواجه است که شرایط را برای فعالان این صنعت دشوارتر کرده است. اما فعالان این صنعت معتقدند در کنار این چالشها، مجموعهای از مسائل حاشیهای وجود دارد که سهمشان در تشدید شرایط دشوار فعالیت در این صنعت بیشتر است.
امین مروتپور، بنیانگذار فروشگاههای زنجیرهای کلانا میگوید: پیشبینیپذیر نبودن شرایط فعالیت و نبود ثبات در قوانین و مقررات از یکسو و راهاندازی واحدهای صنفی فراتر از نیاز از سوی دیگر، منجربه بروز نوعی رخوت در فعالیت این صنعت شده و آینده فعالیت اقتصادی را با ابهام مواجه کرده است.
او در برنامه ایران فود، نبود انگیزه از سوی نیروی انسانی را هم به مجموعه چالشهای این صنعت اضافه میکند و در پاسخ به اینکه این کسب و کارها چگونه میتوانند در برابر این چالشها دوام بیاورند، معتقد است: اگر بنا باشد در چنین شرایطی یک فروشگاه یا رستوران به فعالیت خود ادامه دهد، دو استراتژی اصلی میتواند داشته باشد؛ نخست آنکه برای یک قشر خاص که قدرت خرید کافی دارند، محصول تولید کند و دوم آنکه خدمات جدید و متفاوتی همچون تولید یک محصول خاص را ارائه دهد. مشروح این گفتوگو را در ادامه میخوانید:
خروج شرکت عربستانی چه تاثیری در بازار و قیمت روغن دارد؟
دنیایاقتصاد: خروج شرکت عربستانی از بازار روغن نگرانیهایی در زمینه کمبود و افزایش قیمت این محصول در بازار ایجاد کرده است. این در حالی است که بررسیها نشان میدهد بازار روغن خوراکی در ایران بیش از آنکه متاثر از خروج یا ورود بازیگران جدید به این حوزه باشد، متاثر از سیاستهای داخلی همچون قیمتگذاری دستوری و مسائل ارزی است کما اینکه آخرین کمبود روغن خوراکی در بازار ایران به سال ۱۳۹۹ و بالاگرفتن تب سرکوب قیمت در این سال برمیگردد. از همین رو اگرچه ورود سرمایهگذار جدید در هر حوزهای دستاوردهای مثبت به دنبال دارد اما اولویت بازار روغن ایران در حال حاضر با توجه به بنیه تولیدی این محصول در کشور، سیاستهای داخلی است که ضروری است اصلاح آن در اولویت سیاستگذار قرار گیرد.
دنیایاقتصاد: خشکسالی یکی از پرهزینهترین و مبرمترین تهدیدها برای جوامع و اقتصادهاست. در سراسر جهان و بهویژه مناطق خشک. در حال حاضر، خشکسالی در تمام دنیا، بهویژه زنان و کودکان و فقیرترین و آسیبپذیرترین مردم جهان را تحتتاثیر قرار میدهد. بر اساس گزارش آنکتاد در سال ۲۰۲۳، خشکسالی سالانه بیش از ۱.۸ میلیارد نفر را تحتتاثیر قرار میدهد و باعث آسیب شدید و اختلال در اقتصاد شده است.
دنیای اقتصاد: رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان کشمش همدان میگوید: صادرات محصولات کشاورزی علاوه بر متغیرهای خارجی، بهشدت تحتتاثیر سیاستهای داخلی است و برای تقویت این صادرات باید ضمن ثبات نرخ ارز، تعهد ارزی آن نیز حذف شود.
یکشنبه، ۰۹ دی ۱۴۰۳
کارشناسان بخش خصوصی در گفت وگو با«اکو ایران» تشریح کردند
فعالان صنایع غذا و کشاورزی معتقدند ایجاد چشمانداز روشن زعفران ایرانی در گرو نظرخواهی از بخش خصوصی است. زعفران، طلای سرخ ایران، سالهاست که آوازهاش در جهان پیچیده، اما ایران هنوز نتوانسته است با این محصول بینظیر در جایگاه شایستهتری در بازارهای جهانی قرار گیرد. پرسش کلیدی در این باره این است که چرا ایران در این حوزه حتی از افغانستان نیز جامانده است؟ فعالان بازار زعفران تصور میکنند که تدارک یک برند ملی برای زعفران ایران میتواند به کاهش فاصلهها کمک کند. اما در این مسیر چالشهای زیادی وجود دارد؛ از تحریمها و نوسانات ارزی گرفته تا خودتحریمیهایی که راه صادرات را سختتر کرده است. محمدعلی رضایی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران و محسن احتشام، رئیس شورای ملی زعفران در برنامه ایران فود به ارزیابی سمت و سوی مسیر طراحیشده برای زعفران پرداختهاند و به این سوال پاسخ دادهاند که آیا میتوانیم از افغانستان و اسپانیا جلو بزنیم؟ مشروح این میزگرد را در ادامه میخوانید.
«دنیای اقتصاد» هزارتوی تخصیص سهمیه مواد اولیه به تولیدکنندگان مواد غذایی را بررسی کرد
دنیای اقتصاد: کارخانههای تولیدی مواد غذایی برای تولید با کیفیت و تامین بازار، نیازمند مواد اولیه انبوه همچون، آرد، روغن، شکر و... هستند اما سامانههای نه چندان کارآمد و کاغذبازی اداری مواد اولیه را از دسترس تولیدکنندگان غذا دور کرده است. با اینکه بخشی از نیاز صنایع غذا از بازار داخلی و بخشی از واردات تامین میشود اما ورود دولت به بازی نهادههای تولید، شرایط سختی پیش روی کسب و کارها گذاشته است. وزارت جهاد کشاورزی متولی اختصاصی سهمیههای وارداتی به تولیدکنندههای مواد غذایی است. اما در حالی که تولیدات غذایی از حساسیت بالایی به دلیل ارتباط با امنیت غذایی و همچنین سلامت مردم برخوردارند، ناکارآمدی، تاخیر و دیگر مشکلات ناشی از فرآیندهای بوروکراسی اداری در اختصاص سهمیههای مواد اولیه به واحدهای تولید مواد غذایی اخلال ایجاد کرده و علاوه بر اینکه نارضایتی تولیدکنندگان را سبب شده، تامین خوراک برای مصرفکنندگان را نیز با چالشهایی همراه کرده است.
امنیت غذایی در ایران به ویژه در سالهای گذشته به یکی از چالشهای اصلی تبدیل شده است. فناوریهای ضعیف حوزه کشاورزی و نقش کمرنگ دانش و فناوری در تولید محصولات کشاورزی و بهرهبرداری از آب و خاک و ... کاهش بهرهوری در حوزه کشاورزی را به دنبال داشته است. این وضعیت در کنار تحولات و تغییرات جهانی؛ افزایش قیمت جهانی مواد غذایی، تورم ، ساختار نامناسب زنجیره ارزش، بهرهبرداری ناپایدار از منابع، آسیبپذیری زنجیره تامین، کاهش سهم محصولات راهبردی در ترکیب کشت، افزایش وابستگی به واردات مواد غذایی و.... ضرورت استفاده از دانش، نوآوری و فناوری در کشاورزی و صنعت غذا را بیشتر کرده است.
«دنیایاقتصاد» چشمانداز تولید محصولات کشاورزی در سالجاری را بررسی کرد
ظاهرا بیبرقی به تولید غذا ضربه زده و کشت پاییزی را با اختلال روبهرو کرده است اما بررسیهای «دنیایاقتصاد» از اثر کمبود بارشها و سیاستهای دولتی روی تولید محصولات کشاورزی در انواع کشتهای خردهمالکی و بزرگ بهویژه در محصول گندم حکایت دارد. این موضوع که میتواند روی دسترسی گسترده صنعت شیرینی و تولیدکنندگان محصولاتی نظیر کیک، ماکارونی، شیرینی و... اثر بگذارد، آینده قیمتها در این بخش از اقتصاد را در هالهای از ابهام قرار داده است. اما بیبرقی اثر بیشتری بر کاهش تولید گندم و سایر کشتهای پاییزه دارد یا بیآبی؟
دستیابی به امنیت غذایی پایدار نیازمند برنامههای اقدام و عمل گوناگونی از جمله افزایش بهرهوری در همه سطوح، نهادهها، محصول و فرآیند و سیستم زنجیره ارزش غذایی است. بدونشک در شرایط کنونی جهان با مناقشات سیاسی منطقه، تغییر اقلیم و پدیدههای غیر قابل پیشبینی (همانند کووید-۱۹)، افزایش جمعیت، بحرانهای آب و خاک و تخریب منابع طبیعی و مرتع، امنیت غذایی و دستیابی به اطمینان از دسترسی فیزیکی و اقتصادی همه مردم به غذای کافی، مغذی و سالم در تمام اوقات برای داشتن فعالیت و زندگی سالم را در خطر انداخته است.
در تاریخ روسیه تزاری نقاط درخشان فراوانی وجود دارد. رمان نویس، شاعر، آهنگساز و دانشمندانی با جایگاهی فاخر در قله علم. نوابغی یگانه از قبیل مندلیف و کثیری دیگر. این ثروت تاریخی شامل علوم پزشکی هم میشود. به عنوان مثال، اولین باردانشمندان روس بودند که نقش چربیها در بیماریهای قلبی و عروقی را در ۱۲۰ سال پیش نشان دادند. از میان اینجمع فرهیخته لازم است اشارهای بکنم به پاولف و تحقیقات اثرگذار ایشان. پاولف دانشمندی است در علوم پزشکی و بیولوژی با تحقیقاتی درخشان و ماندنی و اثرگذار در آموزش و فراگیری. پاولف بنیانگذار رشته و دانش «عکس العملهای شرطی» است. آزمایشهای پاولف با سگی دست آموز انجام میشد. به سگ سه وعده غذا میداد و در هر وعده قبل از غذا دادن زنگی را به صدا در می آورد. بعد از گذشت مدتی کوتاه به صدا درآوردن زنگ (بدون دادن غذا) موجب ترشح بزاق دهان و شیره معده میشد.
یکشنبه، ۱۸ آذر ۱۴۰۳
«دنیایاقتصاد» سه مانع مقابل شرکتهای تولیدکننده موادغذایی را بررسی کرد
ایران در سیکل شکنندگی امنیت غذا گرفتار خواهد شد اگر سیاستهای بهینه و مناسبی را برای واردات و تولید غذا در پیش نگیرد. بر اساس تعاریف جهانی تحقق امنیت غذایی مستلزم افزایش قابلیت کشور در تولید داخلی یا واردات مواد غذایی است. به این معنا که علاوه بر تقویت تولید غذا در داخل، تعاملات بینالمللی نیز به امنیت غذایی کشور کمک کند. ازآنجا که غذا یکی از مولفههای امنیت ملی است؛ ایران نیازمند داشتن طرحی دقیق از نقاط قوت و ضعف خود در حوزه غذاست تا تنشهای امنیتی و منطقهای، تحولات ژئوپلیتیک و مسائلی نظیر تحریم زمینهساز بحران امنیت غذا در کشور نشود. از آنجا که کشور شرکای اندکی در بخش تجارت و داد و ستد غذا دارد، موارد بالا میتواند به آسیبپذیری کشور در این زمینه منتج شود. کارشناسان در راستای بازطراحی سیاستهای کشاورزی تاکید دارند اقتصاد غذا در ایران باید به سمتی حرکت کند که تمرکز بر تولید با ارزشافزوده بالا در بخش کشاورزی، مدیریت پایدار منابع آبی و خاکی، افزایش میزان سرمایهگذاری و تدوین الگوی کشت متناسب با شرایط منطقهای محور بخش کشاورزی شود.
کشاورزی قراردادی به عنوان یک الگوی نوین، بهویژه در کشورهای در حال توسعه، به سرعت در حال گسترش است و به عنوان راهکاری موثر برای بهبود کارآیی زنجیره تامین و افزایش بهرهوری شناخته میشود.