شورش تنباکو در تبریز

اولین شهری که علیه امتیاز توتون و تنباکو انقلاب و قیام کرد شهر تبریز بود که طومارهایی علیه انحصار در بازار تبریز آماده شده و به امضای ۴ هزار نفر از همه طبقات بازار رسید، سپس بازارهای تبریز به‌کلی بسته شد و از ورود کارگزاران و کارکنان امتیاز انحصار تنباکو به شهرها و مزارع جلوگیری به‌عمل آمد. رهبری علنی جنبش اعتراض را علمای شهر به‌عهده گرفته و در مساجد و منابر همراه با مردم علیه امتیاز انحصار و علیه روش دولت به شدت اعتراض کرده، خواستار لغو امتیاز تالبوت شدند.

سرانجام فتوای میرزای شیرازی در روز پنج‌شنبه اول جمادی الاول ۱۳۰۹ هجری قمری صادر و تحریم مصرف تنباکو در سراسر کشور اجرا شد. در تبریز علمای شهر در کنار بازاریان با درجات مختلف فعالانه شرکت انقلابی داشته و به تهدیدها و تذکرات مظفرالدین میرزا ولیعهد که ساکن تبریز بود اعتنایی نکردند و سرانجام دولت ناصرالدین شاه تحت فشار شدید قاطبه مردم، مخصوصا بازاریان و علما، قرارداد تالبوت و رژی را لغو می‌کند.

منبع: وحید شاهسوارانی، «بررسی نقش و جایگاه کهن‌شهر تبریز و بازار آن در منابع مکتوب»، فصلنامه علمی، آموزش و پژوهشی، ۱۳۹۲.