جان پل گتی؛ غول نفتی و مجموعهدار آثار هنری
او که بنیان‌گذار شرکت نفتی گتی اویل بود در سال ۱۹۵۷ از طرف مجله فورچون به‌‌‌عنوان ثروتمندترین فرد آمریکا انتخاب شد و در سال ۱۹۶۶ نیز رکورد ثروتمندترین فرد جهان را در کتاب گینس به نام خود ثبت کرد. در آن زمان ثروت گتی در حدود ۱.۲ میلیارد دلار بود.
گتی علاقه شدیدی به جمع‌‌‌آوری آثار هنری داشت. کلکسیون او پایه‌‌‌های تاسیس موزه جان پل گتی را تشکیل داد؛ موزه‌‌‌ای که مرکز آن امروز در لس‌‌‌آنجلس واقع شده و مجموع ارزش دارایی‌‌‌های آن حدود ۲.۸ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. گتی در سال ۱۹۵۳، هلدینگ جان پل گتی را تاسیس کرد که در حال حاضر ثروتمندترین موسسه هنری جهان است. این موسسه وظیفه مدیریت مجموعه موزه گتی شامل Getty Center, Getty Villa و Getty Foundation را بر عهده دارد. علاوه بر این موارد، موسسه تحقیقاتی و موسسه حفظ منابع طبیعی گتی نیز زیرمجموعه این هلدینگ هستند.
جان پل گتی مشهورترین عضو خانواده گتی در تاریخ است. خانواده‌‌‌ای ثروتمند و فعال در صنعت نفت که جورج فرانکلین گتی، پدر جان به‌‌‌عنوان بزرگ خاندان آن شناخته می‌شود؛ خانواده‌‌‌ای که در دوره‌‌‌ای از تاریخ به‌‌‌عنوان ثروتمندترین خاندان آمریکا شناخته می‌‌‌شدند. اکنون ثروت این خانواده حدود ۵.۴ میلیارد دلار گزارش شده است.
جان پل گتی در ۱۵ دسامبر سال ۱۸۹۲ در شهر مینیاپولیس ایالت مینه‌‌‌سوتا آمریکا متولد شد. مادر او سارا کترین مک‌‌‌فرسون نام داشت و پدرش، جورج گتی بود. جورج گتی یک وکیل فعال در بازار بیمه و سرمایه بود که ثروت ابتدایی خود را از استخراج نفت در بارتلس‌‌‌ویل اوکلاهاما جمع کرد.
پس از مهاجرت خانواده گتی به لس‌‌‌آنجلس، جان دوران کودکی خود را در این شهر گذراند و برای تحصیل به مدرسه نظامی هاروارد رفت. او برای ادامه تحصیل در دوره دبیرستان، به دبیرستان پلی‌‌‌تکنیک جان فرانسیس در لس‌‌‌آنجلس رفت. علاقه شدید او به مطالعه، باعث شد اطرافیان، لقب «گتی دیکشنری» را به او بدهند. مطالعات جامع جان، او را با زبان‌‌‌های آلمانی، ایتالیایی و فرانسه آشنا کرد. علاوه بر آن، علاقه شدید او به هنر کلاسیک، باعث شد که جان جوان در خواندن زبان سنتی یونانی و لاتین نیز مهارت‌‌‌هایی کسب کند.
ادوارد هشتم یکی از دوستان صمیمی گتی در دانشگاه آکسفورد بود. جان پل گتی برای ادامه تحصیل در مقاطع دانشگاهی ابتدا به دانشگاه ساثرن کالیفرنیا و سپس به دانشگاه برکلی رفت؛ البته او هر دو دانشگاه را پیش از دریافت مدرک تحصیلی ترک کرد. مسافرت‌‌‌های خانواده گتی به اروپا، جان جوان را به دانشگاه‌‌‌های آنجا علاقه‌‌‌مند کرد و او در سال ۱۹۱۲ وارد دانشگاه آکسفورد شد. معرفی‌‌‌نامه گتی به آکسفورد را ویلیام هاوارد تافت نوشت که بعدا رئیس‌‌‌جمهور آمریکا شد. گتی با ورود به آکسفورد در کالج سلطنتی مگ‌‌‌دالن مشغول به تحصیل شد و در آنجا دوستانی همچون ادوارد هشتم (پادشاه انگلستان) داشت. پل گتی در سال ۱۹۱۴ در رشته اقتصاد و علوم سیاسی از دانشگاه آکسفورد فارغ‌‌‌التحصیل شد. او مدتی به سفر در اروپا و مصر پرداخت و در نهایت، به والدینش در پاریس ملحق شد. خانواده گتی در ژوئن ۱۹۱۴ به آمریکا بازگشتند.
جورج گتی در پاییز سال ۱۹۱۴، سرمایه‌‌‌ای ۱۰هزار دلاری در اختیار فرزندش قرار داد تا دارایی‌‌‌های نفتی خانواده را در اوکلاهاما گسترش دهد. اولین خرید جان، سایت نفتی نانسی تیلور در نزدیکی شهر هاسکل اوکلاهاما بود. این خرید، زمینه موفقیت‌‌‌های اولیه جان را فراهم کرد. این سایت در آگوست سال ۱۹۱۵ موفق به کشف نفت شد و تا تابستان سال بعد، کمیسیون ۴۰ درصدی که نصیب گتی شد، او را میلیونر کرد. جان در دوران جوانی، برخلاف ثروت‌‌‌اندوزی موفق، ارتباطات خانوادگی موفقی نداشت. او در دهه ۱۹۳۰ سه ازدواج ناموفق داشت. این اتفاقات باعث نارضایتی پدر او شد و جورج گتی در زمان مرگش در سال ۱۹۳۰، تنها ۵۰۰هزار دلار از سرمایه ۱۰میلیون دلاری خود را برای پسرش به ارث گذاشت.
جان، یک‌‌‌سوم از سهام شرکت George Getty Inc را تصاحب کرد و مادرش، صاحب دو‌سوم دیگر شرکت شد. نکته جالب اینکه عصبانیت جورج از پسرش به حدی بود که پیش از مرگ مدعی شده بود جان پل، تمام کسب و کار خانواده را از بین خواهد برد.
در سال ۱۹۳۶، پل با همکاری مادرش، هلدینگ سرمایه‌گذاری Sarah C. Getty را تاسیس کرد. هدف آنها از تاسیس این هلدینگ، سرمایه‌گذاری کم‌‌‌خطر و معاف از مالیات ثروت دائمی خانوادگی گتی بود؛ به بیان دیگر، این مادر و پسر قصد داشتند ثروتی را که هر روز به آن افزوده می‌‌‌شد، برای نسل‌‌‌های آینده خانواده سرمایه‌گذاری کنند. این هلدینگ در نهایت با سرمایه ۳.۳۶۸ میلیون دلاری (حدودا برابر با ۶۲.۵ میلیون دلار کنونی) تاسیس شد.
پدر جان معتقد بود او ثروت خانوادگی را بر باد خواهد داد. فعالیت در هلدینگ، دسترسی کامل به سرمایه‌‌‌ها را به پل می‌‌‌داد و او نیز در اولین اقدام، سهام شرکت نفتی تایدواتر را خریداری کرد. دوران سرمایه‌گذاری‌‌‌های بزرگ خانواده گتی، با رکود بزرگ جهانی همراه بود. سرمایه‌گذاری‌‌‌های شجاعانه گتی در این زمان، مالکیت شرکت Pacific Western Oil را به او داد. در ادامه، جان پل به دنبال خرید شرکت Mission Corporation بود که شامل شرکت‌های بزرگ تایدواتر اویل و شل اویل بود.
خرید این شرکت‌ها در نهایت در سال ۱۹۶۷ به پایان رسید و امپراتوری نفتی گتی از دل آنها زاییده شد. در سال ۱۹۴۹، همکاری گتی با پادشاهان سرمایه‌‌‌دار سعودی شروع شد. او در قراردادی ۹.۵ میلیون دلاری با ملک عبدالعزیز (ملقب به ابن سعود و موسس پادشاهی سعودی)، امتیاز اسخراج نفت از زمینی بی‌‌‌حاصل را در مرز عربستان سعودی و کویت به دست آورد. علاوه بر مبلغ اولیه، گتی متعهد شد که سالانه یک میلیون دلار به مدت ۶۰ سال به پادشاه عربستان اهدا کند. در این زمین، هیج نفتی کشف نشده بود تا اینکه پس از چهار سال فعالیت نیروهای گتی و صرف هزینه‌‌‌ای معادل ۳۰میلیون دلار، استخراج نفت از این زمین ظاهرا بایر شروع شد. از سال ۱۹۵۳ به بعد، سالانه ۱۶ میلیون بشکه نفت از این زمین استخراج شد که زمینه‌‌‌ساز تبدیل کردن گتی به ثروتمندترین فرد جهان بود. ادامه فعالیت‌‌‌های گتی در خاورمیانه، او را به‌‌‌طور کامل با زبان عربی آشنا کرد و این میلیونر آمریکایی، به‌‌‌مرور کسب و کار خانوادگی را در این منطقه گسترش داد.
ثروت سرشاری که از استخراج نفت نصیب خانواده گتی می‌‌‌شد، پل را بر آن داشت که به خرید هرچه بیشتر شرکت‌ها و سازمان‌های نفتی و غیرنفتی مشغول شود. او تعداد زیادی از شرکت‌های نفتی از جمله پاسیفیک وسترن اویل، میژن کورپوریشن، تایدواتر اویل، شلی اویل، مکزیکن سی‌‌‌بورد اویل و پترولیوم کورپوریشن را به زیرمجموعه نفتی خود اضافه کرد. فعالیت در خاورمیانه، پل گتی را به یک میلیاردر تبدیل کرد. علاوه بر شرکت‌های نفتی، سازمان‌هایی همچون شرکت هوایی اسپارتان، شرکت کافه‌‌‌تریایی اسپارتان، بیمه مینه‌‌‌هوما، موسسه مالی و اعتباری مینه‌‌‌هوما، هتل پی‌یر، هتل پی‌یر مارکوس، قصری در نزدیکی شهر رم و همچنین قصر و قلعه‌‌‌ای در نزدیکی لندن را به مالکیت خود درآورد.
جان پل گتی در دهه ۱۹۶۰ به بریتانیا نقل مکان کرد و با زندگی در آنجا، همیشه انگلستان، مردمش و فرهنگ غنی آن منطقه را تحسین می‌‌‌کرد. او در قصر قرن شانزدهمی ساتن در انگلستان اقامت داشت و در همان‌‌‌جا از دوستان بریتانیایی و عرب خود پذیرایی می‌‌‌کرد تا اینکه این قصر به مرکز مدیریت شرکت نفتی گتی تبدیل شد.
علاقه پل گتی به جمع‌‌‌آوری آثار هنری از انتهای دهه ۱۹۴۰ شروع شد. الهام‌‌‌بخش او در این فعالیت، صاحب پنت‌‌‌هاوسش در شهر نیویورک یعنی خانم ایمی گست، از اقوام سر وینستون چرچیل بود. خانم گست به جمع‌‌‌آوری آثار هنری قرن ۱۸ فرانسه علاقه فراوانی داشت. در آن زمان، هنوز بازار آثار هنری در دوران رکود بود و گتی توانست آثار زیادی از قرن ۱۸ فرانسه را به قیمت مناسب خریداری کند. فعالیت‌‌‌های گتی در زمینه جمع‌‌‌آوری آثار هنری، او را به نویسنده‌‌‌ای در این زمینه نیز تبدیل کرد. گتی کتاب‌‌‌های متعددی در زمینه آثار هنری به رشته تحریر درآورد.
نکته مهم در مورد خریدهای گتی در بازار هنر، اهداف سرمایه‌گذاری او در این بخش بود. او تفاوتی اساسی با دیگر کلکسیونرهای هنری داشت و هدف اصلی‌‌‌اش از خرید آثار هنری، خرید در قیمت پایین و تضمین سودآوری آنها بود. همین رفتار، خریدهای او را محدود می‌‌‌کرد؛ چرا که پل هیچ‌گاه تمایل نداشت هزینه کامل یک اثر هنری را بپردازد و همیشه به دنبال تخفیف بود.
بیش از ۶۰۰ اثر از هنرمندان برتر دنیا در کلکسیون گتی جمع شده است. در زمان مرگ جان پل گتی، او مالک بیش از ۶۰۰ اثر هنری با ارزش حدودی ۴ میلیون دلار بود. آثاری از هنرمندان بزرگ همچون پیتر پل روبنس، تیسین، توماس گینزبرا، پی‌یر آگوست رنوآر، تینتورتو، ادگار دگا و کلود مونه در کلکسیون گتی جمع‌‌‌آوری شده بودند.
گتی در دهه ۱۹۶۰ علاقه زیادی به سبک معماری و مجسمه‌‌‌سازی یونان باستان پیدا کرد که در نتیجه آن، ویلای گتی در نزدیکی لس‌‌‌آنجلس طراحی و ساخته شد. این ویلا در دهه ۱۹۸۰ و سال‌های پایانی عمر گتی، مرکز نگهداری کلکسیون هنری او بود.
منبع: wikipedia
