اخبار بازارها

سند تسهیلات‌یاری که بانک مرکزی در سال گذشته منتشر کرد، همچنان باعث تعلیق کار برخی کسب‌وکارهای لندتکی شده و با وجود اعتراض‌های مکرر فعالان این حوزه و انجمن فین‌تک، از سال گذشته هنوز اصلاحی جدی در این سند صورت نگرفته است.

نظام بانکی قلب تپنده تامین مالی در اقتصاد است؛ اما به نظر می رسد که عملکرد این عضو حیاتی با نارسایی‌‌های جدی روبه‌رو شده است و نیاز فوری به درمان دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر بسیاری از بانک‌ها، با عدم تعادل در منابع و مصارف روبه‌رو هستند. در برخی بانک‌ها این عدم تعادل به شکلی شده که ادامه حیات نظام بانکی را با چالش روبه‌رو کرده و نیاز است که سیاستگذار برای خروج این «بازیگران بد»، تصمیمات سخت اتخاذ کند. همچنین با وجود هشدار مسوولان، معضل بنگاه‌داری بانک‌ها نیز تداوم داشته است. اما چرا بانک‌ها در اقتصاد کشور به این وضعیت دچار شدند؟ چه راهکاری برای خروج بانک‌ها از وضعیت کنونی وجود دارد؟ گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» در یک ویژه‌‌نامه که ضمیمه شماره امروز روزنامه است، در گفت‌وگو با کارشناسان، عوامل ایجاد ناترازی و راهکارهای خروج از وضعیت کنونی را به تصویر کشیده است. از سوی دیگر، در این ویژه‌نامه مسوولان بانک مرکزی، آخرین تحولات و سیاستگذاری‌های جاری نهاد ناظر را برای علاج بیماری مزمن بانک‌ها تشریح کردند.

در روزهای پایانی هفته گذشته اخبار جدیدی از تعاملات دیپلماتیک ایران و ایالات‌متحده منتشر شد که به ‌عقیده تحلیلگران این اخبار می‌تواند بر روند نرخ شاخص‌های ارزی در بازار هفته جاری تاثیر بگذارد. گفت‌وگوی ایلان ماسک و سفیر ایران در سازمان ملل متحد در کنار تکذیب حضور ایران در ترور ناموفق دونالد ترامپ ۲ خبر مهمی است که در روز جمعه منتشر شد.

اقتصاد ایران طی سه دهه گذشته با چالش‌های ساختاری متعددی دست و پنجه نرم کرده است که به‌صورت ناترازی‌های گسترده در بودجه، مصرف انرژی و ساختار کلی اقتصادی خودنمایی می‌کند. این چالش‌ها نه ‌تنها به کاهش ظرفیت‌های تولیدی کشور منجر شده، بلکه آسیب‌پذیری اقتصاد ایران را در برابر شوک‌های خارجی و داخلی بیشتر کرده است. ضعف در برنامه‌ریزی بلندمدت، اتکای مفرط به نفت و عدم ایجاد منابع درآمدی پایدار، اقتصاد ایران را در شرایطی قرار داده که در دوره‌های مختلف با مشکلات مشابهی روبه‌ رو شده و با وجود فرصت‌های به‌وجودآمده، هنوز در دستیابی به تعادل ناکام مانده است. در ادامه، به سه جنبه عمده از ناترازی‌های اقتصاد ایران شامل بودجه، انرژی و ساختار اقتصادی می‌پردازیم.

ایسنا: براساس داده‌های منتشرشده از سوی بانک مرکزی، تسهیلات پرداختی از سوی شبکه بانکی به شرکت‌های دانش‌بنیان در پایان مهرماه سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۴۷.۷درصد رشد داشته است. طبق آمار و داده‌های منتشرشده از سوی بانک مرکزی، در ۷ماه ابتدای سال جاری، شبکه بانکی کشور به ۲هزار و ۱۳۴ شرکت دانش‌بنیان (در قالب ۱۲هزار و ۹۱۲ فقره) تسهیلاتی به ارزش ۱۸۹.۱همت (هزار میلیارد تومان) پرداخت کرده که نسبت به مدت مشابه در سال۱۴۰۲ معادل ۴۷.۷درصد افزایش داشته است. براساس این آمار در ماه قبل از این گزارش (یعنی شهریورماه۱۴۰۳) شبکه بانکی کشور به یک‌هزار و ۹۹۸شرکت دانش‌بنیان، ۱۵۹.۹هزار میلیارد تومان در قالب ۱۰هزار و ۷۹۳ فقره تسهیلات پرداخت کرده است که نشان از رشد ۵۲.۸درصدی پرداخت تسهیلات در قیاس با مدت مشابه در سال گذشته دارد.

تسنیم: وزیر امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه اختلاف نرخ ارز باعث ایجاد رانت می‌شود، گفت: سال گذشته به‌دلیل اختلاف ارز ۱۷۰۰ همت رانت توزیع شد. عبدالناصر همتی روز پنج‌شنبه در حاشیه بیست‌وهشتمین همایش ملی توسعه صادرات غیرنفتی در جمع خبرنگاران گفت: دولت قصد دارد نرخ نیما و توافقی را به یکدیگر نزدیک کند تا دغدغه صادرکنندگان کاهش یابد. وزیر اقتصاد ادامه داد: در حال حاضر اختلاف نرخ ارز باعث می‌شود تا میزان صادرات، کمتر و واردات، بیشتر نشان داده شود که این موضوع معضلاتی از جمله قاچاق را ایجاد می‌کند. همتی با اشاره به اهمیت صادرات غیرنفتی در دوران تحریم گفت: در هفت‌ماه امسال ۳۲میلیارد دلار صادرات غیر نفتی داشتیم که حدود ۱۴درصد نسبت به مدت مشابه پارسال رشد داشته است. او ادامه داد: موانعی پیش روی تولید و صادرات وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به کمبود نقدینگی واحدهای تولیدی اشاره کرد. البته ستاد اقتصادی دولت تصمیمات خوبی در این‌باره اتخاذ کرده که به زودی اعلام خواهد شد.

طلای جهانی در روزهای اخیر، بدترین هفته خود را از اواسط سال ۲۰۲۱ تجربه کرد و با بیش از ۴درصد کاهش قیمت روبه‌رو بود. این افت قیمت به دلیل رشد ناگهانی شاخص دلار، پس از انتخابات ایالات‌متحده رخ داد. همچنین رئیس فدرال‌رزرو، اعلام کرد که با توجه به رشد قوی اقتصاد آمریکا، مقامات این بانک عجله‌ای برای کاهش بیشتر نرخ بهره ندارند.

افزایش ۱۷۵درصدی فروش اوراق مالی در لایحه۱۴۰۴، نه تنها سبب ناترازی نقدینگی بانکی می‌شود و آنان را از اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه و حمایتی همچون تسهیلات فرزندآوری و ازدواج بازمی‌دارد، بلکه زمینه‌های تورم را نیز در کنار مولفه‌های دیگر موجود در لایحه ایجاد می‌کند. بر این اساس انتظار می‌رود که در سال آینده، نه‌تنها سیاست‌های حمایتی و جمعیتی مغفول بماند، بلکه زمینه‌های کم‌اثر شدن اعتبارات و کاهش رفاه اجتماعی نیز به‌وقوع بپیوندد.

ناشر نخستین اوراق مرابحه ارزی ایران گفت: تامین مالی ارزی پروژه «بهسازی و احداث تاسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل» پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس، علاوه بر افزایش صادرات و ارزآوری، زمینه‌ساز کاهش آلودگی و جبران بخشی از ناترازی شبکه گاز کشور می‌شود. محمود امین‌نژاد، مدیرعامل شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس با اشاره به اینکه بخش قابل توجهی از گازهایی که در فلرها وجود دارد، سوزانده یا مجددا به چاه‌های نفت تزریق می‌شود، گفت: این گازها می‌تواند با یک فناوری پیشرفته تصفیه شوند و از هدر‌رفت آنها جلوگیری شود؛ در نتیجه با تولید محصولات متنوع از آنها، میلیون‌ها دلار برای کشور ارزآوری و ارزش‌آفرینی شود؛ در واقع ماهیت پروژه پالایش گاز بید‌بلند خلیج فارس، جمع‌آوری گازهای همراه نفت، گازهای مشعل و یک‌سری منابع غنی گازی که در جنوب غرب کشور در استان‌های خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر و بخشی از فارس است.‌

رشد تولید ناخالص داخلی روسیه در ۹ ماهه سال ۲۰۲۴ با وجود تحریم‌ها به ۴.۲ درصد رسید. میخائیل میشوستین، نخست‌وزیر روسیه اظهار کرد: تولید ناخالص داخلی روسیه در ۹ ماه سال جاری با وجود تحریم‌ها ۴.۲ درصد رشد کرده است. او ادامه داد: ما در مورد روندهای اصلی تاثیرگذار بر فعالیت تجاری در کشور به‌طور کلی بحث خواهیم کرد و مسائل مربوط به رشد اقتصادی و تورم در اولویت قرار دارند. بر اساس برآورد به‌روز شده وزارت اقتصاد، با وجود فشار تحریمی بی‌سابقه کشورهای غیردوست، تولید ناخالص داخلی در پایان ۹ ماهه ۴.۲ درصد افزایش یافت.

مدیرعامل هلدینگ صباعمران صندوق بازنشستگی کشوری گفت: با هدف حفظ و دفاع از سرمایه‌های بازنشستگان و ایجاد شفافیت دارایی‌ها در حوزه املاک و مستغلات، طی دو سال اخیر گام‌های موثری در شناسایی، سامان‌دهی و بازپس‌گیری املاک و مستغلات متعلق به صندوق برداشته شده است که از آن جمله، طراحی و اجرای سامانه GIS در ذیل سامانه املاک صندوق و سامان‌دهی این تعداد پلاک ثبتی در لایه‌های مختلف و استاندارد است. ابوالفضل شاه‌علی با اعلام این مطلب افزود: این سامانه علاوه بر تسهیل دسترسی به اطلاعات املاک، بستر مناسبی برای شفافیت بیشتر دارایی‌های متعلق به بازنشستگان عزیز در صندوق فراهم کرده و با شناسایی دقیق و یکپارچه‌سازی اطلاعات، امکان برنامه‌ریزی و مدیریت بهتر اموال صندوق و دفاع حقوقی از این میزان املاک و مستغلات را ممکن ساخته است.

اندازه بازاریابی دیجیتال در فضای تبلیغات ایران روزبه‌‌‌روز بیشتر از قبل می‌شود و با رشد چشمگیری در حال سهم‌‌‌‌‌‌گیری از تبلیغات آفلاین است. با این حال استارت‌آپ‌‌‌های ایرانی در سال‌های اخیر از سرعت و کیفیت بالای اینترنت و دسترسی آزادانه به شبکه‌‌‌های اجتماعی بین‌المللی برای تبلیغات باکیفیت‌‌‌تر و موثرتر محروم مانده‌‌‌اند. هر چند که به گفته فعالان بازاریابی دیجیتال کشور کسب‌و‌کارهای این حوزه سعی کرده‌‌‌اند با روش‌ها و ابزارهای جایگزین محدودیت‌ها و ممنوعیت‌‌‌ها را دور بزنند، اما به اعتقاد آنها با رفع فیلترینگ شبکه‌‌‌های اجتماعی به‌‌‌خصوص اینستاگرام هزینه توزیع محتوا برای برندها کاهش پیدا کرده و به رشد و خلق ارزش در این حوزه کمک خواهد کرد. یک مدیر مارکتینگ نیز در این خصوص معتقد است که در صورت رفع فیلترینگ اینستاگرام برندها با اطمینان خاطر و وجاهت بیشتری به تبلیغات در شبکه‌‌‌های اجتماعی خواهند پرداخت. با این حال همه کارشناسان اتفاق نظر دارند که رفع فیلترینگ شبکه‌‌‌های اجتماعی دیگر تغییر چشمگیری در بازاریابی دیجیتال ایجاد نخواهد کرد؛ چرا که در حال حاضر بسیاری از کاربران از این شبکه‌‌‌ها استفاده می‌کنند.

سیتنا: دولت ترکیه در ژوئن ۲۰۲۴، لایحه مقررات هوش مصنوعی را معرفی کرد که با قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا همسو است. این قانون سیستم‌های هوش مصنوعی را بر اساس سطح ریسک طبقه‌بندی می‌کند و مقررات سخت‌گیرانه‌ای را بر سیستم‌های پرخطر، مانند خودروهای خودران و تشخیص پزشکی، اعمال می‌کند تا استفاده اخلاقی و ایمن را تضمین کند. مجازات‌های عدم رعایت نیز سخت‌گیرانه است و می‌تواند تا ۳۵ میلیون لیر ترکیه یا هفت درصد از درآمد سالانه یک شرکت برسد.

سیتنا: گم ‌کردن چمدان یکی از وحشتناک‌ترین قسمت‌های سفر است، اما ردیابی چمدان گم‌شده با ویژگی جدید اپل، ممکن است آسان‌تر شود. بسیاری از مسافران قبلا شروع به قرار دادن دستگاه‌های ردیابی در چمدان خود کرده‌اند تا بتوانند مکان چمدان خود را در صورت مفقودی ببینند. اما فرودگاه‌ها اغلب نمی‌خواهند بدانند ردیاب‌ها چه می‌گویند، یا نمی‌توانند کاری با اطلاعات انجام دهند.

دنیای اقتصاد: روز گذشته خبرها حاکی از آن بود که دسترسی به اینترنت برای برخی کاربران در کشور با اختلال یا قطعی کامل روبه‌رو شده است. اتفاقی که ساعت‌ها ادامه داشت تا اینکه در نهایت بهزاد اکبری، مدیرعامل شرکت زیرساخت، با انتشار نوشته‌ای در صفحه شخصی خود در شبکه ایکس خبر از رفع این اختلال داد. بهزادی در این باره ‌نوشت: «خوشبختانه با تلاش و پیگیری همکارانم کل ظرفیت بین‌الملل قطع شده بازیابی شد، از صبر و شکیبایی کاربران عزیز سپاسگزارم. تلاش خواهیم کرد با افزایش تنوع مسیر‌های ارتباطات بین‌الملل کشور بتوانیم اثر قطعی‌ها بر کیفیت سرویس کاربران را به حداقل برسانیم.»

ایسنا: شرکت گوگل یک برنامه اختصاصی هوش مصنوعی جمینای را برای گوشی‌های آی‌فون ارائه کرد. به نقل از انگجت، گفته می‌شود این نرم‌افزار رایگان برای نخستین بار در استرالیا، هند، ایالات‌متحده، انگلیس و فیلیپین در دسترس قرار گرفته است.

سیتنا: پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و انتخاب ایلان ماسک، میلیاردر حوزه فناوری و مالک شبکه اجتماعی ایکس برای هدایت یک سازمان تازه تحت عنوان «کارآمدی دولت»، شمار زیادی از کاربران به ویژه‌ چهره‌های سرشناس با بستن حساب‌های کاربری خود از این شبکه به شبکه رقیب «بلواسکای» کوچ کرده‌اند. بلواسکای روز چهارشنبه ۱۳نوامبر‌(۲۳ آبان) از اضافه شدن یک میلیون کاربر جدید و افزایش شمار کاربران به ۱۵ میلیون نفر خبر داد.

مهر: اسپیس‌ایکس در فاصله ۵ ساعت دو دسته موشک استارلینک را به مدار زمین فرستاد. شرکت اسپیس‌ایکس ۲۴ ماهواره اینترنتی استارلینک را به مدار زمین فرستاد. این ماهواره‌ها همراه یک موشک فالکون ۹ از مقر فضایی کیپ کاناورال در فلوریدا به فضا پرتاب شدند. این درحالی بود که ۵ ساعت قبل یک موشک فالکون ۹ دیگر ۲۰ ماهواره استارلینک را از مقر فضایی وندربرگ در ایالت کالیفرنیا به مدار زمین برده بود. این هجدهمین پرتاب و فرود بوستر مذکور بود. ابر خوشه استارلینک هم اکنون بیش از ۶۵۶۰ ماهواره فعال دارد. این شرکت در ۲۰۲۴ بیش از ۱۰۰ موشک فالکون ۹ به مدار زمین فرستاد.

در دنیای امروز بخش بزرگی از معاملات اقتصادی که به‌‌‌صورت فیزیکی و در تعامل‌‌‌های حضوری شکل می‌‌‌گرفت، ‌‌‌ به‌‌‌صورت اینترنتی و برخط و مشخصا با نقش‌‌‌آفرینی پلتفرم‌‌‌های بزرگ دیجیتال انجام می‌شود. نقش‌‌‌ پلتفرم‌‌‌های دیجیتال در برخی بازارها به‌‌‌قدری برجسته است که بخش قابل‌‌‌توجهی از تجارت از طریق آنها انجام شده و در بسیاری از موارد موفقیت کسب‌وکارها و فعالان بازار (از رستوران تا فروشگاه‌‌‌های مختلف کالا و...) بدون فعالیت در بازارهای دیجیتال و عرضه خدمات خود بر بستر این پلتفرم‌‌‌ها و اینترنت مقدور نخواهد بود.

دنیای‌اقتصاد: هفته گذشته مدیرعامل شرکت میاره با انتشار پستی در شبکه اجتماعی توییتر از سرمایه‌گذاری دیجی‌‌‌کالا در این شرکت خبر داد. در ادامه روابط عمومی دیجی‌‌‌کالا هم اعلام کرد که مذاکرات میان این دو شرکت در مرداد ماه به نتیجه رسیده است و به این ترتیب در مجموع ۳۴‌درصد از سهام شرکت میاره به دو شرکت دیجی‌‌‌کالا و دیجی‌‌‌اکسپرس واگذار شد. طبق اعلام این شرکت‌ها، ارزش سرمایه‌گذاری انجام‌شده ۲۳۵ میلیارد تومان بوده و در واقع ترکیبی از افزایش سرمایه در شرکت میاره و خرید سهام ثانویه از سهامداران قبلی بوده است.

دنیای‌اقتصاد: همان‌طور که بسیاری پیش‌بینی می‌‌‌کردند، دومین دور انتخابات کسب و کارهای مجازی که در روز بیستم آبان برگزار شد، دوباره به حد نصاب نرسید. در حالی که عدم‌انحلال و تداوم فعالیت اتحادیه کسب‌و‌کارهای مجازی نیازمند ثبت حدود ۲۳۰۰ رای از سراسر کشور است، در دور اول انتخابات نرخ مشارکت واجدان شرایط حدود ۴‌درصد بود و همین موضوع نشان می‌‌‌داد که به برگزاری حضوری این انتخابات در دور دوم هم چندان نمی‌توان امیدوار بود. در نهایت انتخابات این اتحادیه برای بار دوم هم حضوری برگزار شد و طبق گفته یکی از اعضای هیات‌مدیره اتحادیه کشوری کسب‌و‌کارهای مجازی این بار هم تعداد شرکت‌کنندگان به حد نصاب نرسید و آینده این اتحادیه احتمالا ادغام در اتحادیه‌‌‌های دیگر یا تشکیل انتصابی اتحادیه یا اتحادیه‌‌‌های استانی خواهد بود که هر کدام چالش بزرگی است؛ چون در واقع مجوز کسب‌و‌کارهای مجازی نمی‌تواند محدود به استان‌‌‌ها باشد.

دنیای‌اقتصاد: به تازگی دیجی‌‌‌پی امکان خرید بیمه شخص ثالث به‌‌‌صورت اقساطی را با همکاری کارگزاران آنلاین بیمه فراهم کرده است و به این ترتیب کاربران می‌توانند هزینه‌‌‌ بیمه شخص ثالث خود را در چهار قسط و بدون چک و سفته و کارمزد پرداخت کنند. برای این کار، کاربران باید پس از ورود به اپلیکیشن دیجی‌‌‌پی و ثبت مشخصات خودروی خود، پیشنهادهایی را از بین شرکت‌های بیمه‌‌‌گر مشاهده و بیمه مورد نظرشان را انتخاب کنند. کاربران می‌توانند در صورت تمایل پیشنهاد ارائه‌شده توسط دیجی‌‌‌پی را انتخاب کنند و در غیر‌این صورت، با مقایسه قیمت‌ها و بیمه‌‌‌های دیگر، بهترین گزینه را برای خودشان انتخاب کنند. شرکت‌های بیمه بر اساس سیاست‌‌‌های فروش خود و تحت نظر بیمه مرکزی، نرخ‌های مختلف و تخفیف‌‌‌ لحاظ می‌کنند که همین موضوع باعث تفاوت قیمت‌ها می‌شود. پس از انتخاب بیمه‌‌‌گر، امکان پرداخت هزینه‌‌ بیمه در چهار قسط وجود دارد که قسط اول در ابتدا و سه قسط دیگر در سه ماه دریافت می‌شود. کاهش فشار مالی با خرید اقساطی بیمه، رقابتی بودن قیمت‌ها، فرآیند غیرحضوری، پرداخت امن و صدور آنلاین و فوری بیمه‌‌‌نامه از مزایای خرید اقساطی بیمه ثالث از دیجی‌‌‌پی است.

اپل نمی‌تواند آی‌فون ۱۷ ایر را با کمتر از ۶ میلی‌متر ضخامت تولید کند. بر اساس یک گزارش جدید در شبکه اجتماعی‌Naver، به نظر می‌رسد که اپل مجبور به انجام تغییراتی در طراحی آی‌فون ۱۷ ایر از جمله ضخامت و ظرفیت باتری شده است. در این گزارش آمده است که هم اپل و هم سامسونگ در تولید بوردهای مدار نازک‌‌‌تر با مشکلاتی مواجه هستند.