گزارش «دنیای‌اقتصاد» از بازار شب عید آجیل
تغییر ترکیب کاسه‌های آجیل
اما شاید بتوان مهم‌ترین مولفه شب عید را بازار شلوغ دانست که سال گذشته به سبب شیوع کرونا مثل هر سال نبود و امسال هم با وجود آنکه هنوز کرونا در حال جولان دادن است اما کاهش قدرت اقتصادی مردم هم سبب‌شده که کسادی بیشتر به چشم آید. مشاهدات میدانی خبرنگاران «دنیای‌اقتصاد» از صنف‌های مختلف حاکی از آن است که امسال اولویت مردم خرید اقلام خوراکی و غذایی است؛ این در حالی است که فعالان این صنف‌ها نیز دل‌خوشی از دخل خود ندارند. مهم‌ترین صنف خوراکی این روزها آجیل و خشکبار است که امیدوار بودند به سبب مقوی بودن و تاکید پزشکان بر تقویت بدن برای مبارزه با کرونا بتوانند حتی بیش از سال‌های گذشته فروش داشته باشند اما پسته کیلویی ۲۸۰هزار تومان را که ۱۰درصد حقوق ماهانه یک کارگر را تشکیل می‌دهد دیگر نمی‌توان به‌عنوان تنقلات برای بسیاری از دهک‌های جامعه در نظر گرفت.
مراکز پخش آجیل عمده در تهران مختص به انبار‌نفت و سرای‌خانات مولوی است که در سرای خانات باید به‌صورت لنگه‌ای (گونی) خرید کرد و معمولا فروش کیلویی ندارند. وایقانی که از بنکداران با‌سابقه این صنف است در مورد بازار شب عید گفت: «به همین هم راضی هستیم، می‌ترسیم گله کنیم همین آب باریکه رو هم خدا ازمون بگیره، این صنف بعد از تالارها و استخرها بیشترین ضربه را از کرونا دید، از طرف دیگر الان حتی دکه‌های روزنامه‌فروشی هم آجیل بسته‌بندی کرده و گذاشته‌اند برای فروش، لبنیاتی‌ها و سوپر‌مارکت‌ها و کلا هر صنفی یک ویترین را برای فروش آجیل گذاشته، این عوامل به اضافه کرونا و کاهش قدرت اقتصادی مردم باعث شده که امسال من دو نفر از کارگرها را مرخص کنم ولی از حق نگذریم بازار امسال بهتر از سال گذشته است هر‌چند سلیقه خرید مردم عوض شده.»
وایقانی با بیان اینکه گران‌شدن یکسری از اقلام باعث‌شده که فروش آنها به حداقل برسد گفت: بادام هندی یکی از اقلامی است که به دلیل بالا رفتن قیمت ارز بیشترین جهش قیمتی را داشته اما پسته که تولید داخل است و تحریم‌ها نیز صادرات آن را به حداقل رسانده هم جهش قیمتی خودش را داشت، به‌طور مثال پسته اکبری زعفرانی که سال گذشته همین موقع نزدیک ۱۰۰ هزار تومان بود الان ۲۸۰ تا ۳۰۰ هزارتومان شده است، فقط در ۴۵روز اخیر ۸۰ هزار تومان افزایش قیمت داشته است یا کشمش سبز که هفته پیش کیلویی ۹۰ هزار تومان بود الان ۱۱۲هزار تومان شده است. سایر اقلام هم افزایش قیمت داشته‌اند.
فروش خیابانی
وضعیت آجیل‌فروشان خیابان هم تعریف چندانی ندارد، آجیل مجید در خیابان مشاهیر که ۲۰ سال است در مرکز شهر فعالیت دارد، درخصوص قیمت آجیل می‌گوید؛ قیمت‌های امروز طبیعی و واقعی نیست. این را ما که تو این صنف کار می‌کنیم کاملا می‌فهمیم، بخشی از افزایش قیمت به‌خاطر تورم و بالا رفتن هزینه‌ها است که همه جنس‌ها را شامل شده اما اینکه در عرض ۲ هفته ناگهان ۲۰ درصد قیمت‌ها افزایش پیدا کند، خارج از روند تولید و مصرف است.
وی ادامه داد: آنهایی‌که برای ما جنس تامین می‌کنند می‌گویند صرفه در صادرات است چون قیمت ارز بالا رفته و کالای ما برای خریداران خارجی ارزان‌شده است. اصلی‌ترین بازار صادراتی ما عراق و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس هستند. همکاران ما می‌گویند قبلا اگر یک عراقی ماهی یک کیلو پسته می‌خرید الان چون ارزش پول ما پایین‌آمده و تولید‌کننده هم حاضر است با حداقل سود جنس خود را بفروشد قیمت برای آنها ارزان‌تر شده و برای همین امسال به‌جای یک‌‌کیلو، ۲کیلو می‌خرد. اگر بحث کرونا و باز و بسته شدن مرزها نبود مطمئن باشید زمینه آجیل در بازار داخل به حداقل می‌رسید.
مجید ادامه داد: امسال تعداد مشتریان من نسبت به پارسال تغییری نکرده اما مدل خرید آنها تغییر داشته، به‌طور مثال سهم اصلی کاسه آجیل امسال را به بادام‌زمینی و فندق اختصاص داده‌اند، در واقع از حجم پسته و بادام درختی کم کرده‌اند. فروش پسته و بادام هندی به حداقل رسیده و حتی خود من هم نهایت دو مدل پسته دارم. البته این احتمال وجود دارد که روزهای آینده باز‌هم این ترکیب تغییر پیدا کند چون امروز که می‌خواستم بار جدید سفارش بدم گفتند قیمت‌ها تغییر پیدا کرده. نمی‌دانم این چند روز پایانی برای چی قیمت‌ها را افزایش می‌دهند در حالی‌که می‌دانند بازار دیگر کشش افزایش قیمت جدید را ندارد. مطابق مشاهدات میدانی خبرنگاران «دنیای‌اقتصاد» قیمت انواع آجیل در هفته سوم اسفند در خیابان انبار نفت مطابق جدول است.
این قیمت‌ها بر اساس خرید عمده هستند
این در حالی است که فعالان این حوزه معتقدند که در صورت عادی شدن صادرات و باز‌شدن مرزهای غربی و جنوبی زمینه انواع آجیل در بازار کم خواهد شد زیرا بسیاری از کشاورزان به دلیل عدم‌فروش یا قیمت پایین محصولات سال گذشته امسال کاشت جدید نداشته‌اند که این امر در استان آذربایجان‌غربی و مرکزی کاملا مشهود است. از سوی دیگر به دلیل بالا بودن قیمت ارز بنکداران تمایل بیشتری به صادرات دارند زیرا بازار داخل هم مانند قبل قدرت خرید ندارد.
