گزارش وضعیت شبکه‌های اجتماعی کشورهای عربی (۲۰۱۷) منتشر شد
رابطه اینترنتی مردم و دولت در کشورهای عربی
طی دهه‌های گذشته رشد شبکه‌های اجتماعی در همه نقاط جهان شگفت‌آور بوده است به‌طوری که امروزه شبکه‌های اجتماعی به یک وسیله مهم حاکمیتی، دیپلماتیک و همچنین تجاری تبدیل شده است. در همین حال رشد همزمان بیگ‌دیتا و هوش مصنوعی در جهان و رابطه آن با رشد استفاده از شبکه‌های اجتماعی افق‌های تازه‌ای را در فضای مجازی گشوده است.در میان انبوهی از شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده مردم و دولت‌ها طی یک سال گذشته دو شبکه فیس‌بوک و توییتر بیشترین نقش و تاثیر را داشته‌اند. فیس‌بوک در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و برخی وقایع در اروپا با موضوع توزیع اخبار غیر‌واقعی (Fake News) جنجالی جهانی آفرید که هنوز هم دامنه تاثیر آن در سایر شبکه‌های اجتماعی مشاهده می‌شود. در همین حال از ابتدای سال ۲۰۱۷ شاهد رشد قابل توجه استفاده دولت‌های عرب از توییتر بودیم. شبکه اجتماعی که به نحو گسترده از سوی نخبگان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این میان برخی دولت‌های عرب از شبکه‌های اجتماعی تجربه‌ای برای فهم و ایجاد رابطه با مردم استفاده کردند که همین رابطه حکومت و مردم را از طریق این وسیله نیز تعریف شد. با این حال حتی یافته‌های این مطالعه به خوبی نشان دهنده نگرانی مردم جهان عرب از اظهار نظر آزادانه در شبکه‌های اجتماعی است.
نگرانی از دسترسی دولت به اطلاعات شهروندان
این مطالعه نشان می‌دهد بخش قابل توجه مردم در کشورهای عربی نسبت به نوع جمع‌آوری داده‌های شخصی و استفاده از بیگ دیتا از طرف دولت نگرانند. به همین دلیل حدود یک سوم شرکت‌کنندگان در نظرسنجی این تحقیق گفته‌اند که هنگام استفاده از شبکه‌های اجتماعی سرویس مکان یاب دستگاه (موبایل یا تبلت) خود را به خاطر نگرانی از پیگیری دولت خاموش می‌کنند. در همین حال حدود ۴۶ درصد از پاسخ دهندگان نیز گفته‌اند که در یک شبکه اجتماعی چندین اکانت دارند. در همین حال ۱۵ درصد از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که از اطلاعات کاملا اشتباه برای معرفی خود در شبکه‌های اجتماعی استفاده کرده‌اند. نام شخص، سن شخص و محل زندگی او بالاترین سهم را در میان اطلاعات اشتباه به خود اختصاص می‌دهند. بیشترین اطلاعات اشتباه معرفی کاربران در فیس‌بوک (۴۰ درصد) و توییتر (۱۶ درصد) اینستاگرام و پینترست (۱۰درصد) بوده است.
در همین حال این مطالعه نشان دهنده این است که حدود ۴۴ درصد کاربران تنها طی یک سال گذشته تجربه مسدود کردن (اختیاری) اکانت شبکه‌های اجتماعی را داشته‌اند. کاربران شبکه‌های فیس‌بوک، توییتر و اینستاگرام بیشترین میزان مسدود کردن اکانت خود را طی یک سال گذشته داشته‌اند.در همین حال گزارش نشان‌دهنده این است که ۳۱ درصد کل کاربران سرویس‌های مکان محور خود را کاملا مسدود کرده‌اند (تا دیگر مکان آنها از سوی شبکه‌های اجتماعی دیده نشود) و ۳۸ درصد تنها به بعضی از شبکه‌های اجتماعی اجازه محدود دسترسی به مکان خود را داده‌اند. بیشترین سرویسی که کاربران اجازه دسترسی به مکان را به آن داده‌اند اپلیکیشن‌های مبتنی بر نقشه مانند فورسکوئر است.گزارش نحوه استفاده مردم کشورهای عربی از شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد مردم این کشورها به‌طور گسترده خود را با مدل‌های مختلف استفاده از شبکه‌های اجتماعی از جمله ارتباط با دولت وفق داده‌اند. اما به جز زمانی که آنها از سرویس‌های دولتی استفاده می‌کنند آیا مایل به ابراز عقیده و دیدگاه در مورد سیاست‌ها و مشکلات عمومی جامعه از این طریق هستند؟ این مطالعه می‌گوید که حدود ۵۸ درصد مردم شرکت‌کننده در این مطالعه به آن پاسخ مثبت و ۳۶ درصد پاسخ منفی داده‌اند. این ابراز عقیده هم شامل عقاید مثبت و هم نظرات منفی در مورد سیاست‌های دولتی می‌شده است. بخش عمده شرکت‌کنندگان (۸۶ درصد) گفته‌اند عقاید خود را درباره سیاست‌های عمومی از طریق فیس‌بوک بیان کرده‌اند البته حدود ۲۸درصد نیز گفته‌اند از توییتر نیز برای ابراز عقیده در این زمینه استفاده می‌کنند.
حدود ۷۶ درصد مردم شرکت‌کننده گفته‌اند که این ابراز عقیده را از طریق دکمه‌های Like، Dislike یا Favorite انجام داده‌اند. حدود ۵۰ درصد گفته‌اند واکنش آنها با ایموجی بوده است. تنها ۳۰ درصد از شرکت‌کنندگان گفته‌اند که برای اظهار‌نظر در زمینه یک موضوع عمومی یا دولتی از نوشتن کلمات استفاده کرده‌اند.از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی که از مردم عرب کشورهای مختلف بوده‌اند سوال شد که وقتی از یک سیاست دولتی ناراضی هستند این نارضایتی را چگونه در شبکه‌های اجتماعی بروز می‌دهند. تنها ۲۹ درصد گفته‌اند که به‌طور مستقیم با نوشتن یک پست در شبکه‌های اجتماعی به آن موضوع انتقاد می‌کنند. ۲۴درصد گفته‌اند که خودشان را هنگام ابراز عقیده در مورد چنین موضوعاتی سانسور می‌کنند. حدود ۲۰ درصد گفته‌اند که از کنایه یا عبارات غیر‌مستقیم برای اشاره به آن موضوع استفاده می‌کنند. نکته جالب اینکه حدود ۲۱درصد گفته‌اند که به سیاست‌های دولت که با آن مخالف هستند در شبکه‌های اجتماعی واکنشی نشان نمی‌دهند.
نحوه تعامل دولت‌های عرب با اطلاعات شهروندان
این مطالعه همچنین نشان دهنده نگرانی عمیق شهروندان از نحوه تعامل دولت‌ها با اطلاعات شهروندان در شبکه‌های اجتماعی است. برای آگاه شدن نظرات شهروندان در این زمینه از آنها در مورد مدل‌های مختلف دریافت اطلاعات از سوی دولت‌ها سوال شد از جمله استفاده از بات‌های شبکه‌های اجتماعی گرفته تا دنبال کردن مکان کاربران، ارتباط دادن اطلاعات شبکه‌های اجتماعی با سایر اطلاعات شهروندان، آنالیز رفتاری کاربران، تخمین رفتار آینده کاربران بر اساس اطلاعات اکانت‌های اجتماعی آنان و...
عمده کاربران نسبت به این مدل جمع‌آوری اطلاعات کاربران ابراز نگرانی کردند اما هرچقدر تحلیل این اطلاعات از سمت جمع آوری اطلاعات شخصی به سمت تحلیل اطلاعات رفتار عمومی کاربران میل می‌کرد، از نگرانی کاربران نیز کاسته شد. در همین حال کاربران در این مطالعه نشان دادند بیشتر تمایل دارند که دولت‌ها از تحلیل اطلاعات خروجی‌های مثبت استخراج کنند. وقتی از کاربران پرسیده شد اگر تحلیل شبکه‌های اجتماعی از سوی دولت‌ها به بهبود سیاست‌های عمومی منجر شود آیا با آن موافقند حدود ۳۴ درصد بسیار موافق و ۳۴درصد نیز موافق همراه با نگرانی بوده‌اند.همچنین کاربران مورد پرسش در این مطالعه گفته‌اند که استفاده از اطلاعات آنها برای برخی استفاده‌ها مثل موضوعات مربوط به سلامت (۷۰درصد مثبت)، موضوعات مربوط به آموزش (۶۹ درصد مثبت)، سیاست‌های مربوط به توریسم (۶۹ درصد مثبت)، و سیاست‌های مربوط به حمل و نقل (۶۸ درصد مثبت) و سیاست‌های مربوط به امنیت (۶۴ درصد مثبت) در صدر موضوعات مورد موافقت شهروندان عرب قرار داشته است. در همین حال حدود ۲۰ درصد از شهروندان مخالف هرگونه استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای موضوعات مربوط به امنیت بوده‌اند.این گزارش به‌طور خلاصه نشان دهنده این است که به رغم رشد گسترده شبکه‌های اجتماعی و حضور دولت‌های عرب در این شبکه‌ها، مردم کشورهای عرب با احتیاط در مورد سیاست‌های عمومی و دولتی اظهار نظر می‌کنند. در عین حال بخش قابل توجهی از مردم نسبت به نوع استفاده از اطلاعات شخصی خود از سوی دولت نگرانند هرچند با استفاده از اطلاعات جمع‌آوری شده در این زمینه برای سیاست‌های بهبود‌دهنده بخش‌هایی چون آموزش و توریسم مخالفت چندانی ندارند.
ارسال نظر