«دنیای اقتصاد» بررسی می‌کند
موشکافی خط‌ونشان نفتی سعودی
در حالی بن‌سلمان از کاهش تولید خبر داده که بر اساس خبر بلومبرگ، یک هفته پیش، وزیر انرژی عربستان، شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، گفته ارتباط بازارهای کاغذی و فیزیکی، به‌طور فزاینده قطع شده و توافقی جدید بین شرکای اوپک‌پلاس، پس از سال ۲۰۲۲ صورت خواهد گرفت. سازمان کشورهای صادرکننده نفت و متحدانش به رهبری روسیه، گروه موسوم به اوپک‌پلاس، موافقت کردند تولید روزانه نفت خود را در ماه ژوئیه و اوت به میزان ۶۴۸هزار بشکه در روز افزایش دهند اما هشدار تازه بن‌سلمان مناسبات بازار را به هم ریخته است. اوپک‌پلاس در اوایل ماه اوت موافقت کرد سهمیه‌های تولید خود را تا صدهزار بشکه دیگر در روز، در ماه سپتامبر افزایش دهد. اما اوپک‌پلاس مدت‌هاست با فشار مصرف‌کنندگان عمده، از جمله ایالات متحده که مشتاق کاهش قیمت‌هاست، مواجه می‌شود.
باورها بر این است که در این مجموعه، تنها عربستان سعودی و امارات متحده عربی، به صورتی قابل‌توجه «ظرفیت مازاد و توانایی افزایش تولید» دارند. حال به نظر می‌رسد قوانین زمین بازی عوض شده است. به گزارش فایننشال تایمز، عربستان سعودی هشدار داد می‌تواند اوپک‌پلاس را در جهت کاهش تولید نفت رهبری کند، پیامی که ظاهرا هدف آن معامله‌گران بازار جهانی است. در آن روی سکه، پادشاهی عربستان مخاطب دیگری را مدنظر دارد، یعنی دولت بایدن که خود را برای احیای توافق هسته‌ای با ایران آماده می‌کند.شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی، در پیام خود متوجه بود که نباید به رقیب منطقه‌ای عربستان اشاره‌ای کند. وی در عوض بر نوسان در بازاری که قیمت نفت از اوایل ژوئن ۲۵دلار در هر بشکه کاهش یافته، تمرکز کرد.
افرادی که با سیاست‌های دولت سعودی آشنا هستند تاکید دارند مداخله ناگهانی ریاض موجب افزایش و رسیدن قیمت نفت به بالای ۱۰۰دلار در هر بشکه شده است. این گروه هشدار عربستان را به منزله تاکید بر پیامدهای منفی اجازه بازگشت عرضه نفت ایران به بازارهای جهانی، برای ایالات متحده می‌دانند.
فشار حداکثری از سوی عربستان
جو بایدن عربستان سعودی را تحت فشار قرار داد تا میزان تولید نفت خود را پس از تنش میان روسیه با اوکراین افزایش دهد که این امر در سفر وی به جده در ماه ژوئیه به اوج خود رسید. سفری که در آن و پس از گذشت چهار سال از قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار سرشناس مخالف دولت، پادشاهی عربستان به تلطیف روابط واشنگتن با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، دل بسته بود.
هلیما کرافت، تحلیلگر سابق سیا و متخصص اوپک در بازار سرمایه، می‌گوید: «اوایل امسال عربستان سعودی و سایر بازیگران منطقه روی کاغذ و براساس شواهد موجود، معتقد بودند توافق با ایران حداقل در آینده‌ای نزدیک دور از دسترس خواهد بود.» وی ادامه داد: «در این برهه زمانی که مذاکرات احیا شده، گمان می‌کنم طرفین نه تنها بر بازار نفت بلکه بر پیامدهای امنیتی این توافق که به خط پایان رسیده و در حال نهایی شدن است، متمرکز خواهند بود.» عربستان سعودی مدت‌هاست با هرگونه توافق آمریکا با ایران مخالف است و در سال ۲۰۱۷ از دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، به واسطه زیر پا گذاشتن برجام، دستاورد کلیدی سیاست خارجی دولت اوباما، حمایت کرد.
بنا بر اظهار تحلیلگران، دولت ایران تا زمانی که احساس کند نگرانی‌هایش در مورد موضوعات امنیتی به طور کامل به رسمیت شناخته نشده، به دنبال یادآوری موضوع تسلط خود بر بازارهای نفت به کاخ سفید است. توافق هسته‌ای جدید قابلیت این را دارد که معادل ۳/ ۱میلیون بشکه در روز صادرات نفت ایران، یعنی حدود ۵درصد کل عرضه اوپک را احیا کند؛ به علاوه نگرانی تجار از کمبود نفت را هم‌زمان با تشدید تحریم‌های اروپا بر محموله‌های نفت خام روسیه کاهش دهد. واقعیت این است در‌حالی‌که بازسازی صنعت نفت و متعاقب آن افزایش تولید ایران به زمان نیاز دارد، این کشور حجم زیادی از نفت خام را در نفت‌کش‌ها روی آب ذخیره کرده است. گروهی از افراد آشنا با سیاست عربستان باور دارند هشدار کاهش تولید نفت اوپک‌پلاس مخاطبان وسیع‌تری را شامل می‌شود.
باب مک‌نالی، مشاور پیشین کاخ سفید و رئیس کنونی گروه انرژی راپیدان، اعتقاد دارد موضوع هشدار نفتی عبدالعزیز به‌مراتب فراتر از ایران است. وزیر نفت دولت سعودی در نظر دارد زمینه تثبیت در بازار آتی نفت را هم‌زمان با کاهش جهانی نقدینگی، رکود اقتصادی و تحریم نفت روسیه از سوی اتحادیه اروپا فراهم کند. از نظر تحلیلگران، روسیه، یکی از کشورهای حاضر در مذاکرات با ایران و متحد عربستان در اوپک‌پلاس، نیز جزو لیست مخاطبان موردنظر سعودی است. ریاض در‌حالی‌که بر تجدید اتحاد امنیتی خود با ایالات متحده تاکید دارد، هم‌زمان در تلاش است توافق نفتی پیشین را با مسکو حفظ کند و در نتیجه درآمدهای نفتی خود را افزایش دهد.
ترس از بازگشت نفت ایران به بازار
راجر دیوان، از معاونان آی‌اچ‌اس مارکت، می‌گوید: «بازگشت احتمالی بشکه‌های نفت ایران به بازار، عنصری بی‌ثبات‌کننده و تهدید‌آمیز برای دو‌قطبی عربستان و روسیه در اوپک‌پلاس است، به‌ویژه اگر نفت ایران در آغاز زمستان عرضه و توزیع شود.» وی ادامه داد: «اعلام اینکه ائتلاف عربستان و روسیه به مدیریت بازارها ادامه خواهد داد و احتمال بالقوه کاهش تولید از سوی آنان، بیانگر اتفاق‌نظر دو دولت بر لزوم دفاع و تثبیت کف قیمت نفت در کوتاه‌ترین زمان ممکن است.» گری راس، ناظر کهنه‌کار اوپک و رئیس سابق شرکت مشاوره انرژی پایرا، گفت: «از منظر دولت بایدن، تصمیم عربستان در کاهش تولید نفت، نشانه خوبی در روابط فیمابین نیست.» به نظر می‌رسد معامله‌گران بازار نفت با سیاست جدید عربستان کنار آمده‌اند، چرا که نفت خام برنت از ۹۴دلار در هر بشکه در روز دوشنبه و قبل از هشدار عربستان سعودی به نزدیک ۱۰۲دلار در هر بشکه در روز پنجشنبه افزایش یافت.
در هفته جاری شرکت تحقیقاتی انرژی اسپکتز هشدار داد بازگشت کامل ایران به بازار نفت ممکن است قیمت نفت خام را به زیر ۸۰ یا حتی ۷۰ دلار در هر بشکه برساند، بدون اینکه اوپک‌پلاس تولید خود را کاهش دهد. شاهزاده عبدالعزیز استدلال کرده است صنعت نفت به سرمایه‌گذاری بیشتری نیاز دارد، اشاره‌ای ظریف به این واقعیت که او معتقد است قیمت بالاتر نفت ضروری است. قیمت بالاتر نیز با بودجه مصوب دولت عربستان سازگار است، زیرا شاهزاده محمد تلاش دارد اقتصاد خود را ترمیم و اصلاح کند. آرامکو، شرکت دولتی نفت عربستان سعودی، در نیمه اول سال به سود بی‌سابقه‌ای در تاریخ فعالیت خود رسیده است.
عربستان سعودی بارها اعلام کرده تولید مازاد خود را محدود کرده است، به این معنی که تولید نفت را به نزدیک ۱۱میلیون بشکه در روز رسانده، حال آنکه حداکثر ظرفیت تولید حدود ۱۲میلیون بشکه در روز را دارد. با توجه به افزایش قیمت گاز اروپا از زمان کاهش تولید روسیه، عربستان نسبت به عواقب افزایش غیرقابل‌کنترل قیمت نفت که می‌تواند تسلط این دولت را بر بازار نفت دچار چالش‌های جدی کند، نگران است. به نقل از آمریتا سن از شرکت تحقیقاتی انرژی اسپکتز «عربستان سعودی نمی‌خواهد کنترل قیمت‌ها را از دست بدهد، خواه در جهت نزولی و خواه به سمت بالا».
