شکست فانتزی حذف نفت و گاز؟
پیشنهاد می‌کنم آژانس بین‌المللی انرژی که اکنون بر تقاضا در ایالات‌متحده و اروپا تمرکز دارد، بر تقاضای کشورهای درحال‌‌‌‌توسعه نیز تمرکز کند. مدیرعامل آرامکو اظهار کرد: به‌‌‌‌رغم سرمایه‌گذاری بیش از ۹.۵تریلیون دلاری جهان در دو دهه‌گذشته، منابع انرژی جایگزین قادر به جایگزینی هیدروکربن‌‌‌‌ها در مقیاس قابل‌‌‌‌توجه نبوده‌‌‌‌اند. هم‌اکنون انرژی باد و خورشید کمتر از ۴درصد انرژی موردنیاز جهان را تامین می‌کنند، ضمن اینکه ضریب نفوذ خودروهای برقی کمتر از ۳درصد است. ناصر یادآور شد: در همین حال سهم هیدروکربن‌‌‌‌ها در ترکیب انرژی جهان در قرن۲۱ به‌‌‌‌سختی از ۸۳درصد به ۸۰درصد کاهش یافته‌است. در این مدت، تقاضای جهانی انرژی ۱۰۰میلیون بشکه در روز معادل نفت‌خام افزایش یافته‌است و امسال به بالاترین حد خود خواهد رسید. وی درباره توسعه گاز طبیعی در قرن جدید و نقش آن در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌ای گفت: مصرف جهانی گاز طبیعی از آغاز قرن، ۷۰درصد رشد داشته‌است. دوسوم کاهش انتشار کربن در ایالات‌متحده ناشی از گذار از زغال‌سنگ به گاز طبیعی بوده‌است.
مدیرعامل شرکت آرامکو درباره آینده بدون‌نفت و گاز گفت: تصویر آینده‌‌‌‌ای که برخی‌‌‌‌ها آن را ترسیم کرده‌اند، سخت است. ناصر درباره راهبرد مقابله با گرمایش جهانی گفت که جهان باید افزون بر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، بیشتر بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌ای نفت و گاز تمرکز کند. بهبود کارآیی به‌‌‌‌تنهایی در ۱۵سال گذشته، تقاضای جهانی انرژی را تقریبا ۹۰میلیون بشکه در روز معادل نفت کاهش داده، در حالی که در این مدت، انرژی باد و خورشید تنها جایگزین ۱۵میلیون بشکه نفت شده‌است. سخنان مدیرعامل شرکت آرامکو در حالی رسانه‌ای شده که فاتح بیرول، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی، در پاسخ به فایننشال‌تایمز گفت: فناوری‌هایی مانند خورشیدی، بادی و خودروهای برقی به‌‌‌‌طور فزاینده‌ای جایگزین نیاز به سوخت‌های فسیلی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌ای می‌شوند. روسای کمیته‌‌‌‌های انرژی سنا و مجلس نمایندگان آمریکا، هر دو از حزب جمهوری‌خواه، با ارسال نامه‌‌‌‌ای به بیرول، آژانس بین‌المللی انرژی را متهم به تبدیل شدن به «مشوق» گذار انرژی به ضرر هدف اصلی این آژانس یعنی تضمین امنیت انرژی کردند.
ناصر پیش‌بینی کرده که اوج تقاضا برای نفت در سال‌های آینده بعید است و مطمئنا تا سال۲۰۳۰ نخواهد بود، اما شرکت ویتول، یکی از بزرگ‌ترین معامله‌گران نفت جهان، انتظار خود را برای تاریخ اوج تقاضای نفت به اوایل دهه۲۰۳۰ بازگردانده است. تا حدی در تضاد با این دیدگاه‌‌‌‌ها، مدیرعامل سینوپک، دومین شرکت بزرگ نفت دولتی چین، در کنفرانس یادشده، گفت؛ انتظار دارد مصرف نفت چین پس از آمریکا، در سال۲۰۲۶ به اوج خود برسد و تا سال۲۰۳۰ کمی کاهش یابد. با این حال وی پیش‌بینی کرد تقاضای گاز چین تا سال۲۰۴۰ افزایش یابد. رشد اقتصادی جهان امسال کمتر از روند بلندمدت خود است، اما رشد تقاضای جهانی نفت بیشتر از روند بلندمدت خواهد بود. احتمالا طبق پیش‌بینی‌های اوپک بسیار بالاتر نیز خواهد رفت و امسال رکوردی بی‌سابقه را ثبت خواهد کرد.
نکته نخست اینکه این موضوع به تعریف ما از «گذار انرژی» بستگی دارد. آیا اکنون فناوری‌های جدید انرژی به‌‌‌‌طور کلی از نظر هزینه و عملکرد نسبت به فناوری‌های قدیمی برتری دارند؟ در چند مورد این موضوع محقق شده‌است. آیا اکنون مرحله‌‌‌‌ای است که بخش عمده‌ای از تقاضای جهانی انرژی به‌‌‌‌وسیله این فناوری‌های جدید تامین شود؟ هنوز جهان با این مرحله فاصله زیادی دارد، یا آیا زمانی است که نظام انرژی جهان به‌‌‌‌طور کلی در مسیر محدود‌کردن گرمایش جهانی به‌‌‌‌اندازه کافی است؟ این دستاورد به‌‌‌‌طور فزاینده‌ای دور از دسترس به‌نظر می‌رسد. امین ناصر تصریح می‌کند که اکنون کمتر از ۴درصد انرژی جهان از ترکیب انرژی باد و خورشید تامین می‌شود و کمتر از ۳درصد از ناوگان جهانی را خودروهای برقی تشکیل می‌دهند. با وجود این، به گفته آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر مستقر در ابوظبی، حدود ۸۷درصد تولید برق جدید نصب‌‌‌‌شده در سال۲۰۲۳ تجدیدپذیر بود.
فروش جهانی خودروهای برقی تقریبا ۳۰درصد افزایش یافت و تقریبا ۱۶درصد کل خودروهای سبک فروخته‌‌‌‌شده را به خود اختصاص داد، همان‌طور که ویلیام گیبسون نویسنده آمریکایی داستان‌های علمی - تخیلی گفته، آینده اینجاست، فقط به‌‌‌‌طور مساوی توزیع نشده‌است. فنلاند ۲۷درصد انرژی مصرفی خود را از انرژی‌های تجدیدپذیر غیرآبی تامین می‌کند، در حالی‌‌‌‌‌که این مقدار برای روسیه تنها ۰.۳درصد است. به‌‌‌‌علاوه، استقرار انرژی‌های تجدیدپذیر و به‌‌‌‌طورکلی دسترسی به برق در آفریقا با وجود منابع و نیازهای زیاد این قاره، ناامیدکننده است. در حالی که انرژی خورشیدی و باتری‌ها در سال۲۰۲۳ رشد فوق‌‌‌‌العاده‌‌‌‌ای داشتند، اما انرژی باد فراساحل، خودروهای برقی و پمپ‌‌‌‌های حرارتی با چالش‌هایی مواجه شدند، ضمن اینکه فناوری‌های جذب کربن، هیدروژن، انرژی هسته‌‌‌‌ای، فولاد سبز و انتقال برق بسیار از مرحله‌‌‌‌ای که باید برای حل چالش اقلیمی باشند، دور هستند، بنابراین این پرسش که آیا «گذار انرژی» به‌‌‌‌وضوح در حال شکست یا موفقیت است، معنا ندارد.
