حمله اوکراین به روسیه چه معنایی برای جریان عرضه گاز به اتحادیه اروپا دارد؟
معادلات گاز در تهاجم اوکراین به روسیه
کی‌یف صدها نیروی نظامی را با پشتیبانی خودروهای زرهی، توپخانه و هواپیماهای بدون‌سرنشین بر فراز مرز اوکراین به منطقه کورسک اعزام کرد. به گفته موسسه مطالعات جنگ، یک اندیشکده آمریکایی، در مدت کوتاهی نیروهای اوکراینی تا ۳۵کیلومتری به داخل روسیه نفوذ‌کرده و به Kromskiye Byki و Molyutino رسیدند. کرملین که غافلگیر شده‌بود، وضعیت اضطراری اعلام کرد و هزاران نفر از ساکنان این مناطق را تخلیه و رهبران نظامی را به دلیل «محاسبات اشتباه استراتژیک» مورد انتقاد قرار داد که به‌زعم کرملین، بومیان ساکن غرب روسیه را به‌خطر انداخته‌‌‌‌اند. درگیری‌هایی نزدیک یک نیروگاه هسته‌‌‌‌ای واقع در شهر کورچاتوف گزارش شد. این تاسیسات از نظر استراتژیک مهم است زیرا نیروهای اوکراینی می‌توانند از نیروگاه به‌عنوان اهرم فشار استفاده‌کرده یا به‌‌‌‌سادگی آن را از مدار خارج و روسیه را از یک منبع حیاتی برق محروم کنند، اما پیامدهای انرژی محور این حمله بسیار فراتر از روسیه است.
فقط ۷۰کیلومتر دورتر از کورچاتوف، درگیری در نزدیکی Sudzha، نزدیک خط لوله‌‌‌‌ای که گاز طبیعی روسیه را به اتحادیه اروپا می‌‌‌‌فرستد، گزارش شد. چرا Sudzha برای عرضه گاز به اروپا بسیار حیاتی است؟ Sudzha، واقع در حدود ۱۰کیلومتر از مرز اوکراین، نقش کلیدی در ترانزیت گاز طبیعی به اتحادیه اروپا ایفا می‌کند. به‌طور متوسط روزانه ۴۲میلیون مترمکعب (۱.۵میلیارد فوتمکعب) گاز روسیه به اوکراین سرازیر می‌شود، این شهر میزبان یک سیستم اندازه‌‌‌‌گیری حجم گاز است که منابع گاز ورودی به اروپا را اندازه‌‌‌‌گیری می‌کند. به‌رغم جنگ با روسیه، کی‌یف به‌عنوان بخشی از قرارداد ۲میلیارد دلاری بین شرکت دولتی نفت‌گاز و گازپروم روسیه، اجازه داده که گاز از طریق خط لوله انتقال گاز دوران شوروی سابق، بدون توقف ادامه یابد.
از اوکراین، گاز به سمت اسلواکی ترانزیت شده، جایی‌که منشعب می‌شود، یکی از شاخه‌‌‌‌ها به جمهوری‌چک و دیگری به اتریش می‌رود. قرارداد جاری ترانزیت گاز در ژانویه منقضی می‌شود. اگر قبل از انقضا جریان مختل شود، قیمت گاز ممکن است افزایش‌یافته و به مصرف‌کنندگان نهایی و صنایع اروپایی ضربه سنگینی بزند. وضعیت فعلی نبرد در Sudzha چگونه است؟ روز جمعه گذشته وبلاگ‌‌‌‌نویسان ارتش طرفدار روسیه از درگیری شدید در حومه سودا خبر دادند. مرکز سنجش اطلاعات (CIR)، یک سازمان غیرانتفاعی تحلیلی، اعلام کرد اصالت فیلم‌هایی که نشان می‌دهد چند سرباز روسی در نزدیکی ورودی کارخانه اندازه‌‌‌‌گیری فشار گاز تسلیم سربازان اوکراینی می‌شوند را تایید کرده‌است.
این مرکز ادامه داد؛ درحالی‌که به‌نظر می‌رسد «احتمال» این می‌رود که نیروگاه تحت‌تاثیر این حمله قرارگرفته باشد، اما افزود که قادر به بررسی میزان خسارات احتمالی نیست. تاکنون به‌نظر نمی‌رسد که تنش‌های اخیر، به جریان عرضه گاز به سمت اروپا آسیبی وارد کرده‌باشد. کریستوف‌‌‌‌هالسر؛ تحلیلگر ریستادانرژی مستقر در اسلو، به الجزیره گفت که جریان گاز در روز پنج‌شنبه با ۵.۸درصد کاهش به ۳۷.۲۵میلیون مترمکعب (۱.۳میلیارد فوتمکعب) رسید‌و با ۳.۲درصد افزایش به ۳۸.۵میلیون مترمکعب (۱.۳۶میلیارد فوتمکعب) در روز جمعه رسید. با این همه، گالوشنکو وزیر انرژی اوکراین اعلام کرد؛ مسیر ترانزیت گاز همچنان فعال است. در آن روز، گازپروم و نفت‌گاز، متفقا اعلام کردند عملیات انتقال گاز به روال عادی خود ادامه خواهد داشت.
چرا اروپا همچنان گاز روسیه را وارد می‌کند؟ مایک‌‌‌‌کافین؛ رئیس تحقیقات نفت، گاز و معدن در اندیشکده کربن‌‌‌‌تراکر مستقر در لندن، گفت: اروپا در کوتاه‌مدت، گزینه‌‌‌‌های جایگزین محدودی دارد. او به الجزیره گفت: «درحالی‌که اروپای‌‌‌‌غربی می‌تواند به LNG (گاز طبیعی مایع‌شده) و منابع سوخت دریای‌‌‌‌شمال نیم‌‌‌‌نگاهی داشته‌باشد، این گزینه‌‌‌‌ها برای بخش‌هایی از اروپای‌‌‌‌مرکزی کمتر در دسترس خواهند بود.
به گفته هالسر، سهم گاز روسیه به‌عنوان بخشی از کل واردات اروپا از ۳۸درصد در سال۲۰۲۱ به ۱۵درصد در سال۲۰۲۳ رسیده که یعنی تا بیشتر از نصف تقلیل یافته‌است. او گفت؛ اما کشورهای اروپایی همچنان به گاز روسیه که از طریق اوکراین منتقل می‌شود به‌دلیل نقش تاریخی زیرساخت‌های خط لوله، متکی هستند. شرکت OMV اتریش در سال۲۰۱۸ با گازپروم قراردادی برای عرضه بیش از ۶میلیارد مترمکعب (۲۱۲میلیارد فوتمکعب) سالانه تا سال۲۰۴۰ میلادی امضا کرد. شرکت MVM مجارستان برای ۴.۵میلیارد مترمکعب (۱۶۰میلیارد فوتمکعب) سالانه تا سال۲۰۳۶ قرارداد امضا کرده‌است که حجم بزرگی از آن از طریق خط لوله ترک‌‌‌‌استریم از طریق ترکیه تحویل داده می‌شود. جید‌‌‌‌مک‌‌‌‌گلین؛ کارشناس اوکراینی و محقق در کالج کینگ لندن، می‌گوید: «بعضی از کشورهای اروپایی همچنان گاز روسیه را وارد می‌کنند زیرا می‌خواهند سهم کیک خود را داشته و در موعد مقتضی آن را بخورند. آنها حاضر نیستند هزینه‌های سیاسی جدایی سریع‌تر از وابستگی به گاز روسیه را بپردازند.»
