چرا تولید گاز روسیه پس از دو سال رکود، احیا شده‌است؟
تجارت گاز روسی بر مدار رشد
به نوشته تارنمای آپ‌‌‌‌‌استریم، سازمان آمار دولتی روسیه در گزارش ماهانه خود اعلام کرد؛ مجموع تولید گاز طبیعی و گازهای همراه (با نفت)، این کشور در نیمه اول سال‌جاری میلادی در مقایسه با مدت مشابه سال۲۰۲۳ بیش از ۸درصد افزایش‌یافته و به حدود ۳۴۶میلیارد مترمکعب رسیده‌است. داده‌های رسمی، تولید گاز این کشور را ۶۳۸میلیارد مترمکعب در سال۲۰۲۳ و ۶۷۶میلیارد مترمکعب در سال۲۰۲۲ نشان می‌دهد که کمتر از تولید ۷۶۳میلیارد مترمکعبی قبل از جنگ این کشور در سال۲۰۲۱ است. این بهبود در حالی صورت می‌گیرد که صادرات گاز روسیه از طریق یک خط لوله به چین و از طریق شبکه خط لوله‌‌‌‌‌ای قدیمی به ازبکستان افزایش یافته‌است.
در همین ارتباط، دیمیتری‌‌‌‌‌کاساتکین از سهامداران شرکت مشاور کاساتکین مستقر در مسکو، اعلام کرد: رشد تقاضای گاز داخلی توسط صاحبان ژنراتورهای برق خصوصی و دولتی در کنار تولیدکنندگان بزرگ کود در این کشور نیز به جهش تقاضای فعلی برای گاز کمک شایانی کرده‌است. در یک چرخش غیرمعمول، به‌نظر می‌رسد روسیه از تعطیلی برخی از ظرفیت تولید کود شیمیایی در اروپا ناشی از افزایش شدید قیمت گاز که پس از تهاجم روسیه به اوکراین رخ‌داد، سود می‌برد. تولیدکنندگان روسی صادرات کودهای شیمیایی خود را به اروپا افزایش داده‌اند تا تقاضا در این قاره را برآورده کنند. آنها تولید آمونیاک، اوره و سایر مواد اولیه را افزایش داده و در نتیجه گاز بیشتری مصرف می‌کنند، با این حال مقامات مسکو بلافاصله پس از اعمال تحریم‌ها، افشای اطلاعات عملکرد تولیدکنندگان نفت و گاز را متوقف کردند، بنابراین سهم غول گاز روسیه، گازپروم از کل تولید گاز این کشور در نیمه اول سال‌گزارش نشد.
موج‌‌‌‌‌سواری بر روی روندهای مطلوب
کاساتکین در گفت‌‌‌‌‌وگو با تارنمای آپ‌‌‌‌‌استریم گفت؛ روسیه امسال روندهای مطلوبی را دنبال‌کرده که در آن زیربنای رشد اقتصادی این کشور تا حد زیادی در تولید گاز لحاظ شده‌است. گازپروم به‌تدریج صادرات گاز خود به چین را از طریق خط لوله سیلا‌‌‌‌‌سیبیری۱ افزایش داده‌است.
این شرکت انتظار دارد تحویل گاز به حداکثر حجم عرضه سالانه موضوع قرارداد، یعنی ۳۸میلیارد مترمکعب در سال۲۰۲۵ برسد. گازپروم همچنین اخیرا قرارداد عرضه گاز به ازبکستان را امضا کرد که مستلزم تغییر جهت جریان گاز از طریق شبکه خط لوله قدیمی گاز در کشورهای شوروی سابق واقع در حوزه آسیای‌مرکزی بود. این غول گازی همچنین از طریق دو مسیر صادراتی باقی‌‌‌‌‌مانده، از طریق اوکراین و از طریق خط لوله زیردریایی ترک‌‌‌‌‌استریم از مسیر دریای‌سیاه به ترکیه، میانگین حجم تحویل گاز به اروپا را ثابت نگه داشته‌است.
رشد تقاضای داخلی روسیه
کاساتکین افزود: تقاضای گاز داخلی روسیه نیز افزایش‌یافته زیرا نیروگاه‌ها برق بیشتری با سوخت گاز تولید می‌کنند؛ درحالی‌که هوای گرم، تقاضا را به سمت خنک‌کردن منازل مسکونی و تاسیسات صنعتی سوق داده‌است. تولیدکنندگان کود در روسیه در ابعاد قابل‌توجهی، تولید و صادرات به اروپا را افزایش داده‌اند و از گاز بیشتری در این فرآیند استفاده می‌کنند.
مقامات روسیه قیمت گاز مصرف داخلی گازپروم را با کسری از متوسط قیمت گاز در اروپا محدود نگه داشته‌‌‌‌‌اند. در این مسیر، بسیاری از شرکت‌های مستقل مانند نواتک، اغلب گاز خود را حتی کمتر از سقف دولتی برای مصرف‌کنندگان داخلی عرضه می‌کنند. به گفته این تحلیلگر، تولید گاز روسیه پس از قیمت‌های نقطه‌‌‌‌‌ای و سرسام‌‌‌‌‌آور گاز در اروپا طی سال۲۰۲۲ میلادی و اوایل سال۲۰۲۳ افزایش یافت که حاشیه سود تولید کودهای شیمیایی را به دلیل هزینه تمام‌‌‌‌‌شده بالا، کمرنگ‌کرده و منجر به تعطیلی برخی از ظرفیت‌های تولید در اروپا شده‌است.
گزینه‌‌‌‌‌های جایگزین روسی
با این حال، روسیه جایگزین‌‌‌‌‌های ارزان‌تری ارائه کرد و طبق گزارش اتحادیه اروپا، تجارت آمونیاک و اوره که برای تولید کود استفاده می‌شود و توسط اتحادیه اروپا تحریم نشده‌بود، از سال۲۰۲۲ رشد دو رقمی را تجربه کرده‌است. براساس گزارش یورواستات، این قاره در سال‌منتهی به ژوئن ۲۰۲۳ نسبت به سال‌قبل، دو‌برابر اوره از روسیه وارد کرده‌است. سطح واردات اوره از روسیه برای فصل‌جاری کاهش داشته‌است، اما کماکان نسبت به میانگین بلندمدت بالا بوده تا جایی‌که معادل یک‌سوم کل واردات اوره به اتحادیه اروپا را به خود اختصاص می‌دهد.
رشد استفاده از LNG
شرکت Rosstat افزایش حدود ۵درصدی تولید گاز طبیعی مایع در نیمه اول سال۲۰۲۴ را در چهار پروژه صادراتی در حال اجرای این کشور، Yamal LNG، Sakhalin ۲، Prigorodnoye LNG و Vysotsk LNG،برابر با ۱۷میلیون ۳۰۰هزار‌تن گزارش کرده‌است. در سال۲۰۲۲، تحریم‌های بین‌المللی، هرگونه تحویل تجهیزات و خدمات به پروژه‌های LNG در روسیه را ممنوع کرد. شرکت‌های بزرگ غربی و پیمانکاران کلیدی برای تبعیت از تحریم‌ها، از این کشور خارج شدند، با این حال پروژه‌های Yamal LNG و Sakhalin ۲ موفق شده‌اند برنامه‌های تعمیر و نگهداری در کارخانه‌‌‌‌‌های LNG خود را در سال‌های۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ با موفقیت تکمیل کنند.
با رشد تولید LNG، روسیه کماکان اقدام به تجهیز ناوگان سایه برای حمل این کالای استراتژیک و انتقال آن به مشتریان بین‌المللی می‌کند. روسیه قصد ندارد به هیچ‌عنوان در‌برابر تحریم‌های غرب که برای محدود‌کردن درآمد این کشور از محل صادرات LNG طراحی شده‌اند، عقب‌نشینی کند.
