پشت‌پرده تعدیل کاهش عرضه اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس
تاریخچه کاهش و افزایش تولید
از زمان شیوع کووید-۱۹ در سال۲۰۲۰، اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس با کاهش بی‌سابقه تقاضای نفت مواجه شد و مجبور به اجرای کاهش تولید ۱۰میلیون بشکه‌‌‌‌‌‌‌ای در روز شد. این اقدام به تثبیت نسبی قیمت‌ها کمک کرد، اما با بهبود اقتصاد جهانی، چالش جدید تعادل بین عرضه و تقاضا آغاز شد. در سال۲۰۲۴، هشت کشور کلیدی اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس شامل عربستان‌سعودی، روسیه، عراق، امارات، کویت، قزاقستان، الجزایر و عمان، به‌صورت داوطلبانه ۲میلیون و ۲۰۰هزار بشکه در روز از تولید خود کاستند تا از سقوط قیمت‌ها جلوگیری کنند. این تصمیم در پاسخ به کاهش رشد اقتصادی چین و افزایش تولید شیل آمریکا بود.
دلیل تصمیمات جدید
در دسامبر ۲۰۲۴، اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس برنامه افزایش تولید را از ژانویه ۲۰۲۵ به آوریل ۲۰۲۵ موکول کرد، اما در ۳ آوریل ۲۰۲۵، این گروه تصمیم گرفت ۴۱۱هزار بشکه در روز به تولید اضافه کند که بسیار بیشتر از برنامه قبلی(۱۳۵هزار بشکه) بود.
چرا این تصمیم گرفته شد؟
• کاهش نگرانی‌های ناشی از اختلال عرضه نفت ایران به دلیل تنش‌های نظامی
• بنیان‌‌‌‌‌‌‌های قوی بازار: بهبود تقاضا از اروپا و آسیا پس از زمستان ملایم.
• فشارهای سیاسی: آمریکا و اتحادیه اروپا خواستار افزایش عرضه برای کاهش تورم بودند.
• رقابت با تولیدکنندگان مستقل: جلوگیری از تسلط بیشتر شیل آمریکا و نفت ونزوئلا بر بازار.
با این حال، اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس اعلام کرد؛ در صورت تغییر شرایط بازار، ممکن است این افزایش تولید را متوقف یا معکوس کند که این نشان‌دهنده انعطاف‌‌‌‌‌‌‌پذیری بالا در سیاستگذاری است.
تاثیرات کوتاه‌مدت و بلندمدت
الف) کاهش قیمت‌ها
پس از اعلام افزایش تولید، قیمت نفت‌برنت ۶درصد کاهش‌یافت و به زیر ۷۰ دلار رسید و این واکنش نشان‌داد که بازار به افزایش عرضه حساس است.
ب) واکنش کشورهای مصرف‌کننده
• آمریکا: از تصمیم اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس استقبال کرد، زیرا به کاهش تورم کمک می‌کند.
• چین: با وجود کاهش قیمت، نگران کاهش رشد تقاضا در بلندمدت است.
ج) تاثیر بر تولیدکنندگان رقیب
• تولید شیل آمریکا ممکن است تحت‌فشار قرار گیرد، زیرا قیمت‌های پایین‌تر، حاشیه سود را کاهش می‌دهد.
• ونزوئلا و ایران به دلیل تحریم‌ها، نمی‌توانند از این فرصت استفاده کنند.
چالش‌های پیش‌‌‌‌‌‌‌روی اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس
• اختلاف داخلی: برخی اعضا مانند عراق و روسیه تمایل به تولید بیشتر دارند.
• رشد انرژی‌های تجدیدپذیر: فشار برای کاهش وابستگی به نفت در اروپا و آمریکا.
• عدم‌قطعیت تقاضا: اگر اقتصاد جهانی وارد رکود شود، افزایش تولید می‌تواند به سقوط قیمت‌ها منجر شود.
آیا اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس همچنان تعیین‌‌‌‌‌‌‌کننده است؟
نشست بعدی اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس در ۵ ماه مه ۲۰۲۵ برگزار می‌شود تا درباره سطح تولید در ژوئن تصمیم‌گیری کند.
سناریوهای محتمل:
1. ادامه افزایش تدریجی تولید اگر تقاضا قوی بماند.
2. توقف افزایش در صورت کاهش قیمت‌ها.
3. بازگشت به محدودیت‌ها اگر بحران ژئوپلیتیک(مانند تنش در خاورمیانه) عرضه را مختل کند.
اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس با مدیریت هوشمندانه عرضه، همچنان نقش کلیدی در ثبات بازار نفت ایفا می‌کند، اما چالش‌هایی مانند رقابت با انرژی‌های پاک، اختلافات داخلی و نوسانات تقاضا، آینده این ائتلاف را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. تصمیمات آینده این گروه نه‌تنها بر قیمت نفت، بلکه بر اقتصاد جهانی و روابط بین‌المللی تاثیرگذار خواهد بود. نکته پایانی اینکه اگر قیمت نفت به زیر ۶۵ دلار برسد، احتمال بازگشت به سیاست‌های کاهش تولید قوی‌‌‌‌‌‌‌تر می‌شود، بنابراین بازی اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس هنوز تمام نشده‌است.
