کدام روایت آماری از میزان صادرات نفت درست است؟
منازعه آماری رئیسی و همتی
در پاسخ به توییت عبدالناصر همتی، جواد اوجی وزیر نفت دولت سیزدهم نیز در توییتر نوشت که ریاست محترم جمهور به درستی از افزایش 40 درصدی « میزان» صادرات نفت در دولت سیزدهم خبر داده است. او در ادامه توییت «قیمت» را هم بی‌تاثیر ندانست. در واقع متولی نفت کشور در دولت گرچه سخن رئیس خود را تایید کرد، اما سخن همتی را نیز رد نکرد. تا کماکان معمای آماری پابرجا باشد. ورود خبرگزاری فارس به منازعه آماری تقریبا ماجرا را روشن کرد. رسانه نزدیک به دولت ابراهیم رئیسی است به حمایت از او برآمد و مدعی شد همتی گاف داده است. آمار و ارقام فارس در اثبات گاف همتی می‌تواند مبنایی برای ارزیابی روایت دو طرف باشد.
روایت اول صادرات نفتی
خبرگزاری فارس در گزارش خود با استناد به آمارهای اوپک نشان داد صادرات نفت ایران در ژانویه سال جدید میلادی که حدود دی ماه شمسی است نسبت به سال قبل 40 درصد رشد کرده است. با این حساب مقایسه این خبرگزاری نشان می‌دهد افزایش صادرات 40 درصدی در دولت رئیسی ناشی از افزایش مقدار است. در واقع در دی ماه امسال میزان صادرات نفت ایران 40 درصد بالا رفته، افزایشی که طبیعتا باید به پای دولت ابراهیم رئیسی نوشته شده باشد. اما این آمار همه روایت است؟ خیر.
روایت دوم از صادرات نفت
گرچه آمارهای استنادی فارس نشان می‌دهد به صورت نقطه‌ای میزان صادرات نفت در دی ماه امسال نسبت به پارسال 40 درصد رشد داشته است، اما وقتی به روند همین آمار مراجعه می‌شود وضعیت به کلی متفاوت است. این آمارها که منبع آن اوپک عنوان شده به وضوح نشان می‌دهد یک ماه پس از شکست ترامپ در برابر بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا یعنی از ماه دسامبر 2020 مصادف با آذر 1399 تولید نفت ایران افزایش پیدا کرده است. تولید نفت ایران در ژانویه سال 2021 به بیش از دو میلیون و 85 هزار بشکه در روز رسیده است. این افزایش تولید نفت تا ماه جولای 2021 ادامه داشته است و به دو میلیون و 493 هزار بشکه در روز رسیده است. ماه جولای برابر با ماه آخر ریاست‌جمهوری حسن روحانی در ایران است. از ماه آگوست که ابراهیم رئیسی زمام قدرت را به دست گرفته تا ماه نوامبر تولید نفت ایران کاهشی بوده و از 2 میلیون و 485 هزار بشکه در روز به 2 میلیون و 474 هزار بشکه در روز رسیده است. صادرات نفت ایران نیز در اوایل سال جاری میلادی گذشته حدود 380 هزار بشکه در روز بوده است و در ماه آخر ریاست‌جمهوری حسن روحانی (ماه جولای) به حداکثر مقدار خود در سال 2021 یعنی 790 هزار بشکه نفت در روز رسیده است. اتفاقا اگر مبنای عملکرد دولت‌ها میزان تولید و صادرات با استناد به آمار فارس باشد این آمار نشان می‌دهد در آخرین ماه گزارش‌دهی از عملکرد دولت رئیسی صادرات نسبت به آخرین ماه عملکرد دولت روحانی کاهشی بوده است. در واقع آخرین ماه دولت روحانی رکورد صادرات نفت در یک سال و نیم اخیر را شکسته است. با این حساب در بررسی روندی آمارها سخن رئیس کل پیشین بانک مرکزی درست است زیرا آمار استنادی فارس نشان می‌دهد به تازگی جهشی در صادرات رخ نداده و نقطه عطف صادرات در دی ماه سال گذشته و پس از شکست ترامپ و تعدیل پیامدهای همه‌گیری کرونا در جهان بوده است. یک نکته دیگر نیز نشان می‌دهد ادعای رئیس کل پیشین بانک مرکزی بیراهه نبوده است. قیمت متوسط هر بشکه نفت ایران در 9 ماهه نخست سال 2021 نسبت به 9 ماهه نخست سال 2020 بیش از 60 درصد افزایش را تجربه کرده است. پس با توجه به این افزایش قیمت نفت درآمد‌های نفتی نیز افزایش یافته‌اند.
