شاخص پیشرفت اجتماعی ۲۰۲۲ از ۱۲مولفه و ۶۰شاخص برای اندازه‌گیری عملکرد اجتماعی ۱۶۹کشور جهان استفاده کرده است و ۲۷کشور نیز به‌طور جزئی‌تر مورد بررسی قرار گرفته‌اند. براساس یافته‌های این گزارش، نروژ با امتیاز ۷۴/ ۹۰ در صدر رتبه‌بندی کشورها قرار دارد و پس از آن دانمارک، فنلاند، سوئیس، ایسلند، سوئد، هلند، آلمان، ژاپن و کانادا به ترتیب ۱۰کشور هستند که بیشترین امتیاز را کسب کرده‌اند. سودان جنوبی با امتیاز ۶۵/ ۳۰ در قعر این فهرست قرار گرفته است. به‌طور کلی می‌توان گفت که کشورهای ثروتمند اروپایی در میان بالاترین رتبه‌ها هستند؛ درحالی‌که کشورهای آفریقای جنوب صحرا پایین‌ترین رتبه را دارند. ایران در این گزارش با امتیاز ۷۲/ ۶۳ رتبه ۱۰۲ را در میان ۱۷۰کشور کسب کرده است.

از سوی دیگر، بررسی امتیازات ایران در طول سه دهه و در فاصله سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که امتیاز ایران با ۱۸امتیاز افزایش از ۵۰ به ۶۸ رسیده است. با این وجود، درحالی‌که همبستگی روشنی میان سطح توسعه اقتصادی و پیشرفت اجتماعی وجود دارد، این رابطه به‌طور چشم‌گیری متفاوت است. گروه درآمدی یک کشور اغلب با سطح پیشرفت اجتماعی آن مطابقت ندارد و این موضوع به ویژه در کشورهای با درآمد متوسط و پایین صادق است.

شاخص پیشرفت اجتماعی که منحصرا براساس شاخص‌های اجتماعی و زیست محیطی است، تصویر آشکاری از سطوح توسعه در کشورهای مختلف ارائه می‌دهدکه مستقل از مقیاس‌های اقتصادی سنتی است. براساس یافته‌های این شاخص کشورهای با درآمد بالا نسبت به کشورهای کم‌درآمد تمایل به دستیابی به پیشرفت اجتماعی بالاتری دارند؛ اما این رابطه‌ای ساده و خطی نیست.

براساس گزارشی از اکونومیست، شاخص پیشرفت اجتماعی به‌طور کامل تولید ناخالص داخلی را کنار می‌گذارد و در عوض ۵۲شاخص را در سه گروه دسته‌بندی می‌کند و به آنها وزن مساوی می‌دهد: نیازهای اساسی انسان (مانند آب و غذا)، پایه‌های توسعه بلندمدت (آموزش و مراقبت‌های بهداشتی) و فرصت (شامل حقوق و آزادی‌های شخصی). اما نتایج هنوز هم پیوندی میان ثروت و رفاه را نشان می‌دهند: ثروتمندترین کشورها اغلب کشورهایی هستند که شهروندان در آن به پیشرفت می‌رسند و فقیرترین کشورها بدترین شرایط را دارند. با این وجود داده‌ها همچنین نشان می‌دهند که کشورهایی که در برخی زمینه‌ها مانند تامین نیازهای اولیه پیشرفت‌های زیادی داشته‌اند، شهروندان خود را در موارد دیگر، به‌ویژه در حفاظت و گسترش آزادی‌های فردی، ناامید کرده‌اند.

در تحلیلی جداگانه، بررسی تغییرات در امتیازها در فاصله سال‌های۱۹۹۰ و ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که پس از پیشرفت سریع در دهه‌های۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ پیشرفت در رفاه انسان‌ها کند شده است. پیشرفت در برخی مناطق مانند آمریکای لاتین متوقف شده است؛ ایالات متحده در این میان عقبگرد داشته است. شرق آسیا و اقیانوس آرام منطقه‌ای بوده که با ۱۸امتیاز افزایش بیشترین افزایش رفاه را تجربه کرده است؛ به‌طوری‌که عمده این پیشرفت ناشی از افزایش طبقه متوسط چین بوده که در شاخص‌های آموزش بهداشت و تامین نیازهای اساسی نمرات بالاتری را کسب کرده است.

جنوب آسیا نیز پیشرفت چشمگیری داشته است. هند طی سه دهه ۱۶ امتیاز افزایش یافته است. اما کشور کوچک بوتان میان هند و چین بوده است که بیشترین پیشرفت را در میان ۱۷۰کشور جهان داشته است، به‌طوری امتیاز آن ۳۰ امتیاز افزایش یافته است؛ چراکه به میزان زیادی رفع نیازهای اساسی شهروندان خود را بهبود بخشیده است. اما ونزوئلا که اقتصاد آن از ۲۰۱۳ حدود ۷۵درصد کوچک شده است، در فاصله سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۰ بیشترین افت را در این رتبه‌بندی داشته است.همراه با داده‌های تولید ناخالص داخلی، رتبه‌بندی SPI نشان می‌دهد که رشد اقتصادی مهم است؛ اما عامل تعیین‌کننده برای پیشرفت اجتماعی نیست. تولید ناخالص داخلی سرانه چین در فاصله سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۰ حدود ۱۱برابر شده؛ اما در همین مدت امتیاز SPI آن ۴۵درصد افزایش یافته است. هند با یک‌سوم رشد اقتصادی چین، به جهشی مشابه در نمره خود دست یافته است.

آمریکا نیز کشور دیگری است که موقعیت اقتصادی آن با بدترین شدن در سایر زمینه‌ها همراه بوده است. این کشور با وجود داشتن ثروتمندترین شهروندان در گروه، با امتیاز ۶/ ۸۷ کمترین رتبه را در میان کشورهای این گروه دارد. امتیاز آمریکا از ۲۰۱۶ به‌طور پیوسته کاهش یافته؛ با وجودی که اقتصاد آن سریع‌تر از سایر کشورهای ثروتمند رشد کرده است. این مساله عمدتا به‌دلیل امتیازهای بدتر در دسته «فرصت» بوده ‌است. عملکرد آمریکا به‌طور نگران‌کننده‌ای منعکس‌کننده یک روند است: پیشرفت در زمینه حقوق شخصی در جهان متوقف شده است. به نظر می‌رسد پول ریشه همه خوبی‌ها نیست.

اخبار مرتبط