سقوط تاریخی ارزش لیر در برابر دلار
طبق آخرین گزارش‌‌‌های موجود، تورم مصرف‌کننده ترکیه در ماه ژوئیه سال ۲۰۲۴ میلادی ۶۱.۷۸درصد ثبت شده است و این در حالی است که آمار مربوط به ماه ژوئن ۷۱.۶درصد و ماه مه ۷۵.۴۵درصد است و پیش‌بینی می‌‌‌شود تورم سالانه ترکیه تا پایان سال ۲۰۲۴ بالای ۷۰درصد باشد. با وجود این کاهش بیشتر ارزش لیر ترکیه در برابر دلار آمریکا تا پایان سال ۲۰۲۴ دور از انتظار نیست و این همان نکته‌‌‌ای است که بسیاری از کارشناسان اقتصادی نیز بر آن تاکید دارند.
افزایش ناگهانی نرخ دلار در ترکیه پس از این اتفاق افتاد که بانک مرکزی ترکیه در ۲۲ ژوئن ۲۰۲۳ تصمیم گرفت نرخ بهره را افزایش دهد. در ابتدای سال ۲۰۲۳ هر دلار آمریکا ۱۸.۶۶ لیر ترکیه بود، از آن زمان تاکنون لیر ترکیه حدود ۸۰درصد از ارزش خود نسبت به دلار را از دست داده است. گرچه این اقدام بانک مرکزی ترکیه برای جلوگیری از افزایش افسارگسیخته نرخ تورم بود اما پس از این اقدام نه‌تنها تورم ترکیه کاهش پیدا نکرد بلکه روند افزایشی به خود گرفت. با این اتفاق نگرانی‌‌‌ها از وخامت وضعیت اقتصادی ترکیه در نبود سیاست‌‌‌های مناسب برای اصلاحات ساختاری در اقتصاد، شدت گرفته است.
بسیاری از اقتصاددانان سر کلاف پیچ در پیچ مشکلات اقتصادی ترکیه را تاریخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۱ می‌‌‌دانند؛ زمانی که بانک مرکزی ترکیه بدون توجه به شاخص‌‌‌های اقتصادی، سیاست کاهش نرخ بهره را در پیش گرفت. از آن زمان تا به حال نرخ دلار درحالی در ترکیه با افزایش ۲۸۷درصدی مواجه شده است، که یک روز پیش از اجرای این سیاست هر دلار آمریکا معادل ۸.۶۹ لیر بود. به گفته کارشناسان اقتصادی یکی از دلایل بالا رفتن ناگهانی قیمت دلار در ترکیه، منطبق نبودن انتظار نهادهای مالی و سرمایه‌‌‌گذاران با میزان افزایش نرخ بهره بوده است. اقتصاددانان می‌‌‌گویند که سیاست‌‌‌های نادرست بانک مرکزی ترکیه درباره نرخ بهره در سال ۲۰۲۱ پیش‌بینی فعالان اقتصادی را نسبت به سیاست‌‌‌های بانک مرکزی این کشور برهم زده است و همین مساله موجب شده که سیاست‌‌‌های انقباضی اثربخشی کمتری داشته باشند.
یکی از دلایل دیگری که مطرح می‌‌‌شود، ناهمخوانی سیاست‌‌‌های اتخاذی بانک مرکزی و دولت با آمارهای اقتصادی است. افزایش پایین‌‌‌تر از انتظار نرخ بهره در سیاست انقباضی بانک مرکزی ترکیه نه‌تنها علاجی برای اقتصاد این کشور نبوده است بلکه اقتصاد را در رکود توام با سردرگمی فرو برده است. مقایسه روند نرخ تبدیل ریال به دلار و لیر به دلار از ابتدای سال ۲۰۲۱ تاکنون حاکی از آن است که نرخ تبدیل ریال به دلار در این مدت ۲.۲۵برابر شده و این در حالی است که نرخ تبدیل لیر به دلار با افزایش ۴.۵ برابری همراه شده است. مقایسه این شاخص‌‌‌ها از ابتدای سال میلادی ۲۰۲۴ تاکنون نیز حاکی از آن است که نرخ تبدیل لیر به دلار افزایش ۱۶.۵درصدی داشته، در حالی که قیمت دلار در ایران تنها حدود ۱۴درصد افزایش یافته است.
