آلمان به سوی بحران میرود در حالی که برلین دچار دید ضعیف است
سایه رکود در سرزمین ژرمنها
در دهه اخیر، روسای بانک مرکزی اروپا در آلمان، در موارد بسیاری مورد سرزنش فعالان بازار قرار گرفتند. ماریو دراگی، رئیس اسبق بانک مرکزی اروپا، به دلیل حذف سود از پسانداز خانوار، از سوی یک روزنامه پرفروش آلمانی به دراکولا(هیولای خونآشام) نامیده شد. همان روزنامه، به کریستین لاگارد، رئیس بعدی بانک مرکزی، لقب «بانوی تورم» را داد. چراکه سیاستهای پولی بیش از حد انقباضی را اتخاذ و به رشد قیمتها کمک کرد و در نتیجه قدرت خرید مردم آلمان را تحت تاثیر قرار داد. با وجود این دیدگاه بدبینانه مردم نسبت به بانک مرکزی، کسی به دستاوردهای این بانک اهمیتی نداد. بانکهای مرکزی اروپا، با کاهش نرخهای بهره در منطقه یورو، باعث جاری شدن پسانداز افراد به بازار و در پی آن افزایش میزان مصرف در اروپا شدند.
فرسودگی موتور توسعه اروپا
با این حال، دادهها نشان میدهند که مصرف شخصی آلمانیها در سهماهه دوم امسال کاهشی بوده است. این اتفاق باعث شد کارشناسان حدس بزنند که شاید علت چالشهای اقتصادی آلمان، تنظیمات نرخ بهره نبوده است. از سوی دیگر، پایان واردات ارزان گاز طبیعی از روسیه، آسیب شدیدی به بزرگترین اقتصاد اروپا وارد کرد. فراتر از آن، اقتصاد آلمان در دهه گذشته به دلیل فقدان چشمانداز روشن، همواره با چالش روبهرو بوده. رونق سرمایهگذاری در دهه ۱۹۹۰ نیز که با اتحاد مجدد آلمان شرقی و غربی ایجاد شد، دیگر شتاب خود را از دست داده است.
برخی از اقتصاددانان معتقدند که سیاستهای مالی بهطور قابل ملاحظهای توسط بدهیها و همچنین چارچوبهای سخت سیاسی محدود شدهاند. کلمنس فوست، رئیس موسسه تحقیقاتی IFO اظهار کرد: «اقتصاد آلمان بهطور فزایندهای در حال سقوط در بحران است.» دادهها نشان میدهد که این اقتصاددانان، بیراه نمیگویند. بر اساس یک نظرسنجی که هفته گذشته منتشر شد، انگیزه افراد برای راهاندازی کسبوکار جدید در آلمان به پایینترین حد خود در سالهای اخیر رسیده است. بر اساس دادهها، تولید ناخالص داخلی واقعی آلمان در سه ماه گذشته فقط 0.4 درصد نسبت به ۵ سال قبل افزایش یافت. فوست افزود: «ما به افزایش اعتماد مصرفکنندگان و سرمایهگذاران نیاز داریم که این امر مستلزم تغییر سیاست است. ما به مشوقهای سرمایهگذاری قویتری در خصوص اصلاحات ساختاری و سیاست مالی انبساطی نیاز داریم.»
یکی از معیارهای کاربردی برای اندازهگیری وضعیت اقتصادی، شاخص اقلیم مصرفکننده است. این شاخص برای آلمان توسط گروه تحقیقاتی GfK و موسسه تصمیمگیریهای بازار نورنبرگ منتشر میشود و از طریق نظرسنجی از ۲۰۰۰ شهروند آلمانی به دست میآید. این شاخص به بررسی انتظارت درآمدی، تمایل به خرید و پسانداز افراد میپردازد و از منفی ۱۰۰ تا مثبت ۱۰۰ نمرهدهی میشود که عدد صفر نشاندهنده میانگین بلندمدت اقتصاد است. کارشناسان پیشبینی میکنند که شاخص اقلیم مصرفکنندگان آلمانی در سپتامبر با 3.4 واحد کاهش به منفی 22.0 واحد برسد. این رقم به مراتب ضعیفتر از پیشبینی اقتصاددانان است.
این دادهها نشان میدهند مصرفکنندگان آلمانی دیدگاه خوشبینانهای نسبت به آینده اقتصاد ندارند. پیش از این نیز نگرانیهایی مبنی بر اینکه بزرگترین اقتصاد اروپا در بهبود پایدار اقتصاد خود ناکام بماند، وجود داشت. با این حال، باید دید که سیاستگذاران آلمانی و سران بانک مرکزی اروپا چگونه بحرانهای اقتصادی را از سر میگذرانند.