بومرنگ تعرفه‌های تجاری

همزمان با حضور رسمی ترامپ به‌عنوان رئیس چهل و هفتمین دولت ایالات متحده در کاخ سفید، هاله‌ای از نااطمینانی بر جو تجارت جهانی حاکم شده است. با وجود اینکه دونالد ترامپ هنوز بسیاری از تهدیدهای تعرفه‌ای خود را عملی نکرده، ترس از ایجاد بی‌نظمی در اقتصاد جهانی، کاهش رشد اقتصادی و آشفتگی در بازارها همچنان پابرجاست؛ به‌ویژه اگر کشورها بخواهند به این تهدیدها پاسخ متقابل دهند. با استناد به گزارش فایننشال‌تایمز، از سال۲۰۱۷، تجارت جهانی تقریبا ثابت مانده و نزدیک به ۶۰درصد تولید ناخالص داخلی جهانی را شامل می‌شود.

با این حال، سهم آمریکا از جریان تجاری کاهش یافته و در مقابل، مناطق دیگری همچون آسیا، اروپا و خاورمیانه جای آن را گرفته‌اند. در این مدت، بیش از ۸۰درصد از کشورها، شاهد افزایش نسبت تجارت به تولید ناخالص داخلی خود بوده‌اند؛ درحالی‌که این نسبت در آمریکا به حدود ۲۵درصد کاهش یافته است. البته اقتصاد آمریکا به‌طور کلی رشد داشته؛ اما این رشد، چندان ناشی از تجارت نبوده است. آمریکا همچنان به‌عنوان یک قدرت اقتصادی و مالی برتر مطرح است؛ با این حال، سهم  این اقتصاد در تجارت جهانی به کمتر از ۱۵درصد کاهش یافته است. در همین حال، کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه توانسته‌اند صادرات خود را افزایش دهند. این افزایش بیشتر در حوزه کالاهایی مانند محصولات فناوری و خدماتی مثل حمل‌ونقل و خدمات دیجیتال مشاهده شده است.

در طول هشت سال گذشته، بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، شاهد افزایش نسبت تجارت به تولید ناخالص داخلی خود بوده‌اند. نتیجه این تحولات آن است که محور تجارت جهانی از آمریکا به سمت خاورمیانه، اروپا و آسیا تغییر کرده است. کشورهایی مانند امارات متحده عربی، لهستان و به‌ویژه چین، بیشترین رشد را در نسبت تجارت جهانی تجربه کرده‌اند. در حال حاضر، از ۱۰مسیر تجاری با رشد سریع، ۵مسیر با چین مرتبط است. این در حالی است که تنها دو مسیر به آمریکا متصل است.

 خطر رشد پوپولیسم

ترامپ معتقد است که تعرفه‌ها باعث افزایش احترام به آمریکا و احیای قدرت اقتصادی آن خواهند شد. اما این سیاست‌ها در عمل تاثیر متفاوتی داشته است. ادامه این رویکرد ممکن است به جای ایجاد جنگ تجاری، نقش آمریکا را به‌عنوان یک قدرت تجاری تضعیف کند و در نهایت توان اقتصادی آن را کاهش دهد. خطر دیگری که اقتصاد ایالات متحده را تهدید می‌کند، یک نوع پوپولیسم است که وعده رهایی آمریکا از مداخلات دولت و مالیات‌های سنگین و مقررات را می‌دهد؛ درحالی‌که این تعرفه‌ها، خود شکلی دیگر از این مداخله هستند و به همان اندازه ممکن است پیامدهای ناخواسته داشته باشند.