ایران و عربستان در چه زمینه‌هایی می‌توانند وارد همکاری شوند؟
منوی همکاری تجاری تهران - ریاض
گزارش بررسی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مرکز پژوهش‌های اتاق ایران با عنوان «دیپلماسی اقتصادی عربستان» که بهمن ماه سال‌گذشته منتشر شد حاکی از آن است که این کشور بر مبنای چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انداز۲۰۳۰، دیپلماسی اقتصادی جدیدی را طراحی کرده و به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تدریج در حال اجرای آن است. عربستان‌سعودی مهم‌ترین کشور نفتی، مهم‌ترین رقیب منطقه‌ای ایران و مهم‌ترین عضو شورای همکاری خلیج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فارس است. این کشور در سال‌های اخیر بحران جانشینی پیچیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای را از سر گذرانده و اهداف بلندپروازانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای نقش‌آفرینی در قرن۲۱ در چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انداز ۲۰۳۰ تعریف کرده‌است. پس از اعلام خبر توافق بسیاری اذعان کردند که ایران نیز میتواند زین پس، بخشی از بازی تجاری عربستان باشد. از همان دقایق اولیه انتشار خبر توافق بین ایران و عربستان، شاهد تغییراتی در اقتصاد بودیم و بسیاری به توسعه روابط خوش‌بین بودند.
چند روز پس از اعلام خبر توافق نیز، بیانیه مشترک میان ایران و عربستان با امضای وزرای‌خارجه ایران و عربستان و با حضور وزیر امورخارچه چین به امضا رسید. براین اساس، دو طرف بر اهمیت گفتوگو پیرامون راههای گسترش روابط دو‌جانبه و فعال‌سازی موافقت‌نامه همکاری‌های امنیتی بین دو کشور که در تاریخ ۲۸فروردین ۱۳۸۰ و موافقت‌نامه عمومی همکاری در زمینه اقتصاد، تجارت، سرمایه‌گذاری، فناوری، علوم، فرهنگ، ورزش و جوانان که در تاریخ ۶ خرداد ۱۳۷۷ به امضا رسیده‌است، تاکید کردند. دو طرف توافق‌کردند هماهنگی‌های لازم را میان هیاتهای فنی برای بررسی راههای گسترش همکاری میان دو کشور از جمله از سرگیری پروازها و سفرهای متقابل هیاتهای رسمی و بخش خصوصی، تسهیل اعطای روادید برای شهروندان دو کشور از جمله روادید عمره، ادامه دهند.
تشکیل اتاق مشترک
البته روابط سیاسی یک‌طرف موضوع است و تجارت بین ایران و عربستان طرف دیگر داستان بود که با انتشار خبر توافق بر سر زبان‌ها افتاد و کارشناسان بر این باورند که توافق بین ایران و عربستان میتواند گامی مهم برای توسعه روابط تجاری بین این دو کشور نیز به‌شمار آید. بر همین اساس، تشکیل اتاق مشترک بین ایران و عربستان نیز از مواردی بود که در مدت زمان کوتاهی پس از اعلام خبر توافق از سوی تجار ایرانی دنبال شد و بسیاری این فرصت را برای تجدید روابطی که ۷سال تقریبا به هیچ رسیده بود را مغتنم عنوان می‌کردند.
براین اساس، کیوان کاشفی، عضو هیات‌رئیسه اتاق ایران با اشاره به اینکه بخش خصوصی، برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریزی برای تعامل اقتصادی با عربستان را آغاز کرده‌است، گفته بود: «بهزودی اتاق مشترک بازرگانی ایران و عربستان راه‌اندازی خواهد شد. عربستان‌سعودی، اقتصاد بزرگی است که تاکنون آنطور که باید از ظرفیت آن استفاده نشده‌است؛ به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که اوج تعاملات با عربستان در سال‌های دور بود که تراز تجاری دو کشور از ۲۰۰میلیون دلار فراتر نمی‌رفت. با پیگیری اتاق ایران بهزودی اتاق مشترک بازرگانی دو کشور راه‌اندازی می‌شود و گام مفید برای پیشبرد اهداف اقتصادی ایران و عربستان خواهد بود.» به عقیده او، «همکاری سیاسی و اقتصادی دو کشور زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ساز ثبات در منطقه است. عضو هیات‌رئیسه اتاق ایران همچنین از ظرفیت تراز تجاری ۳۰۰میلیارد دلاری عربستان یاد کرد که میتواند طی سال‌های آتی بازار حداقل دو، تا سه‌میلیارد دلاری را پیش‌روی ایران قرار دهد.» البته تشکیل اتاق مشترک همه ماجرا نبود؛ چیزی از انتشار این خبر نگذشته بود که روز گذشته خبرگزاری تسنیم در خبری اعلام کرد: براساس توافق‌های انجام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شده بین دو کشور ایران و عربستان، مقرر شده دو کشور درجهت گسترش همکاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در همه زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها اقدام کنند و گام‌های لازم به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تدریج برداشته شود.
همچنین در مذاکرات مقامات این دو کشور بر ضرورت تلاش و توافق برای گسترش روابط در زمینههای اقتصادی در دو بخش دولتی و خصوصی گفتوگو و تاکید شد که موافقت‌نامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های موجود بین دو کشور زمینه قانونی و حقوقی موجود را برای آغاز و تقویت این‌گونه فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها فراهم کرده‌است. براساس گفته سخنگوی وزارت امور‌خارجه، قرار است هیاتهای دولتی و خصوصی دو کشور در این زمینه با هم دیدار و زمینههای گسترش همکاری‌های تجاری و اقتصادی و همکاری در زمینه سرمایه‌گذاری مشترک را فراهم کنند، موضوعی که با توجه به بازار ۱۸۸میلیارد دلاری واردات عربستان و همچنین پتانسیل بالای جذب سرمایه در حوزه‌های مختلف صنعت، معدن، گردشگری و کشاورزی در ایران، میتواند به‌عنوان یک اتفاق مهم برای توسعه اقتصادی دو کشور شناخته شود.
براساس گزارش خبرگزاری تسنیم، در این‌خصوص با نگاهی به مزیت‌های موجود در دو کشور به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نظر می‌رسد بزرگ‌ترین دستاورد گسترش روابط ایران و عربستان، بازگشایی هرچه بیشتر راههای مبادلاتی برای تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی دو کشور باشد. با نگاهی به آمار تجارت سال‌های دور این دو کشور اسلامی، مشخص می‌شود تجار سعودی همواره به محصولات معدنی و فلزی ایران علاقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مند بوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند و با توجه به وضعیت جغرافیایی این کشور، بازار محصولات غذایی آن نیز ظرفیت بالایی برای ورود شرکت‌های ایرانی دارد، همچنین باتوجه به برخورداری ایران از نیروی کار متخصص به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خصوص در بخش خدمات پزشکی و همچنین پتانسیل‌های ایجادشده برای جذب توریسم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درمانی در ایران، این گزینه نیز به‌عنوان یکی از بخش‌هایی شناخته می‌شود که میتواند تقاضای زیادی را از عربستان به خود جذب کند. در بخش بوم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردی نیز باتوجه به ظرفیت‌های بکر و برخورداری از شرایط آب‌وهوایی متنوع، ایران میتواند به‌عنوان یکی از مقاصد گردشگری برای شهروندان عربستانی شناخته شود.
از طرف دیگر، بررسی‌سیاست‌های اقتصادی عربستان نشان می‌دهد دولت و بخش‌خصوصی این کشور تمایل زیادی برای سرمایه‌گذاری جسورانه و بلندمدت در صنایع کشورهای مختلف دنیا از خود نشان داده‌اند که با توجه به توافق‌های صورت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گرفته می‌توان انتظار داشت زمینه ورود سرمایه از جانب این کشور به ایران نیز مهیا شود.
