«دنیای‌اقتصاد» ساختار و عملکرد اتاق بازرگانی اندونزی را بررسی می‌کند
اتاق فکر فردای طلایی
قدرت نوظهور اقتصادی
اندونزی، با جمعیتی بالغ بر ۲۷۰میلیون نفر و جایگاه جغرافیایی خاص، یکی از بزرگ‌ترین و پویاترین اقتصادهای منطقه جنوب‌شرق آسیا است. این کشور به‌عنوان یکی از بازارهای صنعتی و مصرفی مهم جهان شناخته می‌شود. اقتصاد اندونزی در دهه‌های اخیر شاهد یک رشد قابل‌توجه بوده‌است به‌طوری که بعد از سال2000 میلادی، به استثنای سال2020 و به دلیل رکود جهانی مرتبط با شیوع ویروس‌کرونا، رشد تولید ناخالص داخلی این کشور هرگز از 5/ 3درصد کم‌‌‌‌‌تر نبوده‌است. این رشد اساسا به دلیل منابع طبیعی غنی، تولید محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی و نیز توسعه بخش‌های خدماتی و ساختمانی در این کشور بوده‌است. تولید ناخالص داخلی این کشور در سال2022 میلادی و به قیمت‌های جاری، معادل با 32/ 1تریلیون‌دلار است.گرچه به دلیل جمعیت بالای این کشور، تولید ناخالص سرانه در اندونزی هنوز به سطح کشورهای توسعه‌یافته نرسیده و این شاخص در سال2020 کم‌‌‌‌‌تر از 4800دلار محاسبه شده، اما نکته حائزاهمیت آن است که تولید سرانه در ابتدای دهه2000 میلادی در این کشور برابر با تنها 770دلار بوده‌است، لذا روند اقتصاد این کشور به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای روبه‌رشد است. اندونزی منابع طبیعی زیادی از جمله نفت، گاز طبیعی و زغال‌سنگ دارد و این سرمایه‌های طبیعی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی کشور عمل می‌کنند.
گذرگاه تجاری جنوب‌شرق آسیا
بازرگانی در اندونزی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مشاغل این کشور به‌حساب می‌آید و به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد و پتانسیل‌های بالای اقتصادی، تجارت در این کشور همیشه رونق داشته‌است. اندونزی به‌عنوان چهارمین کشور پرجمعیت جهان پس از چین، هند و آمریکا، یک بازار عظیم برای محصولات و خدمات مصرفی فراهم می‌کند. این بازار بزرگ، امکان‌پذیری تجارت بین‌المللی را به شرکت‌ها و تاجران داخلی و خارجی ارائه می‌دهد. اندونزی به‌عنوان یکی از کشورهای کلیدی در جنوب‌شرق آسیا دارای دسترسی به بازارهای مهم همسایه مانند استرالیا، مالزی و سنگاپور است. این ویژگی به شرکت‌ها و تاجران امکان توسعه‌تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی را می‌دهد. موقعیت جغرافیایی اندونزی به‌عنوان یکی از کشورهای مهم جنوب‌شرق آسیا، اهمیت بزرگی در سیاست‌های منطقه‌ای دارد و این کشور به‌عنوان یک نقطه ترانزیت برای تجارت بین‌المللی و انتقال کالاها به بازارهای جهانی عمل می‌کند. حجم صادرات و واردات این کشور در سال2021 میلادی به ترتیب 231 و 196میلیارد‌دلار بوده‌است. این حجم تجارت با همکاری بیش از 213 کشور جهان و با تبادل بیش از 3800 نوع کالا صورت‌گرفته‌است. عمده صادرات این کشور در سال2021 را روغن‌های پالم، زغال‌سنگ، فرونیکل (آلیاژ نیکل و آهن) و کنسانتره و سنگ‌‌‌‌‌های معدنی مس تشکیل داده‌است. غالب واردات اندونزی در سال‌مذکور نیز شامل نفت و مشتقات نفتی، قطعات الکتریکی، گندم و واکسن بوده‌است. میانگین وزنی تعرفه گمرکی در این کشور 83/ 1درصد بوده که 128میلیارد دلار از واردات این کشور، معاف از پرداخت آن بوده‌است.
KADIN به‌عنوان یک سازمان معتبر و تاثیرگذار در حوزه تجارت و صنعت کشور اندونزی، نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی و تجاری این کشور ایفا می‌کند. اتاق بازرگانی اندونزی با تعامل نزدیک با کسب‌وکارها و دولت، برنامه‌‌‌‌‌ها و راهکارهایی ارائه می‌دهد که به تقویت تجارت داخلی و خارجی اندونزی و تسهیل فرصت‌های سرمایه‌گذاری کمک می‌کند. اتاق بازرگانی اندونزی با ارتقای اقتصاد و ایجاد امکانات مناسب برای سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، به جذب سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و پروژه‌های صنعتی کمک می‌کند. این سرمایه‌گذاری‌ها از یک‌سو توسعه اقتصادی کشور را تسریع می‌‌‌‌‌بخشد و از سوی دیگر ایجاد اشتغال و افزایش تولید را به‌دنبال دارد، همچنین نقش این اتاق در شکل‌‌‌‌‌گیری توافق‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای و بین‌المللی نیز قابل‌توجه است.
شرکای منطقه‌ای و بین‌المللی
اندونزی با وسعت جغرافیایی، جمعیت زیاد و اقتصاد چندوجهی، به‌عنوان یکی از بازارهای جذاب بین‌المللی شناخته می‌شود. این کشور همچنین به‌عنوان یک کشور آسیایی پیشرو در توسعه و صنعت، با شرکای تجاری متعددی در سطح جهانی همکاری می‌کند. اندونزی همکاری‌های تجاری فراوانی با کشورهای همسایه‌‌‌‌‌اش در جنوب‌شرق آسیا دارد. این شرکای منطقه‌ای شامل مالزی، سنگاپور، تایلند، فیلیپین و برونئی می‌شود. در سال2021 میلادی، سهم کشورهای سنگاپور و مالزی از صادرات اندونزی به‌ترتیب برابر با 03/ 5درصد و 19/ 5درصد بوده‌است. سهم این دو کشور از واردات اندونزی در همان سال‌نیز به ترتیب 88/ 7 و 82/ 4درصد بوده‌است. همکاری این کشور با کشورهای منطقه‌ای به توسعه‌تجارت، سرمایه‌گذاری و تبادل فرصت‌های اقتصادی منطقه جنوب‌شرق آسیا کمک می‌کند. چین، آمریکا، ژاپن و کره‌جنوبی نیز به‌عنوان چهار اقتصاد بزرگ جهان، از اهمیت ویژه‌‌‌‌‌ای در تجارت اندونزی برخوردارند. همکاری‌های اندونزی با این کشورها در زمینه‌‌‌‌‌های مختلف از جمله واردات، صادرات و سرمایه‌گذاری‌های مشترک صورت می‌گیرد. در سال2021، این چهار کشور، بیش از 55درصد صادرات و بیش از 45درصد واردات اندونزی را به خود اختصاص داده‌اند. نقش چین در این میان به‌عنوان مهم‌ترین شریک تجاری اندونزی قابل‌توجه است. جمهوری خلق چین به تنهایی بیش از 23درصد صادرات و بیش از 28درصد واردات این کشور را به خود اختصاص داده‌است، همچنین استرالیا به‌عنوان یک همسایه نزدیک از اهمیت ویژه‌‌‌‌‌ای در بازرگانی اندونزی برخوردار است. همکاری‌های این دو کشور در زمینه‌‌‌‌‌های مختلف از جمله معدن‌کاری، کشاورزی و گردشگری صورت می‌گیرد. گستردگی و تنوع شرکای تجاری اندونزی نشان‌دهنده توانایی این کشور در جذب سرمایه‌گذاری‌ها و ایجاد فرصت‌های تجاری جدید است.
از استعمار تا شکوفایی
تاریخچه اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی به قرن نوزدهم میلادی بازمی‌گردد و تا به امروز به‌عنوان یکی از نهادهای برجسته تجارتی اندونزی شناخته می‌شود. اولین اتاق بازرگانی اندونزی در سال1912 و در دوران استعمار این کشور توسط هلند تاسیس شد و تا سال1942 به فعالیت خود ادامه داد. با پایان جنگ‌جهانی دوم و استقلال اندونزی از استعمار هلند، نیاز به تشکیل یک اتاق بازرگانی و صنعت ملی احساس شد و نهایتا اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی در تاریخ ۲۴ سپتامبر ۱۹۶۸ با اجماع همه اتاق‌های استانی اندونزی تاسیس شد. این فعالیت جمع‌‌‌‌‌آوری و تاسیس اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی، در ابتدا توسط اتاق بازرگانی و صنعت استان جاکارتا (Kadin DKI Jakarta) آغاز شد. در سال۱۹۷۳، دولت اندونزی با صدور فرمانی توسط رئیس‌جمهور، اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی را به‌عنوان شریک رسمی خود تایید کرد. در تاریخ ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۲، مقررات اساسنامه و آیین‌نامه اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی تصویب شد. در این اساسنامه به صراحت تاکید می‌شود که در اندونزی تنها یک اتاق بازرگانی وجود دارد و این اتاق، به‌عنوان سازمانی مادر برای کسب‌وکارها در اندونزی عمل می‌کند. اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی همواره نقش مهمی در توسعه‌ملی ایفا کرده و با حمایت از کسب‌وکارهای داخلی، ایجاد فرصت‌های اشتغال و ترویج سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی به توسعه اقتصادی این کشور کمک کرده‌است. در دهه‌های اخیر، این اتاق با توسعه فعالیت‌های خود و ترویج تجارت بین‌المللی به یکی از اتاق‌های بازرگانی برجسته جهان تبدیل شده‌است.
مدل ترکیبی
شیوه فعالیت اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی بر مبنای مدلی موسوم به آسیایی است. این مدل شامل اتاق‌هایی می‌شود که تحت قانون عمومی به‌عنوان سازمان غیرانتفاعی و غیردولتی شکل‌گرفته‌‌‌‌‌اند و به ترویج و توسعه اقتصادی منطقه تحت‌پوشش و حفاظت از منافع کارآفرینان می‌پردازند. هدف اصلی در ایجاد این نوع اتاق بازرگانی، متحد‌کردن تلاش‌های مقامات و سرمایه‌های بزرگ در تجارت بین‌المللی و ترویج کسب‌وکارهای کوچک بوده‌است. این مدل ترکیبی از برخی ویژگی‌های مدل آنگلوساکسون و مدل قاره‌‌‌‌‌ای است. کارکردهای اتاق‌ها در این مدل، مانند ساختار سازمانی، دستورالعمل‌های عضویت، قوانین انتخاباتی و قوانین مدیریت اتاق، بر اساس قانون عمومی تعیین می‌شود و بنا بر این قانون، حفاظت از نام اتاق‌ها توسط دولت صورت می‌گیرد، بنابراین هیچ مجموعه یا سازمانی حق استفاده از نام اتاق بازرگانی و صنعت یا ترکیباتی از آن را نخواهد داشت. علاوه‌بر این، مطابق قانون، دولت موظف به مشاوره با اتاق در رابطه با امور مربوط به توسعه اقتصادی است. این وظایف و خدمات تعریف‌شده توسط قانون، موجب تضمین مالی نسبی اتاق می‌شود. به‌طور میانگین، تنها یک‌پنجم درآمدهای اتاق‌ها در مدل آسیایی از محل حق‌عضویت‌‌‌‌‌ها تامین می‌شود و باقی آن از وظایف عمومی یا مشارکت اتاق‌ها در فعالیت‌های بازرگانی تامین می‌شود. از جمله این خدمات می‌توان به انواع مختلف ثبت، تایید گواهی مبدأ، بر‌‌گزاری دوره‌‌‌‌‌های ظرفیت‌‌‌‌‌سازی، بر‌‌گزاری نمایشگاه و سازماندهی برنامه‌های تجاری اشاره کرد. این مدل همچنین از استقلال بیشتری نسبت به مدل قاره‌‌‌‌‌ای برخوردار است و وظایف حاکمیتی اتاق از جمله انتخاب هیات‌رئیسه و تصمیم‌گیری درباره امور داخلی بر عهده خود اتاق است.
عضویت و ساختار
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد مدل آسیایی رویکرد متفاوت نسبت به کسب‌وکارهای مختلف به منظور عضویت اختیاری و اجباری است. در این مدل، عضویت به‌صورت ترکیبی بوده و برای برخی از کسب‌وکارها اجباری و برای برخی دیگر، اختیاری است. همچنین سلسله‌مراتب اتاق‌ها در مدل آسیایی به‌گونه‌ای است که عضویت اتاق‌های استانی در اتاق ملی اجباری است و این نظام سلسله‌مراتبی، تعامل بیشتر اتاق‌ها با سطوح مختلف دولتی را فراهم می‌سازد. در کشور اندونزی، چهار نوع مختلف از عضویت برای کسب‌وکارها وجود دارد. عضویت معمولی برای کارآفرینان و اشخاص حقوقی که هر نوع کسب‌وکار دائمی با هدف کسب سود انجام می‌دهند و در محدوده جغرافیایی کشور اندونزی مستقر شده‌اند. عضویت شگفتانگیز، نوع دیگر عضویت در اتاق بازرگانی اندونزی است که مخصوص سازمان‌های شرکتی مانند تعاونی‌‌‌‌‌ها و سازمان‌های کارآفرینی است. عضویت کسب‌وکارهای کوچک و بسیار کوچک و همچنین عضویت ALTB که همان عضویت شگفتانگیز با حقوق و تعهدات کم‌‌‌‌‌تر است، نوع سوم و چهارم عضویت در KADIN است. عضویت در اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی، مزایای بسیار زیادی برای کسب‌وکارها به‌همراه دارد که از جمله آنها می‌توان به‌دسترسی به شبکه‌‌‌‌‌های تجاری محلی و بین‌المللی، دسترسی به خدمات حمایت‌های قانونی و کمک‌های حقوقی و دسترسی آسان به خدمات اسناد تجاری مانند گواهی مبدا، کارت سفر تجاری APEC و صدور توصیه‌‌‌‌‌نامه برای ویزا، اشاره کرد. به‌طور کلی ساختار اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی به پنج بخش تفکیک می‌شود که عبارتند از: شورای افتخاری، شورای کسب‌وکار، کمیته مشورتی، شورای سیاستگذاری و کارگروه ویژه. علاوه‌بر این، شوراهایی برای هر بخش خاص اقتصاد درمیان اتاق‌های KADIN شکل‌گرفته‌است. از جمله این بخش‌ها می‌توان به کشاورزی و جنگلداری، معدن و انرژی، توریسم و هتلداری و حمل‌ونقل اشاره کرد.
کارکردها و عملکرد
به‌عنوان سازمانی برای کمک به کسب‌وکارهای اندونزی، اتاق بازرگانی این کشور، اقداماتی مانند بهبود سیاستگذاری، ارائه اطلاعات تجاری، آموزش مهارت‌ها، تسهیل تجارت و سرمایه‌گذاری، پشتیبانی در اختلافات تجاری، ترویج کسب‌وکارها و همکاری استراتژیک را به منظور پایداری و نوآوری اعضای خود ارائه می‌دهد. شبکه کسب‌وکار اتاق بازرگانی اندونزی به استان‌ها و شهرستان‌ها در سراسر این کشور تعمیم یافته‌است و این اتاق، میزبان انجمن‌های تجارتی در تمام بخش‌های کسب‌وکار است. شبکه گسترده ارتباطات تجاری اتاق بازرگانی اندونزی در سراسر منطقه، KADIN را به‌عنوان یک شریک بسیار جذاب و استراتژیک برای فعالیت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری معرفی می‌کند.
اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی در سال2009، واحد خدمات تجاری بین‌المللی خود را با نام «میز خدمات کسب‌وکارها» یا KADIN BSD را راه‌اندازی کرد. این واحدKADIN، اهداف اتاق اندونزی را در جهت کمک به تقویت اقتصاد این کشور و با کمک فعالیت‌های برون‌‌‌‌‌مرزی، پی‌گیری می‌کند. همچنین هدف KADIN BSD این است که اقداماتی چون برنامه‌‌‌‌‌ریزی، ساختاردهی و اجرای سیاست‌های استراتژیک برای حرکت به سمت اقتصادی متعادل‌‌‌‌‌تر را انجام دهد و نگرشی مستقل نسبت به فرصت‌ها و امکانات جدید در اندونزی ارائه کند. به‌طور خاص، این واحد، شبکه‌‌‌‌‌ها و خدماتی را به منظور تسهیل مبادلات تجاری بین‌المللی ارائه می‌دهد و به‌طور کلی با دولت اندونزی و نهادهای تجاری همکاری می‌کند، لذا این واحد، اولین نقطه تماس برای شرکت‌های خارجی و رابطی با بخش‌خصوصی پیشرو در اندونزی است.
به منظور ارزیابی تلاش‌های اتاق در سراسر اندونزی برای تقویت کسب‌وکارهای کوچک و متوسط (SME)، اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی جایزه «تاثیر کادین» (KIA) را راه‌اندازی کرده‌است. جایزه تاثیر کادین یک شکل از حمایت اتاق اندونزی در تقویت کسب‌وکارهای کوچک و متوسط است. در این برنامه اتاق‌های استانی در پنج بخش دیجیتالی‌سازی، تقویت حقوق زنان، آموزش حرفه‌‌‌‌‌ای، تقویت اقتصاد منطقه و روش‌های پایداری به رقابت می‌پردازند. همچنین علاوه‌بر جوایز پنج دسته‌بندی فوق، سه جایزه تقدیر در هر منطقه وجود دارد که به نماینده بهترین استان‌ها در اندونزی غربی، مرکزی و شرقی اهدا می‌شود.
زندگی‌نامه رئیس اتاق
ارشد رشید، کارآفرین برجسته اندونزیایی، تاجر و شخصیت معتبر تجاری در این کشور است. او در جاکارتای اندونزی متولد شد و در حال‌حاضر به‌عنوان رئیس اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی (Kadin) فعالیت می‌کند. او همچنین به‌عنوان مدیرعامل شرکت انرژی ایندیکا تبسیک، یک شرکت انرژی برجسته در اندونزی، خدمت می‌کرد. او از سال2005 تا 2013 به‌عنوان مدیرعامل گروه و از سال2013 تا 2016 به‌عنوان معاون مدیرعامل و مدیرعامل گروه مشغول فعالیت بود. وی در سال2022، توسط رئیس‌جمهور اندونزی به‌عنوان عضو کمیته راهبردی توانمندسازی آموزش و تربیت حرفه‌‌‌‌‌ای منصوب شد. او سال‌هاست در جامعه کسب‌وکار اندونزی فعالیت دارد و به‌عنوان یک رهبر تاثیرگذار در اقتصاد کشورهای آسه‌‌‌‌‌آن شناخته می‌شود.
رشید در تاریخ ۱۶ مارس ۱۹۷۰ در جاکارتای اندونزی متولد شد و در سال۱۹۹۰ به دانشگاه کالیفرنیای جنوبی رفت و در رشته مهندسی کامپیوتر تحصیل کرد. در سال۱۹۹۳، تحصیلات خود را در رشته مدیریت کسب‌وکار از دانشگاه پپردین کالیفرنیا در ایالات‌متحده کامل کرد و مدرک کارشناسی را دریافت کرد. علاوه‌بر این، ارشد در دوره آموزش اجرایی در زمینه رهبری و تصمیم‌گیری در قرن ۲۱ در موسسه جکسون دانشگاه‌هیل آمریکا شرکت کرد. وی در سال۲۰۱۳، دوره آموزش اجرایی در زمینه سرمایه‌گذاری اجتماعی را در مدرسه کسب‌وکار سید در دانشگاه آکسفورد انگلستان با موفقیت به پایان رساند. در سال۲۰۱۲، او در برنامه آموزش اجرایی رهبری جهانی و سیاست عمومی برای قرن ۲۱ در مدرسه کندی هاروارد شرکت کرد. وی همچنین دوره علوم سیاسی و سیاستگذاری عمومی را در دانشکده سیاست عمومی لی کوآن یو در سنگاپور تکمیل کرد. رشید به‌عنوان مدیرعامل شرکت ایندیکا انرژی (Indika Energy)، یک شرکت سرمایه‌گذاری متنوع در اندونزی که بر توسعه و بهره‌‌‌‌‌برداری منابع طبیعی، توسعه زیرساخت و بخش‌های صنعتی استراتژیک متمرکز است، فعالیت می‌کند. او از سال۲۰۰۵ به‌عنوان مدیرعامل این شرکت خدمت می‌کند و تحت رهبری او، شرکت اندیکا انرژی موفق شد پروژه‌های مختلفی را با موفقیت به سرانجام برساند و کسب‌وکارهای استراتژیک خود را توسعه دهد. رشید توانست دارایی‌های شرکت اندیکا انرژی را طی 6 سال‌تقریبا ۷برابر افزایش دهد.
به‌عنوان مدیرعامل اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی، او مسوولیت اولویت‌‌‌‌‌بندی فاکتورهای توسعه و عوامل موفقیت کسب‌وکارها در بخش‌های صنعتی مختلف اندونزی را بر عهده دارد. او همچنین در تلاش است که همکاری بین بخش‌خصوصی و دولت را به منظور بهبود سیاست‌های کسب‌وکار و حمایت از رشد اقتصادی تقویت کند. ارشد رشید در نقش مدیرعامل اتاق بازرگانی و صنعت اندونزی، توانسته است روابط نزدیکی را با دولت، بخش‌خصوصی و سازمان‌های بین‌المللی برقرار کند و همچنین تضمین کند که حمایت قوی از رشد و توسعه کسب‌وکارها در اندونزی وجود دارد. رهبری او موجب معرفی رشید به‌عنوان یکی از شخصیت‌‌‌‌‌های مهم کسب‌وکار در اندونزی شده‌است.
