سلطه اقتصادی کمونیست‌ها
کریستوفر ساباتینی، استاد روابط بین‌الملل در دانشکده امور بین‌الملل دانشگاه کلمبیا در مصاحبه‌ای به بیان دیدگاه‌های خود درباره آینده کوبا پس از انتقال قدرت به فردی که نام خانوادگی کاسترو ندارد پرداخته است. او می‌گوید: «اگرچه کاستروئیسم در دوران ریاست جمهوری آقای دیاز کانل ادامه پیدا خواهد کرد اما حضور او در راس دولت، آغاز دورانی جدید است که در آن روابط حکومت با مردم کوبا و جهان افزایش خواهد یافت.» رائول کاسترو که هفته گذشته از ریاست جمهوری کناره‌گیری کرد، تفاوت‌های زیادی با برادر بزرگ خود یعنی فیدل کاسترو نداشت. البته کوبا در دوران ریاست جمهوری او در مسیر اصلاحات اقتصادی چند قدم به جلو حرکت کرد. هنگامی که رائول به ریاست جمهوری رسید اعلام کرد وضعیت اقتصادی وخیم است اما فیدل هرگز چنین دیدگاه‌هایی نداشت. رائول تغییراتی در مسیر اصلاحات اقتصادی اعمال کرد: تسهیل نسبی فعالیت بخش خصوصی و تغییر قوانین سرمایه‌گذاری خارجی دو مورد از این اصلاحات هستند. اما حکومت کوبا در دوران حاکمیت دو برادر اساسا دموکراتیک نبود. هیچ انتخابات دموکراتیکی در شش دهه اخیر در این کشور برگزار نشده است، آزادی بیان بسیار محدود بوده و تنها یک روزنامه رسمی در کوبا وجود دارد که به حزب کمونیست متعلق است و محتوای آن تماما تبلیغ و دفاع از حزب کمونیست و سیاست‌های آن است.
نحوه انتخاب رئیس‌جمهور در کوبا چگونه است؟ سیستم انتخاباتی این کشور شبیه نظام پارلمانی است. بدین معنا که نخستین دور انتخابات در ماه اکتبر سال پیش برگزار شد. در این انتخابات، نمایندگانی برای شوراهای محلی انتخاب شدند. افراد انتخاب شده به همراه برخی شخصیت‌های ملی و نهادها نظیر حزب کمونیست، نمایندگان استانی را انتخاب کردند. در بین این نمایندگان، عده‌ای برای مجمع ملی برگزیده شدند. مجمع ملی کمیته‌ای از نامزدها برای احراز پست ریاست جمهوری تشکیل می‌دهد و از بین آنها یک نفر به‌عنوان ریاست جمهوری و یک نفر به‌عنوان معاون ریاست جمهوری انتخاب می‌شود. همچنین از بین این افراد، اعضای شورای حکومتی برگزیده می‌شوند. این شورا گروهی از سیاستمداران هستند که هفته‌ای یک‌بار برای بررسی جهت‌گیری‌های سیاست‌های کشور و اجرای برنامه‌ها تشکیل جلسه می‌دهند.
اما این روند انتخاباتی دموکراتیک نیست. برای مثال تنها اعضای حزب کمونیست اجازه نامزد شدن برای ریاست جمهوری را دارند و مردم مجبور هستند تنها از بین کسانی که قبلا مورد تایید قرار گرفته‌اند دست به انتخاب بزنند. امکان انتخاب وجود دارد اما تنها از بین افرادی که در درون همان سیستم هستند. آقای دیاز کانل فردی میانه رو محسوب می‌شود که پس از انقلاب سال ۱۹۵۹ به دنیا آمده است. او با دوچرخه به محل کار خود می‌رود و در انتخابات اخیر مانند مردم عادی در صف ایستاد تا نوبت رای دادن به او برسد. انتظارهای زیادی از عملکرد آقای دیاز کانل وجود دارد بدین معنا که مردم کوبا سال‌ها با مشکلات بزرگ اقتصادی و محدودیت‌های اجتماعی مواجه بوده‌اند و سال هاست منتظر تغییر و اصلاح وضعیت موجود هستند. آقای دیاز کانل از این وضعیت باخبر است و تلاش کرده ارتباط نزدیک تری با مردم برقرار کند اما در اینجا باید دو نکته بیان شود. نکته نخست اینکه ارتباط با مردم برای مدتی کوتاه آنها را راضی نگه می‌دارد اما آنها خواستار تغییرات و اصلاحات واقعی هستند و آقای دیاز کانل نباید تصور کند توجه بیشتر به مردم مشکلات آنها را حل می‌کند.
نکته دوم این است آقای دیاز کانل از سوی کسانی که به شدت به کاستروئیسم اعتقاد دارند احاطه شده است و این وضعیت، اجرای برنامه‌های جدیدرا دشوار خواهد کرد. برای مثال کاسترو همچنان رئیس حزب کمونیست و عملا فرمانده نیروهای مسلح است. همچنین پسر رائول یعنی آلجاندرو، حلقه اتصال بین ارتش، سازمان اطلاعات کوبا و بخش‌های دیگر حکومت است. از سوی دیگر شورای حکومتی شامل افرادی با سنین بالاست که عموما انقلابی‌های قدیمی را تشکیل می‌دهند. مشاهده می‌شود که شرایط برای اعمال تغییرات سریع فراهم نیست. در حوزه اقتصاد یکسان‌سازی ارزی، چالشی مهم است. در حال حاضر در کوبا دو پزو وجود دارد. ارزش پزو قابل تبدیل (UCU) که به دلار آمریکا متصل است و در صنعت گردشگری و برای قیمت‌گذاری کالاهای مصرفی استفاده می‌شود ۲۵ برابر ارزش پزوی مورد استفاده مردم است. از میان رفتن سیستم دو ارزی به افزایش نرخ تورم و افزایش هزینه زندگی مردم منجر خواهد شد. ایجاد منابع درآمدی و اصلاح نظام مالیاتی، دومین و سومین چالش اقتصادی ریاست جمهوری جدید هستند.
ارسال نظر