همکاری شرکای آمریکا؟

دومینیک دادلی فوربس از امروز دوره نخست تحریم‌های آمریکا علیه ایران که شامل مبادلات مالی، خرید و فروش طلا و دیگر فلزات گرانبها و صنعت خودرو است اعمال خواهد شد و حدود سه ماه دیگر، دوره بعدی تحریم‌ها اعمال می‌شود که گستره وسیع‌تر دارد و بخش‌های مهم‌تر اقتصاد ایران را هدف قرار می‌دهد. حتی قبل از آغاز تحریم‌ها، برخی شرکت‌های اروپایی و آسیایی به دلیل نگرانی از تحریم‌های آمریکا اقداماتی برای متوقف کردن مبادلات تجاری خود با ایران انجام دادند و این نشان می‌دهد تحریم‌های آمریکا در حال اثرگذاری بر اقتصاد ایران است. اما به‌طور همزمان تلاش‌هایی از سوی شرکای تجاری ایران برای دور ماندن از تحریم‌ها و تداوم همکاری‌های تجاری با این کشور در حال انجام است.

واقعیت این است که به جز چند کشور خاورمیانه‌ای، هیچ کشوری با سیاست آمریکا در قبال ایران موافق نیست و این به آن معناست که شرکای تجاری بزرگ ایران تلاش می‌کنند راهی برای ادامه همکاری با ایران بیابند، طوری که هدف تحریم‌های آمریکا قرار نگیرند. البته شرکت‌های بزرگی که روابط گسترده با آمریکا یا سیستم مالی این کشور دارند از پیش برای متوقف کردن همکاری خود با ایران آماده شده‌اند.

وضعیت بازار نفت یکی از عوامل موثر بر افق تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا علیه ایران است. این به آن معناست که رشد قیمت نفت در زمان اعمال تحریم‌های آتی می‌تواند دولت آمریکا را از سختگیری در اعمال تحریم‌ها باز دارد. از پیش تلاش‌هایی از سوی خریداران نفت ایران برای معاف شدن از مجازات‌های آمریکا آغاز شده است. کره جنوبی یکی از این کشورهاست. البته تاکنون دولت آمریکا در برابر درخواست‌های مطرح شده مقاومت کرده است زیرا امیدوار است عربستان، روسیه، امارات و چند کشور دیگر که تولیدکنندگان بزرگ نفت هستند بتوانند کاهش عرضه نفت ایران را جبران کنند. توانایی دولت‌های اروپایی در حفاظت از شرکت‌های خود در برابر تحریم‌های آمریکا عامل دیگری است که سرنوشت تحریم‌ها را رقم می‌زند. در ماه‌های اخیر تلاش‌های متعددی از سوی دولت‌های اروپایی انجام شده اما تاکنون واکنش مثبت از سوی دولت آمریکا نشان داده نشده است. تصور ترامپ و تیم اقتصادی دولت آمریکا این است که تحریم‌ها باید به شکل سختگیرانه اعمال شود تا تاثیرگذار باشد. البته واضح است که همواره راه‌هایی برای دور ماندن از تحریم‌های آمریکا و ادامه همکاری با ایران وجود دارد و این گفته به‌ویژه برای شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی و آسیایی صادق است.

نتیجه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا که در ماه نوامبر برگزار می‌شود، بر افق تعاملات آمریکا و ایران تاثیر خواهد گذاشت. ترامپ در حوزه اقتصادی فعلا موفق بوده و این یک عامل مهم است که سبب جلب نظر رای‌دهندگان می‌شود. ترامپ همچنین با رهبر کره شمالی مذاکره کرده و با آنکه هنوز هیچ اقدام عملی پایدار از سوی پیونگ یانگ برای خلع سلاح انجام نشد، اما ترامپ مذاکره را موفقیت خود می‌داند. اما وضعیت بازار نفت که بر قیمت بنزین تاثیر دارد می‌تواند به نارضایتی رای‌دهندگان آمریکایی از سیاست‌های ترامپ منجر شود. با توجه به تعدد عوامل موثر بر رفتار آمریکا، اروپایی‌ها، ایران و اقتصادهای بزرگ آسیایی، پیش‌بینی آنچه در ماه‌های آینده در حوزه تحریم‌های ایران رخ خواهد داد آسان نیست اما بخش بزرگی از ماجرا، به نحوه مدیریت شرایط از سوی دولت‌های درگیر در موضوع تحریم‌ها وابسته است. به‌ویژه ایران باید نشان دهد موضعی یکپارچه در قبال سیاست‌های آمریکا دارد. ایران در هفته‌های اخیر تدابیری برای کاهش تاثیر تحریم‌ها انجام داده است. حرکت سریع‌تر به سمت روسیه و چین یکی از این تلاش‌هاست که البته به زیان اروپا و آمریکا تمام می‌شود.