عملیات فریب در کاهش عرضه
واکنش منفی وال استریت به توافق بر سر کاهش عرضه نشان‌دهنده این واقعیت است که به رغم ماهیت مثبت کاهش عرضه نفت برای قیمت‌ها، این باور وجود دارد که میزان کاهش عرضه به اندازه‌ای نبوده که بتواند مازاد عظیم عرضه در بازار را از میان ببرد و رشد قیمت‌ها را در پی داشته باشد. در آن زمان برخی کارشناسان معتقد بودند اقدام اوپک پلاس می‌تواند تا اندازه‌ای به بازار ثبات بخشد و از سقوط بیش از پیش قیمت‌ها جلوگیری کند اما همه می‌دانستند که میزان کاهش عرضه برای جبران افت شدید تقاضا کافی نیست. روز پس از توافق اوپک پلاس قیمت نفت آمریکا با یک درصد کاهش به ۲۲ دلار در هر بشکه رسید. این رقم نسبت به رکورد قبلی آن یعنی ۳۲ دلار که هفته نخست ماه جاری مشاهده شد یعنی زمانی که ترامپ برای نخستین بار اعلام کرد کاهش عرضه رخ خواهد داد بسیار پایین‌تر است.
تردیدی وجود ندارد که مشکل اصلی بازار نفت سقوط تقاضاست و این سقوط حاصل تحولاتی است که با شروع همه‌گیری ویروس کرونا در جهان رخ داده است. تقاضا برای سوخت هواپیما نزدیک به ۷۰ درصد کاهش یافته و مصرف بنزین به نصف رسیده و میلیاردها نفر در خانه هستند. تعداد بی‌شماری کارخانه نیز تعطیل هستند. تمامی این تحولات حاصل اقداماتی است که دولت‌ها برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا انجام داده‌اند و مشخص نیست چه وقت شرایط عادی خواهد شد.
بانک مریل لینچ پیش‌بینی کرده تقاضا برای نفت در جهان امسال نسبت به سال گذشته به‌طور متوسط ۲/ ۹ میلیون بشکه در روز پایین‌تر خواهد بود. قبلا این نهاد پیش‌بینی کرده بود میزان کاهش ۴/ ۴ میلیون بشکه است. این بانک در گزارشی آورده است: «سقوط تقاضا برای نفت عمیق و فوری است درحالی‌که کاهش عرضه به شکل مرحله به مرحله انجام می‌شود.» پس از توافق اوپک پلاس این باور به‌وجود آمد که این توافق ریسک فوری در بازار نفت را که یک فاجعه برای تولیدکنندگان و شرکت‌های نفتی است کاهش می‌دهد. افت شدید تقاضا، رشد قابل‌ملاحظه عرضه و به پایان رسیدن ظرفیت ذخیره نفت عوامل فاجعه‌بار برای بازار نفت بوده‌اند.
بسیاری از تحلیلگران معتقدند اقدام اوپک پلاس مثبت بوده اما در کوتاه‌مدت بازار انرژی جهان تحت‌تاثیر بحران همه‌گیری ویروس کرونا قرار دارد و این گونه اقدامات نمی‌تواند اثرات این بحران را از میان ببرد. این به آن معناست که تولیدکنندگان باید در این دوره خود را برای پس از بحران آماده کنند؛ برای مثال سیاست‌های خود را هماهنگ کنند. جنگ قیمت که عربستان علیه روسیه آغاز کرده بود عاملی بسیار خطرناکی برای صنعت نفت جهان است. اکنون توافق اخیر به این جنگ پایان داده و این یک نقطه امیدوار‌کننده است. اما نگرانی‌هایی متعدد و عمیق درباره بسیاری از موضوعات باقی است.
تعدادی از کارشناسان معتقدند خسارت‌های حاصل از بحران همه‌گیری ویروس کرونا بلندمدت هستند و نباید تصور کرد شرایط پس از غلبه بر این همه‌گیری عادی خواهد شد. یکی از تحولاتی که به‌دلیل سقوط مصرف نفت رخ داده، افزایش ذخیره نفت در اقتصادهای توسعه‌یافته و مصرف‌کنندگان بزرگ این ماده خام است. حتی با آنکه اوپک پلاس از عرضه خود کاسته است اما بانک مریل لینچ هشدار داده که طی سه ماه دوم سال جاری میلادی یعنی سه ماه کنونی ذخیره نفت روزانه ۱۲ میلیون بشکه افزایش خواهد یافت. در سه ماه سوم رشد ذخیره ۵/ ۱ میلیون بشکه در روز خواهد بود. اگر این پیش‌بینی تحقق یابد ظرفیت جهانی برای ذخیره نفت به انتها می‌رسد و این به آن معناست که حتی پس از بحران و آغاز فعالیت‌های اقتصادی امکان رشد قابل‌ملاحظه قیمت‌ها بسیار کم است زیرا میزان بالای ذخیره توانایی تولیدکنندگان برای حمایت از قیمت‌ها را به شدت کم می‌کند.
موضوع بعدی که باید به آن توجه کرد این است که کاهش واقعی عرضه ممکن است آن میزان که اعلام و تبلیغ می‌شود نباشد. بانک گلدمن ساکس معتقد است تولید نفت اوپک نسبت به متوسط سه ماه نخست امسال تنها ۲/ ۷ میلیون بشکه کاهش خواهد یافت و نیز احتمال «فریب» کاملا وجود دارد به این معنا که ممکن است در عمل میزان تولید و فروش بیش از حدی باشد که وعده داده شده است. بنا به اعلام بانک گلدمن‌ساکس، حتی اگر اعضای اوپک کاملا به توافق پایبند باشند و میزان پایبندی دیگر کشورها ۵۰ درصد باشد، میزان واقعی کاهش عرضه با توافق حاصل‌شده ۳/ ۴ میلیون بشکه خواهد بود. در واقع این توافق حتی برای کاستن از عرضه به میزانی نسبتا بزرگ کافی نیست. کاهش داوطلبانه نمی‌تواند مازاد عرضه را از میان ببرد و این به آن معناست که نیروهای بازار باید موجب افت شدید تولید در آمریکا و دیگر کشورها شوند.
موضوع دیگری که طی هفته‌ها و ماه‌های آینده اهمیت بالایی دارد وضعیت نابسامان شرکت‌های نفتی است. بانک گلدمن ساکس معتقد است اگر چه در بلندمدت می‌توان به رشد قیمت‌ها امیدوار بود اما فعلا شرایط بسیار نامطلوب است یعنی قیمت‌ها برای مدتی طولانی زیر ۲۰ دلار خواهد بود. مصرف‌کنندگان نفت از این کاهش خشنود هستند، زیرا قیمت بنزین بسیار پایین آمده است. اما با توجه به محدودیت‌هایی که برای فعالیت‌های اقتصادی و مردم در نظر گرفته شده امکان بهره بردن از قیمت پایین بنزین وجود ندارد. در اکثر اقتصادها از مردم خواسته شده در خانه بمانند و مسافرت‌ها نیز به شدت کاهش یافته است. جنبه دیگر این موضوع زیان‌هایی است که به شرکت‌های نفتی آمریکا به ویژه آنهایی که بدهی‌های بزرگ دارند وارد می‌شود. به تازگی یکی از شرکت‌های مشاوره پیش‌بینی کرده اگر قیمت نفت در سطح ۲۰ دلار در هر بشکه باقی بماند ۱۴۰ شرکت نفتی آمریکا امسال دچار ورشکستگی خواهند شد و سال آینده تعداد این گونه شرکت‌ها به ۴۰۰ مورد افزایش خواهد یافت. نتیجه طبیعی تحقق این پیش‌بینی، بیکاری صدها هزار نفر است. ترامپ ادعا کرده بود اوپک پلاس مایل است ۲۰ میلیون بشکه از تولید نفت خود بکاهد اما تحلیلگران درباره صحت این ادعا تردید دارند. میزان بالای کاهش در تولید نفت باید تحت تاثیر نیروهای بازار رخ دهد، نه به شکل داوطلبانه. با توجه به آنچه در بازار نفت در حال وقوع است و شرایط عرضه و تقاضا در ماه‌های آینده، بسیار بعید است در آینده نزدیک شرایط به سرعت بهبود یابد. تحلیلگر موسسه
آر بی سی کپیتال مارکتس می‌گوید قیمت ۵۰ دلار برای هر بشکه نفت به یک رویا تبدیل شده است زیرا بحران همه‌گیری ویروس کرونا و اثرات بلندمدت آن بر اقتصاد جهان اجازه نخواهد داد قیمت‌ها رشد کند.
