فرصت‌ها و تهدید‌ها
بی‌شک عاجل‌ترین اثر آزادسازی سهام‌عدالت بر تسکین آلام اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا (کووید-۱۹) بر خانواده‌های آسیب‌پذیر است. آزادسازی سهام‌عدالت این امکان را فراهم خواهد آورد تا بخشی از مردم با فروش این دارایی منافعی را کسب نمایند و قادر باشند بخشی از هزینه‌های روزمره زندگی را که در اثر شیوع ویروس کرونا از پس آن بر نمی‌آمدند جبران کنند. هرچند ارزندگی سهام بنگاه‌های مشمول سهام‌عدالت سبب شده تا کارشناسان مردم را دعوت به نگهداری این سهام و فروش آن تنها در شرایط اضطرار کنند.
موضوع دوم آثار ناشی از عرضه سهام‌عدالت در بازار سرمایه است. بازار سرمایه کشور در دو سال گذشته مورد استقبال آحاد مردم قرار گرفته و توانسته در چند ماه اخیر به رونق قابل‌توجهی دست یابد و کم‌کم در نظام تامین مالی کشور موردتوجه قرار گیرد.
با توجه به آنکه حدود ۳۵ شرکت از مجموع شرکت‌های مشمول سهام‌عدالت در بازار سرمایه حضور دارند، پیش‌بینی می‌شود مجموع ارزش سهام این شرکت‌ها در این بازار حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار میلیارد تومان باشد. آزادسازی این حجم از سهام سبب می‌شود تا سمت عرضه در بورس تقویت شود. حتی اگر در مرحله اول ۳۰ درصد از مجموعه این سهام برای هر فرد قابلیت فروش و عرضه را داشته باشد، بین ۷۵ تا ۹۰ هزار میلیارد تومان در بازار پتانسیل عرضه به‌وجود می‌آید.
این امر از جنبه‌های مختلف می‌تواند یک تهدید و از سوی دیگر می‌تواند فرصتی برای بازار سرمایه باشد؛ فرصت از این منظر که تعمیق بازار سرمایه رخ خواهد داد و تهدید از این منظر که افزایش عرضه در صورت نبود تقاضا قیمت سهام را با کاهش مواجه سازد.
اثر دیگر آزادسازی سهام‌عدالت بر بازار سرمایه ناشی از افزایش تعداد افرادی است که به‌صورت منفرد امکان داد و ستد در بازار را خواهند داشت. افزایش تعداد معامله‌گران اگر به درستی مورد بررسی و برنامه‌ریزی قرار نگیرد می‌تواند بازار را با چالش مواجه سازد.
نکته سوم آنکه آزادسازی سهام‌عدالت بر مدیریت و اداره بنگاه‌های مشمول تاثیرگذار است. بخش قابل‌توجهی از سهام حدود ۳۵ بنگاه بزرگ بورسی به‌صورت خرد عرضه خواهد شد که این امر می‌تواند ترکیب مالکان و سهامداران این بنگاه‌ها را در کوتاه‌مدت و بلند‌مدت تغییر دهد. تغییر ترکیب سهامداران نظام حاکمیتی بنگاه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به تغییر در رویه‌های مدیریت و اداره بنگاه‌ها شود. بالاخص با عرضه سهام‌عدالت دولت بسیاری از اختیارات خود را در اداره بنگاه‌ها از دست خواهد داد، این مساله درصورت آماده بودن بنگاه‌ها برای این انتقال می‌تواند منجر به افزایش اثربخشی و ارتقای عملکرد بنگاه شود. اما اگر این آمادگی در بنگاه وجود نداشته باشد، شاید به ناکارکردی منجر شود.
نکته حائزاهمیت دیگر همزمانی آزادسازی سهام‌عدالت و فروش باقیمانده سهام دولت در قالب صندوق‌های قابل معامله در بورس است. این همزمانی سبب می‌شود از یک سو میزان عرضه سهام در بازار سرمایه افزایش یابد و از سوی دیگر نظام مالکیت و مدیریت بنگاه‌ها تغییر یابد.
قطعا نکات مختلفی درخصوص موضوع آزادسازی سهام‌عدالت در اقتصاد کشور باید مورد توجه قرار گیرد که ارائه پیشنهادها و بیان نظریات بسیار به سیاست‌گذاران کمک خواهد کرد تا در تنظیم سازوکارها و طراحی برنامه‌ها با احاطه و شناخت بیشتری بر موضوع اقدام کنند.
