شفافیت؛ حلقه گمشده در بازار سهام

سهیلا نقی‌پور/کارشناس بازارسرمایه با وجود اقدامات مختلفی که طی سال‌های گذشته در جهت ارتقای شفافیت در بورس انجام شده است، هنوز هم چالش‌‌‌هایی در این زمینه وجود دارد. شاید بتوان گفت مهم‌ترین چالش طی این سال‌ها فقدان فرهنگ شفافیت است. متاسفانه بسیاری از شرکت‌ها تمایل چندانی به افشای اطلاعات خود به‌طور کامل و دقیق ندارند؛ به گونه‌‌‌ای که طبق قوانین سازمان بورس اوراق بهادار کشور، شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس موظفند به طور مرتب صورت‌های مالی خود را به سازمان بورس و عموم مردم اطلاع‌رسانی کنند. همچنین شرکت‌ها موظف هستند هرگونه رویدادی را که می‌‌‌تواند بر وضعیت مالی و عملکرد آنها تاثیر بگذارد به سازمان بورس و همچنین عموم مردم به‌طور شفاف و سریع اطلاع‌رسانی کنند.

در اردیبهشت‌ماه سال گذشته شاهد ریزش شدید و ناگهانی در بورس بودیم؛ اتفاقی که البته پس از ۵۵روز دلیل آن مشخص شد و این مساله خود مثال واضح از عدم‌شفافیت و استفاده از رانت خبری در شرکت‌هاست. وقتی مصوبه‌ای نهایی می‌شود، مسوولان ذی‌ربط بلافاصله باید آن را اطلاع‌رسانی کنند تا امکان سوءاستفاده از آن سلب شود. در حال حاضر انتظار می‌رود در دولت چهاردهم اقدامات موثر‌‌‌تری در جهت ارتقای شفافیت در بورس اعمال شود. از جمله این اقدامات اصلاح و تدوین دستورالعمل‌‌‌ها و مقررات مربوط به افشای اطلاعات و حاکمیت شرکتی است. همچنین نظارت بیشتر بر فعالیت شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و قاطعیت در تحقیق و تفحص در مورد تخلفات مربوط به افشای اطلاعات و حاکمیت شرکتی را می‌‌‌توان به‌عنوان اقداماتی مهم در راستای افزایش شفافیت در بورس برشمرد. به نظر می‌رسد وجود هیات‌مدیره مستقل می‌‌‌تواند به سهامداران و ایجاد شفافیت بیشتر کمک کند.

اعضای هیات‌مدیره باید از مدیران عامل و سایر ذی‌نفعان شرکت مستقل باشند و منافع آنها با منافع سهامداران خرد همسو باشد و این استقلال در هیات‌مدیره و همسویی منافع با سهامداران خرد می‌‌‌تواند مانع رانت‌‌‌خواری و ایجاد شفافیت به طور صریح و دقیق در شرکت‌ها شود. وجود کمیته‌‌‌های تخصصی در شرکت‌ها و انجام حسابرسی‌‌‌های مستقل توسط حسابرسان، از جمله موارد دیگری است که می‌‌‌تواند به ارتقای شفافیت و حاکمیت شرکتی در شرکت‌ها کمک کند؛ زیرا حسابرسان مستقل موظف هستند صحت و درستی صورت‌های مالی را تایید کنند و در صورت مشاهده هرگونه تخلف یا سوءاستفاده، آن را به سازمان بورس و اوراق بهادار و همچنین سهامداران گزارش دهند. می توان گفت آگاهی نسبت به مزایای شفافیت و اهمیت دادن به این موارد در دولت چهاردهم می‌‌‌تواند باعث ارتقای کارآیی بازار شود؛ زیرا شفافیت به قیمت‌ها کمک می‌کند تا اطلاعات موجود در مورد شرکت‌ها بهتر منعکس شود که همین امر خود باعث می‌شود سرمایه‌گذاران خرد و حتی سرمایه‌گذاران خارجی با اعتماد و تمایل بیشتری به بازارسرمایه ورود کنند.