پناهگاه پرریسک سرمایه‌ها کجاست؟

امروزه ارز‌‌های دیجیتال علاوه بر ارائه فرصت‌‌های سرمایه‌گذاری، به عنوان ابزاری برای تبدیل ریال به دلار و سایر دارایی‌‌های دیجیتال استفاده می‌‌شوند. نوسانات شدید در بازار رمزارز و رشد قابل‌توجه برخی از ارز‌‌ها نیز بسیاری را به ورود به این حوزه ترغیب کرده است. در ایران، به دلیل تحریم‌‌های بین‌المللی و محدودیت‌های بانکی، ارز‌‌های دیجیتال علاوه بر حفظ ارزش سرمایه در مواردی مانند نقل و انتقال دارایی نیز محبوبیت پیدا کرده‌‌اند.

هم اکنون بسیاری از افراد برای دور زدن محدودیت‌های مالی، از رمزارز‌‌ها برای پرداخت‌‌های بین‌المللی، خرید کالا یا حتی دریافت درآمد‌‌های ارزی خود استفاده می‌کنند. بنابراین جای تعجب نیست که ارز‌‌های دیجیتال در چند سال اخیر از اهمیت زیادی در اقتصاد ایران برخوردار شده‌‌اند و نقش قابل‌توجهی در تعاملات مالی پیدا کرده‌‌اند. هرچند در میان افزایش محبوبیت معاملات این دسته از دارایی‌‌ها، دولت و نهاد‌‌های قانون‌گذاری رویکرد متفاوتی در پیش گرفته‌‌اند و در حالی که برخی کشور‌‌ها رمزارز‌‌ها را به عنوان یک فرصت اقتصادی می‌‌بینند، در ایران اعمال محدودیت‌ها پیرامون این بازار رو به افزایش است. سختگیری‌‌هایی که بعید است به عنوان مانعی برای افزایش محبوبیت رمزارز‌‌ها عمل کند و با رشد تورم و کاهش بیشتر ارزش پول در ابتدای سال ۱۴۰۴، توجه به فرصت‌‌ها، خطرات و روند قانون‌گذاری رمزارز‌‌ها از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار شده است.

ریسک و خطرات

طی سالیان گذشته دلایلی همچون کاهش ارزش ریال، محدودیت‌های بانکی، تحریم‌‌ها و فرصت‌‌های سرمایه‌گذاری و کسب سود از نوسانات قیمتی باعث شده‌‌اند تا بسیاری از افراد برای حفظ سرمایه خود به بازار ارز‌‌های دیجیتال وارد شوند. روندی که به نظر می‌رسد در سال ۱۴۰۴ نیز ادامه پیدا کند زیرا مشکلات اقتصادی از جمله تورم، کاهش قدرت خرید و نااطمینانی نسبت به آینده اقتصادی کشور همچنان پابرجا هستند. در چنین شرایطی، ارز‌‌های دیجیتال همچنان یکی از گزینه‌‌های اصلی برای سرمایه‌گذاری و انتقال سرمایه به شمار ‌‌می‌‌روند. افزایش ورود سرمایه و خرید ارز‌‌های دیجیتال در حالی که می‌تواند برخی مزایا مانند حفظ ارزش دارایی و آزادی مالی را برای کاربران فراهم کند، اما ریسک‌‌های مهمی نیز به همراه دارد. یکی از این ریسک‌‌ها، نوسانات شدید بازار رمزارز‌‌هاست. اگرچه ارز‌‌های دیجیتال به‌‌عنوان ابزاری برای حفظ ارزش دارایی‌‌ها در برابر تورم و نوسانات ارزی در نظر گرفته می‌‌شوند، اما واقعیت این است که بازار رمزارز‌‌ها به‌‌طور فزاینده‌‌ای با نوسانات شدید قیمتی همراه است. تاریخ ارز‌‌های دیجیتال نشان داده است که حتی دارایی‌‌هایی مانند بیت‌کوین که به‌‌عنوان باارزش‌‌ترین و پایدارترین رمزارز شناخته می‌شود، در دوره‌‌های مختلف دچار افت شدید قیمت شده‌‌اند. در سال‌های اخیر نیز شاهد سقوط‌‌های بزرگ در بازار بوده‌‌ایم که بسیاری از سرمایه‌گذاران را دچار زیان‌‌های سنگین کرده است. بنابراین، تکیه صرف بر رمزارز‌‌ها به‌‌عنوان یک راه نجات از تورم می‌تواند خطرناک باشد.

علاوه بر نوسانات قیمتی، مسأله امنیت نیز یکی از بزرگ‌ترین چالش‌‌های سرمایه‌گذاری در ارز‌‌های دیجیتال است. بازار رمزارز‌‌ها به دلیل عدم‌نظارت دقیق و ساختار غیرمتمرکز خود، محل مناسبی برای کلاهبرداران و هکر‌‌ها شده است. بسیاری از پلتفرم‌‌ها به دلیل نقص‌‌های امنیتی هدف حملات قرار می‌‌گیرند و سرمایه‌گذاران می‌توانند دارایی‌‌های خود را از دست بدهند. همچنین، پروژه‌‌های اسکم و تقلبی که به‌‌طور مداوم در حال ظهور هستند می‌توانند ضرر‌‌های جبران‌‌ناپذیری به سرمایه‌گذاران وارد کنند. این مشکلات امنیتی، حتی برای افرادی که دانش کافی در مورد رمزارز‌‌ها دارند یک خطر جدی محسوب می‌شود.

مزیت‌‌های قابل‌توجه و چالش‌‌ها

با وجود این خطرات، تورم فزاینده و کاهش ارزش ریال، مردم را بیش از پیش به سمت بازار‌‌های مالی جهانی از جمله رمزارز‌‌ها سوق داده است. این موضوع اگرچه در کوتاه‌‌مدت به برخی افراد کمک می‌کند تا ارزش دارایی خود را حفظ کنند، اما در بلندمدت می‌تواند تبعات گسترده‌‌ای مانند خروج سرمایه، کاهش نقدینگی داخلی و بی‌‌ثباتی اقتصادی را به دنبال داشته باشد. به همین دلیل ورود دستگاه‌‌های نظارتی و افزایش قانون‌گذاری پیرامون رمزارز‌‌ها در ایران امری اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌‌رسید. روندی که در چند وقت اخیر شدت پیدا کرده است و وضعیت قانونی ارز‌‌های دیجیتال در کشور حاشیه‌‌های مختلفی را به دنبال داشته است. در حال حاضر، قوانین مشخص و واضحی برای خرید و فروش ارز‌‌های دیجیتال در ایران وجود ندارد و به جای نظارت سالم، سختگیری و محدودسازی صرافی‌‌ها در دستور کار قرار گرفته است. در این شرایط، سرمایه‌گذاران به طور مداوم با مواردی مانند بسته شدن درگاه‌‌های واریز ریالی صرافی‌‌ها مواجه هستند. اخیرا نیز و در تصمیمی ناگهانی، برداشت ریالی صرافی‌‌ها در یک بازه زمانی کوتاه متوقف شد که مشکلات زیادی را برای کاربران و سرمایه‌گذاران این صرافی‌‌ها به دنبال داشت.

این در حالی است که تجربه‌‌های گذشته در سایر کشور‌‌ها و حتی در داخل کشور نشان داده است که سنگ‌‌اندازی در مسیر خرید و فروش ارز‌‌های دیجیتال، راهکار مناسبی نخواهد بود. رمزارز‌‌ها برخلاف دارایی‌‌های سنتی، ماهیتی غیرمتمرکز دارند و غیرقابل کنترل هستند. بنابراین افزایش سختگیری و اعمال محدودیت‌های بیشتر تنها به اعتماد کاربران نسبت به پلتفرم‌‌های داخلی آسیب وارد می‌کند و باعث می‌شود تا در طول سال ۱۴۰۴، افراد بیشتری برای حفظ ارزش سرمایه خود به پلتفرم‌‌های خارجی، صرافی‌‌های غیرمتمرکز و دیگر راهکار‌‌های نظارت نشده روی آورند. در این بین تحریم‌‌های بین‌المللی نیز دسترسی کاربران ایرانی را به پلتفرم‌‌های جهانی محدود کرده است. این وضعیت، کاربران را مجبور به استفاده از روش‌های واسطه‌‌ای می‌کند که ریسک‌‌هایی مانند بلوکه شدن دارایی، کلاهبرداری و کارمزد‌‌های اضافی را به همراه دارد. این روند علاوه بر اینکه امنیت کاربران را به خطر می‌‌اندازد، بلکه می‌تواند بستری برای سوءاستفاده و کلاهبرداری‌‌های گسترده ایجاد کند و باری اضافه بر مشکلات اقتصادی موجود باشد.

سال جدید، رویکرد جدید

با توجه به شرایط موجود، در سال ۱۴۰۴، ایران نیازمند اتخاذ رویکردی جامع و متعادل در رابطه با ارز‌‌های دیجیتال است. در حالی که بازار رمزارز‌‌ها به‌‌طور فزاینده‌‌ای در حال رشد است و بسیاری از افراد به‌‌دنبال استفاده از آنها برای حفظ ارزش دارایی‌‌های خود و دوری از نوسانات اقتصادی هستند، کشور باید تصمیماتی اتخاذ کند که نه تنها به‌‌منظور حفظ امنیت اقتصادی و مالی باشد، بلکه به‌‌طور همزمان از ظرفیت‌‌های این بازار به نحو موثری بهره‌‌برداری کند. تغییر در روند نظارت و ایجاد چارچوب قانونی مشخص برای بازار رمزارز‌‌ها از جمله مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند در دستور کار قرار گیرد. در حالی که سختگیری‌‌های بی‌‌رویه می‌تواند به فرار سرمایه‌‌ها منجر شود، ایجاد یک چارچوب قانونی شفاف و منظم می‌تواند اعتماد کاربران را به صرافی‌‌های داخلی و پلتفرم‌‌های معتبر تقویت کند. این چارچوب باید شامل قوانینی برای حفاظت از حقوق کاربران، جلوگیری از کلاهبرداری‌‌ها و ارائه راهکار‌‌هایی برای نظارت بر تراکنش‌‌های مالی باشد. در این بین باید به سرمایه‌گذاری در آموزش و ارتقای دانش عمومی درباره ارز‌‌های دیجیتال و فناوری بلاک‌چین نیز توجه شود.

آموزش صحیح می‌تواند ریسک‌‌های سرمایه‌گذاری در این بازار را کاهش دهد و کاربران را از خطرات احتمالی مانند کلاهبرداری‌‌ها و مشکلات امنیتی محافظت کند. با وجود تمام ریسک‌‌ها و معایب سرمایه‌گذاری در رمزارز‌‌ها، پیش‌بینی می‌شود که روند محبوبیت و معاملات ارز‌‌های دیجیتال در سال جدید همچنان رو به رشد باشد و کاهش ارزش پول ملی به‌‌عنوان عامل محرک اصلی این انتقال سرمایه عمل کند. از این رو، نادیده گرفتن این واقعیت می‌تواند تبعات منفی بزرگی به همراه داشته باشد و ضروری است که رویکردی جامع و هوشمندانه برای حفاظت از سرمایه‌‌های کاربران اتخاذ شود، به نوعی که از آسیب بیشتر به اقتصاد جلوگیری کرده و از فرصت‌‌های این بازار برای بهبود شرایط بهره‌‌برداری شود.