مالیات چگونه به ابزاری قدرتمند در توسعه زنجیره ارزش تبدیل می‌شود؟
دو ابزار مالیاتی محرک تولید
تکمیل زنجیره ارزش یکی از اصول مهم در استراتژی‌‌‌های مختلف توسعه در کشورهای گوناگون است که برای ایران می‌تواند از اهمیت بیشتری برخوردار باشد. استفاده از ابزارهای مالیاتی یکی از راهکارها برای حمایت از توسعه زنجیره ارزش و فاصله‌‌‌گرفتن از خامفروشی است که اگر درست و منطقی از آن استفاده کنیم می‌تواند آینده جذابی را برای توسعه با محوریت اشتغال‌زایی و افزایش درآمد سرانه ملی به همراه داشته باشد. چندی پیش مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس در گزارشی اعلام کرد که هر چه معافیت‌‌‌های مالیاتی به بخش‌‌‌های پایانی زنجیره ارزش در تولید کالاهای مختلف تعمیم بیشتری پیدا کند پتانسیل مهمی برای تکمیل این زنجیره و تولید کالاهایی با کیفیت بالاتر و ارزش‌آفرینی بیشتر است که در گذشته به آن پرداخته بودیم.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران گفت: اصلی‌ترین ابزار هوشمندانه حمایتی دولت‌‌‌های در حال توسعه برای توسعه زنجیره ارزش، اعطای اعتبار مالیاتی است. این روش منجر به بزرگ‌تر شدن اقتصاد و فعال‌‌‌تر شدن گردش مالی کشور می‌شود و باید نگاه ویژه‌‌‌ای به این راهکار داشته باشیم.
با اعتبار مالیاتی زنجیره ارزش چطور توسعه می‌یابد؟
حمیدرضا صالحی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس به موضوع تبدیل ایران به یکی از بزرگ‌ترین صادرکننده‌های انرژی مجازی اشاره و اظهار کرد: کشور ما از انرژی، معادن و صنایع معدنی زیادی برخوردار است اما وضعیت فعلی کشور، نتیجه سیاست‌های غلطی است که در سال‌های اخیر در حوزه‌های مختلف صنعت اجرا شده است، به عنوان مثال آب ارزان به‌‌‌کار رفته در تولید گوجه و هندوانه یا صنایعی مثل فولاد و حتی سیمان که انرژی زیادی در تولید آنها به کار می‌رود.
وی با اشاره به رویکرد دولت و واقعی‌سازی انرژی و همچنین آثار و تبعات مثبت آن در صادرات کشور افزود: منکر خامفروشی و آثار منفی آن نیستم اما امروزه نمی‌توان به سادگی صاحبان بنگاهها را متهم به صادرات انرژی کرد. لازم است درقضاوت خود و پاسخ به این سوال منصف باشیم که آیا این مساله ناشی از رویکردها و سیاست‌های سیاستگذاران است یا حرکتی خود‌‌‌جوش از جانب صنایع؟ چه شد که این روند در مجلس هفتم متوقف و تحت عنوان عیدی به مردم جلوی روند واقعی‌سازی قیمت انرژی گرفته شد؟ صالحی تنها راه‌‌‌حل این مشکل و رقابتی شدن اقتصاد را واقعی‌سازی قیمت‌های انرژی از سوی دولت دانست و گفت: باتوجه به قدرت خرید مردم، نمی‌توان یک‌شبه این تحولات را ایجاد کرد، باید این اقدام دولت به‌‌‌صورت بلندمدت، برنامه‌ریزی و اجرا شود زیرا مردم اصلی‌ترین مهره‌‌‌های یک کشور هستند و در صورتی می‌توان گفت اقتصاد ما کارآمد است که فعالیت‌هایمان منجر به افزایش قدرت خرید آنها شود.
وی تحقیق و توسعه بنگاهها را در فرار از تله انرژی مجازی موثر دانست و گفت: دولت‌ها برای ارائه رفاه بیشتر به مردم، به دنبال بزرگ‌تر شدن کیک اقتصاد هستند که لازمه آن بزرگ‌تر شدن بنگاه‌‌‌های اقتصادی است تا تولیدات آنها افزایش و به دنبال آن، فروش و صادرات آنها نیز افزایش یابد؛ برای دستیابی به این مهم باید به تحقیق و توسعه (R&D) بنگاهها توجه کرد.
صالحی با اشاره به تجارب موفق دنیا، اعطای اعتبار مالیاتی را راهکاری دیگر برای جلوگیری از خامفروشی دانست و افزود: اعطای اعتبار مالیاتی نوعی سرمایه‌گذاری دولت‌ها برای ارائه کیفیت، تولید و بهره‌‌‌وری بیشتر است. کشور ما با این دیدگاه می‌تواند به استقبال گسترش و تکمیل زنجیره ارزش خود برود.
وی در تشریح مزایای اجرای اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه افزود: بزرگ‌ترین مزیت آن، تلاش در جهت رشد و توسعه در چارچوب رقابت‌‌‌هاست، این راهکار ابزار خوبی برای توسعه خط تولید، تولید فرآورده متنوع و به گردش درآوردن منابع بنگاه‌‌‌هاست؛ با اجرای این راهکار بنگاهها می‌توانند خوراک خود را تولید و از واردات همان اقلام جلوگیری کنند؛ این یعنی رونق تولید و صادرات و جلوگیری از خروج ارز از کشور.
صالحی به تفاوت اعطای اعتبار مالیاتی و معافیت مالیاتی در جهت‌دهی تحقیق و توسعه در صنایع کشور پرداخت و افزود: با توجه به قانون‌‌‌های تعریف‌شده در کشور، معافیت مالیاتی شامل حال کسانی می‌شود که فعالیت اقتصادی دارند، یعنی با فعالیت اقتصادی انجام شده و با ارائه فاکتور فروش، از معافیت مالیاتی بهره‌‌‌مند خواهند شد، طبیعتا این انگیزه‌‌‌ای برای فعالیت اقتصادی بنگاهها خواهد بود؛ اما اعتبار مالیاتی، بنگاهها را به سمت توسعه و کیفیت می‌برد و اقتصاد بنگاهها را تکان می‌دهد. باید توجه داشت که درحال حاضر هزینه کردن در جهت تحقیق و توسعه برای بنگاهها مشکل است، در واقع اعتبار مالیاتی قدمی است برای حرکت و فعالیت اقتصادی بنگاهها و فعالیت اقتصادی قدمی برای معافیت مالیاتی است.
وی بیان کرد: بر هرکشوری لازم است که به عدالت مالیاتی نیز توجه کند و پایه تعریف‌شده برای مالیات بنگاهها در قوانین، یکسان باشد.
بنابراین گزارش شواهد نشان می‌دهد وضعیت تولیدات صنعتی در کشور ما مشکلات بسیار جدی دارد و صنایع با بحران رقابتپذیری و همچنین خامفروشی گسترده روبه‌رو هستند؛ از سوی دیگر اعطای یارانه انرژی مادام‌العمر به صنایع به موضوعی تحت عنوان صادرات انرژی مجازی در کشورمان انجامیده است، زمانی که رقابتپذیری محصول صادراتی کشور به دلیل ارزش محصول تولیدی نباشد بلکه به دلیل انرژی ارزانی باشد که به وسیله آن محصول صادراتی تولید می‌شود، به این موضوع انرژی مجازی و به صنایع گرفتار در این موضوع صنایع گرفتار در تله انرژی مجازی می‌گویند.
متاسفانه کشورمان به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان انرژی مجازی در جهان تبدیل شده و صنایع ما وابستگی شدیدی به رانت خوراک و سوخت ارزان دارند.
