اولین رقابت قیمتی برای سیمانی‌ها در بورس کالا
قیمت‌گذاری دستوری سیمان به ایستگاه آخر رسید
مشخص شدن تبعات منفی قیمت‌گذاری دستوری بر بدنه تولید و اقتصاد کشور در عین ناکارآمدی آن در کنترل قیمت‌ها باعث شده تا ظرف سال‌های اخیر بسیاری از کالاهای صنعتی از شمول این رویه خارج شوند. با وجود این همچنان تولیدکنندگان سیمان در کشور به عنوان با‌سابقه‌ترین فعالان صنایع معدنی در ایران با این رویه روبه‌رو بوده‌اند؛ این در حالی است که میزان تولید سیمان در ایران بسیار فراتر از تقاضای داخلی و صادراتی آن است و بنابراین خروج این محصول از فرآیند قیمت‌گذاری دستوری، چالشی در توازن عرضه و تقاضا به همراه نخواهد داشت و انتظار می‌رود این بازار به سرعت بتواند خود را به شرایط پایدار قیمتی برساند. در چنین شرایطی عرضه سیمان در بورس کالا و رقابت قیمتی میان خریداران قدمی مثبت و مهم در جهت حرکت به سمت اقتصادی آزاد و در ادامه برخورداری از مزایای آن تلقی می‌شود.
رقابت خریداران از اولین عرضه سیمانی‌ها
رینگ معاملاتی بورس کالا، یکشنبه نهم خرداد امسال میزبان عرضه ۸۳ هزار و ۲۰۰ تن انواع سیمان شامل سیمان سفید، سیمان تیپ ۵ و سیمان تیپ ۲ بود. با وجود آنکه این اولین عرضه سیمان در این بازار پس از گذشت حدود ۹ سال بود، اما استقبال نسبتا خوبی از آن شد به گونه‌ای که خریداران برابر ۲۹ هزار و ۸۰۰ تن تقاضا را برای انواع سیمان در این بازار به ثبت رساندند که در نهایت به معامله ۲۱ هزار و ۱۰۰ تن محصول از این بازار انجامید. قیمت پایه عرضه انواع سیمان در این بازار برابر نرخ فروش رسمی بود؛ اما سقفی برای قیمت درنظر گرفته نشده بود و از همین رو به شرط تقاضا امکان افزایش بهای محصول وجود داشت. آزاد گذاشتن سقف قیمتی در معاملات سیمان به مفهوم قدم گذاشتن در مسیر خارج‌شدن از نرخ‌گذاری دستوری برای این محصول بوده و موفقیتی بزرگ برای تولیدکنندگان این بخش و اقتصاد کشور است که ظرف این سال‌ها از پدیده قیمت‌گذاری دستوری صدمه دیده است. براساس ماده ۱۸قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید مصوب سال ۸۴، دولت مکلف شده تا کالای پذیرفته‌شده در بورس را از نظام قیمت‌گذاری خارج کند؛ با آزاد گذاشتن سقف رقابت در معاملات این هفته سیمان در بورس کالا، این قانون در روند معاملات این محصول اجرایی شد.
در رینگ معاملاتی سیمان، برخی از گروه‌های کالایی با قیمت پایه مورد داد‌و‌ستد قرار گرفت، اما خریداران برای برخی دیگر از گروه‌های کالایی دست به رقابت زدند. میزان رقابت برای برخی گروه‌های کالایی به رشد ۱۹ درصدی قیمت نسبت به نرخ پایه نیز منجر شد. با توجه به هزینه بالای حمل سیمان، مشتریان ترجیح می‌دهند محصول مورد نیاز را از نزدیک‌ترین تولیدکننده حتی با قیمتی بالاتر خریداری کنند. این موضوع یکی از مهم‌ترین دلایل عدم ثبت تقاضا برای سیمان برخی واحدها در عین رقابت قابل ملاحظه برای محصول واحدی دیگر است.
مسوولان با هدف کنترل قیمت‌ها سراغ نرخ‌گذاری دستوری می‌روند اما واقعیت آن است که بارها به تجربه اثبات شده که اجرای این سیاست نه‌تنها در کنترل قیمت‌ها موثر نیست که تنها به توزیع رانت و تضعیف تولیدکنندگان می‌انجامد. این در حالی است که اعتماد به مکانیزم عرضه و تقاضا و نظارت بر صحت معاملات می‌تواند به کارآیی بازار بیفزاید. در واقع با استفاده از قیمت‌گذاری مبتنی بر عرضه و تقاضا و جلوگیری از تقاضای هیجانی در بازار می‌توان به تنظیم بازار به‌صورت کارآ و موثر دست یافت.
نقطه عطفی در صنعت سیمان
عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان در خصوص اولین عرضه سیمان در رینگ معاملاتی بورس کالا در دور جدید پذیرش واحدهای سیمان در این بازار که ظرف هفته‌های اخیر رقم خورده به «دنیای‌اقتصاد» گفت: معاملات سیمان در روز ۹ خرداد در بورس کالای ایران نقطه عطفی برای صنعت سیمان کشور بود. همان‌گونه که مستحضرید در سال‌های گذشته نیز واحدهای سیمانی تلاش کرده و در بورس کالا پذیرش گرفته بودند و در ادامه نیز شاهد عرضه سیمان در رینگ معاملاتی بورس کالا بودیم، اما در آن دوره ضوابط قیمت‌گذاری دستوری بر فروش‌های سیمان در بورس کالا نیز حاکم ماند و همین موضوع نیز باعث شد این روش برای فروش این محصول موفقیت‌آمیز نباشد و به مرور از حجم عرضه سیمان در این بازار کاسته و در نهایت نیز این بازار به فراموشی سپرده شد.
وی ادامه داد: خوشبختانه در دور جدید پذیرش واحدهای سیمانی در رینگ معاملاتی بورس کالا که در این هفته نیز اولین عرضه انجام شد، خبری از قیمت‌گذاری دستوری نبود. اگرچه قیمت پایه عرضه‌ها نرخ مصوب فروش سیمان بود اما محدودیت قیمتی برای رقابت میان خریداران وجود نداشت. همین موضوع باعث شد رقابت قابل قبولی روی محصولات سیمانی چند مجموعه که متقاضیان بیشتری برای آنها وجود داشت انجام شود. اجازه رقابت قیمتی برای خرید سیمان از این بازار موضوعی مهم و مثبت بود که در این معاملات محقق شد.
شیخان گفت: ورود سیمان به بورس کالا در زمان مناسبی انجام شد؛ این محصول ظرف نیمه ابتدایی سال عموما با رشد تقاضا روبه‌رو می‌شود و از همین رو انتظار می‌رود خریداران استقبال خوبی از این عرضه‌ها داشته باشند. موفقیت در فروش سیمان در اولین عرضه این محصول در بازار فیزیکی بورس کالا و رقابت قیمتی میان خریداران برای محصول برخی واحدهای تولیدی باعث خواهد شد تا سایر تولیدکنندگان سیمان نیز به پذیرش در بورس کالا و عرضه محصول خود در این بازار تمایل پیدا کنند. سیمان صنعتی با قدمتی حدود ۸۰ سال فعالیت در ایران است و خوشبختانه در این سال‌ها نشان داده‌ایم که اگر رویه‌ای مثبت در این حوزه شکل بگیرد، سایر واحدهای تولیدی نیز آن را اجرایی می‌کنند. بنابراین انتظار داریم از این پس شاهد استقبال بیشتر سیمانی‌ها از حضور در بورس کالا باشیم.
وی افزود: در حالی بخش قابل توجهی از سیمان عرضه شده در بورس کالا در اولین عرضه به فروش رفت که هنوز بسیاری از خریداران با این بازار آشنایی ندارند. با استمرار این روش عرضه انتظار داریم خریداران بیشتری کد بورسی دریافت کرده و به این ترتیب بر رونق معاملات این بخش افزوده شود.
شیخان گفت: با عرضه سیمان در بورس کالا در زمان اوج تقاضا شاهد رقابت میان خریداران خواهیم بود که افزایش قیمت در این بازار را به همراه خواهد داشت. این موضوع در وهله اول به بهبود شرایط تولیدکنندگان منجر می‌شود، اما در ادامه این موضوع به ارتقای سطح تکنولوژی در یک مجموعه منجر خواهد شد که در نهایت به سود مصرف‌کننده نیز خواهد بود. در عین حالا بورس کالا بازاری شفاف است و همین موضوع می‌تواند در عین سود تولیدکننده منافع مصرف‌کنندگان را نیز با کاهش فروش در بازار آزاد با نرخی خارج از قیمت مصوب تامین کند.
دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان ادامه داد: بورس کالا حتی در دوران رکود نیز مفید خواهد بود. در چنین برهه‌هایی از زمان، تولیدکنندگان برای فروش محصول خود از قیمت‌های خود خواهند کاست و به این ترتیب در عین حفظ فروش، مصرف‌کننده نیز محصول را با قیمتی منطقی به دست خواهد آورد. درواقع استفاده از این مکانیزم شفاف به سود هر دو طرف این زنجیره یعنی تولیدکننده و مصرف‌کننده خواهد بود.
شیخان ادامه داد: استفاده از رینگ صادراتی بورس کالا برای فروش صادراتی سیمان موضوع دیگری است که این روزها مطرح شده و در حال حاضر نیز بسیاری از تولیدکنندگان این روش را مفید می‌دانند. البته عملیاتی شدن این موضوع نیاز به انجام کار کارشناسی و ایجاد زیرساخت دارد و بنابراین زمان‌بر است. اما تحقق این موضوع می‌تواند از سویی به خروج دلالان از صادرات سیمان و کلینکر کشور و از طرف دیگر نیز به شفافیت بیشتر قیمت‌های صادراتی منجر شود.
