توسعه صنعت نیروگاهی در کشور در گرو پذیرش بنگاهداری اقتصادی در این بخش
بورس، صنعت برق را جذاب می‌کند
مطابق سند هفتم توسعه ضروری است که تا پایان این برنامه حداقل 60درصد معاملات برق صنعتی به بستر شفاف بورس انرژی منتقل شود و عزم وزارت نیرو در تحقق این هدف و همکاری بورس انرژی باعث می‌شود که تحقق این هدف پیش از موعدد مقرر امکان‌‌‌پذیر باشد. از جمله مهم‌ترین مزایای فروش برق از بورس انرژی، ایجاد بستری شفاف برای انجام این معاملات، کشف نرخ در بازاری رقابتی و تقویت جریان نقدینگی به سمت نیروگاه‌‌‌های کشور است. مجموع این موارد با بهبود وضعیت صنعت نیروگاهی از ورود سرمایه جدید به این بخش کمک می‌کند. تابلوی مشتقه برق در بازار برق بورس انرژی ایران یکی از ابزارهای معاملاتی جدی این بازار در حوزه انرژی است که از ابتدای اردیبهشت‌ماه امسال آغاز به کار کرد و توانست در زمانی کوتاه به جایگاهی مناسب میان معامله‌‌‌گران این بازار دست یابد، به نحوی که بخش قابل‌توجهی از معاملات برق نیروگاهی کشور به این تابلو منتقل شد.
بررسی داده‌‌‌های معاملاتی بورس انرژی از آن حکایت دارد که ظرف پنج‌هفته سپری‌شده از بازگشایی این بازار از روز اول اردیبهشت تا روز اول خردادماه بالغ بر 116میلیون کیلووات ساعت برق با مجموع ارزش 19هزار میلیارد ریال از این بازار مورد معامله قرار گرفت.
میزان فروش برق از این بازار از هفته ابتدایی بازگشایی تا هفته منتهی به روز 26اردیبهشت‌ماه افرایشی بود؛ اما بروز حادثه غیر‌مترقبه برای بالگرد مقامات ارشد کشور که به شهادت رئیس‌‌‌جمهور و چند تن از همراهان وی انجامید و اعلام تعطیلی رسمی برای روز چهارشنبه دوم خردادماه باعث شد تا روند افزایش هفتگی حجم و ارزش معاملات برق ظرف هفته پنجم از بازگشایی این بازار ادامه‌‌‌دار نشود. با این حال باید اذعان کرد که تابلوی مشتقه برق بورس انرژی توانست در زمان یک‌ماهه بازگشایی در جذب معاملات برق کشور موفق عمل کند. البته همچنان میزان فروش برق از بورس انرژی با اهداف بالادستی توسعه‌‌‌ای کشور فاصله جدی دارد؛ اما سرعت رشد این بازار ظرف ماه ابتدایی آغاز به کار، فعالان این صنعت را به تحقق پیش از موعد اهداف بالادستی امیدوار کرده است.
مزایای فروش برق از تابلوی مشتقه
در پی بازگشایی تابلوی مشتقه برق در بورس انرژی ایران بستری فراهم شد تا فروش برق نیروگاه‌‌‌های کشور به شرکت‌های توزیع از محل این بازار شفاف و رقابتی انجام شود. تا پیش از راه‌‌‌اندازی این بازار، نیروگاه‌‌‌های خصوصی و دولتی براساس قرارداد بلندمدت، برق تولیدی خود را به شرکت‌های توزیع برق واگذار می‌کردند و وزارت نیرو از طرف شرکت‌های توزیع متعهد به پرداخت هزینه برق می‌‌‌شد. این روش فروش از منظرهای مختلفی مورد انتقاد بود. در وهله ابتدایی این نحوه معامله فاقد شفافیت بود و امکان رقابت در بستری شفاف و در پی آن امکان کشف نرخ واقعی وجود نداشت که این موضوع صنعت نیروگاهی را به سمت زیان‌‌‌ده شدن سوق داده بود. در کنار موارد یادشده، وزارت نیرو در پرداخت هزینه برق خریداری‌شده توسط شرکت‌های توزیع تاخیر داشت؛ تاخیری که در برخی موارد بسیار طولانی بود و همین موضوع نیروگاه‌‌‌های کشور را با چالش تامین نقدینگی مواجه می‌‌‌کرد. اما با انتقال معاملات برق به بورس انرژی این امکان فراهم شد تا جریان ورود نقدینگی به نیروگاه‌‌‌ها روان شود. این موضوع از مهم‌ترین مزایای شکل‌‌‌گیری این بازار برای طرف عرضه بود.
کشف قیمت در بازاری شفاف و رقابتی مزیت بعدی شکل‌‌‌گیری این بازار بود. عرضه برق در این بازار در در بارپایه‌‌‌های روزانه، هفتگی و ماهانه انجام می‌شود. شرکت‌های توزیع نیز این امکان را دارند تا برای خرید خود از قبل برنامه‌‌‌ریزی کرده و نسبت به خرید برق از بستر بورس انرژی ایران اقدام کنند.
الزام قانونی؛ حامی توسعه بازار برق
در برنامه هفتم توسعه، وزارت نیرو مکلف شده است تا پایان این برنامه حجم معاملات برق انجام‌شده از بستر بورس انرژی را به حداقل ۶۰درصد برساند. در این شرایط، اهتمام تصمیم‌گیران وزارت نیرو و همکاری مناسبی که میان بورس انرژی ایران و وزارت نیرو ایجاد شد باعث می‌شود تا این هدف‌گذاری به‌سرعت و پیش از موعد مقرر اجرایی شود. البته در حال حاضر بورس انرژی سهمی محدود از فروش معاملات برق کشور دارد؛ اما راه‌‌‌اندازی تابلوی مشتقه برق در بازار برق بورس انرژی، تحقق این هدف را امکان‌‌‌پذیر کرد. سیاستگذاران وزارت نیرو بر این باورند که بخش قابل‌توجهی از عدم‌توسعه در صنعت نیروگاهی در کشور در نتیجه نگاه غیر‌بنگاه‌‌‌داری به صنعت برق در کشور رقم خورده و برای بازگشت این بخش به مسیر رشد لازم است تا با اصلاح نحوه فروش برق، تولید برق و صنعت نیروگاهی در کشور سودآور شود. در این شرایط عرضه برق در بستر شفاف بورس انرژی ایران اولین گام برای بهبود وضعیت این صنعت و سودآور شدن آن خواهد بود.
