صندوق‌ها و قراردادهای آتی زعفران در دو هفته ابتدایی ۱۴۰۴ بررسی شد
طلای سرخ ایران در تابلوی بورس
ایران از مهم‌ترین صادرکنندگان زعفران است. زعفران ایران در بازارهای جهانی از محبوبیت زیادی برخوردار است و به دلیل کیفیت و مرغوبیت بالا شهرت زیادی در جهان کسب کرده است. حدود ۸۰درصد زعفران تولیدشده در کشور به خارج از کشور صادر می‌شود و به همین دلیل قیمت این محصول تا حد زیادی به نرخ ارز و نوسانات آن وابسته است. تعرفه‌‌‌های گمرکی کشورهای واردکننده، میزان تولید و تقاضای داخلی از دیگر عواملی هستند که قیمت زعفران را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند.
به دلیل ارزش صادراتی و بازدهی مثبت این محصول که ناشی از نوسانات ارز است، بسیاری از مردم به سرمایه‌گذاری و بهره‌‌‌مندی از مزایای کشت و صدور زعفران علاقه‌‌‌مند هستند. به همین دلیل است که از بهمن‌ماه سال ۱۳۹۵، معاملات سپرده کالایی زعفران در بورس‌کالا آغاز شد. از طریق خرید سپرده کالایی زعفران، دارندگان گواهی این سپرده می‌‌‌توانند از نوسانات قیمتی این کالا بهره برده و حتی قبل از سررسید آن با مراجعه به انبارهای زعفران بورس‌کالا و ارائه گواهی خود، زعفران را به صورت فیزیکی دریافت کنند. دارندگان زعفران نیز می‌‌‌توانند با مراجعه به انبارهای زعفران بورس‌کالا و تحویل محصول خود، پس از طی مراحل اداری، سپرده کالایی قابل معامله دریافت کنند که تا قبل از زمان سررسید خود می‌‌‌توانند بارها معامله شوند. به‌منظور خرید زعفران نیز می‌‌‌توان از راه‌‌‌های مختلفی مانند گواهی سپرده کالایی، قرارداد آتی، اختیار معامله یا صندوق زعفران استفاده کرد.
در سال ۱۴۰۲، زعفران بیشترین بازدهی را در مقایسه با سایر بازارهای موازی برای سرمایه‌گذاران خود به همراه داشت. صندوق سحرخیز در بازه زمانی ۱۷فروردین ۱۴۰۲ تا ۱۷فروردین ۱۴۰۳ رشد ۷۶درصدی را تجربه کرد. این امر باعث شد که در سال ۱۴۰۳ نیز تعدادی از سرمایه‌گذاران به سمت این بازار جذب شوند. در سال ۱۴۰۳ با توجه به شرایط پیش‌آمده و کاهش قیمت زعفران در شهریورماه، این انتظار به‌خوبی برآورده نشد و در بازه زمانی تقریبا مشابه، یعنی یک‌سال منتهی به ۳۰ اسفندماه ۱۴۰۳، بازدهی این صندوق حدود ۲۰درصد بود.
در اینجا ذکر این نکته لازم است که با توجه به اینکه زعفران یک کالای کشاورزی است، تحلیل قیمت و بازدهی آن کار دشواری است؛ چرا که قیمت این محصول به عوامل گوناگونی مانند نرخ ارز، تقاضای وارداتی کشورهای واردکننده اصلی این محصول، وضعیت آب و هوایی و دما و بارش، تولید و تقاضای داخلی وابسته است که تحلیل آنها به دلیل نااطمینانی‌‌‌های موجود، بسیار سخت و تا حدی غیر‌ممکن است. در حال حاضر قیمت هر کیلو زعفران بین ۱۰۰ تا ۱۱۵میلیون تومان است که این قیمت متاثر از شرایط مختلف در نوسان قرار دارد.
در معاملات بورس‌کالای ایران در هفته منتهی به ۷فروردین‌ماه، ۳۶میلیون و ۸۶۳هزار واحد صندوق مبتنی بر زعفران، ۱۲۷هزار گواهی سپرده زعفران و ۳هزار و ۴۷۶قرارداد آتی زعفران در بورس‌کالا دادوستد شد. همچنین در این هفته در مجموع ۱۲۷هزار گواهی سپرده زعفران معادل ارزش ۱۴میلیارد تومان معامله شد. به علاوه ۳۶میلیون و ۸۶۳هزار واحد صندوق مبتنی بر زعفران به ارزش ۱۴۶میلیارد تومان معامله شد.
در مجموع در دو هفته ابتدایی سال، حجم معاملات صندوق‌های مبتنی بر زعفران تقریبا به ۷۹میلیون واحد رسید. از سوی دیگر حجم معاملات قراردادهای آتی زعفران به مرز ۱۰هزار قرارداد رسید و ارزش کل قراردادهای آتی زعفران در روزهای گذشته تقریبا ۸۶میلیارد تومان شد. در معاملات گواهی زعفران نیز ۲۷۸هزار گواهی ثبت شد و ارزش این معاملات به حدود ۳۲میلیارد تومان رسید.
نگاهی به ارقام یادشده نشان می‌دهد که با توجه حجم معاملات، به رغم ناکامی نسبی بازارهای کالایی سال گذشته در رقابت با دیگر بازارها، زعفران در بازار بورس‌کالای ایران همچنان از محبوبیت قابل قبولی برخوردار است. جلب شدن توجه سرمایه‌گذاران به این بازار می‌‌‌تواند به رونق بیشتر کشت این محصول و افزایش صادرات آن نیز کمک کند و در راستای افزایش درآمدهای ارزی به اقتصاد کشور نیز کمک کند. با توجه به اینکه زعفران از محصولات ارزشمند و کمیاب در جهان است و ایران نیز در پرورش آن مزیت نسبی دارد و زعفران ایران از کیفیتی کم‌‌‌نظیر برخوردار است، جذب سرمایه‌گذاران به بازار این محصول می‌‌‌تواند به افزایش صادرات و مثبت شدن موازنه تجاری کشور کمک کند.
در ۹ماه اول سال ۱۴۰۳، ۲۰۶هزار و ۳۰۰کیلوگرم زعفران به ارزش ۱۰۳میلیون و ۲۹۹هزار و ۴۴۵دلار و ۴۴۷کیلوگرم پودر زعفران به ارزش ۵۰۴هزار و ۳۵۷دلار در بسته‌بندی‌‌‌های مختلف به ۵۲کشور جهان صادر شده است. این ارقام با توجه به وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور، تحریم‌‌‌ها و محدودیت‌های بانکی، ظرفیت بالای کشور را در تولید و صدور طلای سرخ نشان می‌دهد؛ ظرفیتی که با کمک جذب سرمایه‌‌‌های خرد سرمایه‌گذاران، شانس شکوفایی دارد.
