کارشناسان دلایل اوج‌گیری اختلال در سامانه معاملات سهام را بررسی کردند
آزمون و خطای بورس برای مخاطب میلیونی هسته
آزمون و خطایی که این روزها و با توجه به ورود میلیونی عموم مردم برای بورس بسیار هزینه‌بر است. علی صحرایی مدیرعامل بورس تهران به بورس ۲۴ گفت: همان طور که در سال ۹۷ هسته معاملاتی فرابورس و بورس را جدا کردیم، برای بورس تهران هم دو سامانه معاملاتی جدا در نظر گرفته‌ایم و به‌زودی دو هسته معاملاتی برای معاملات شرکت‌های حاضر در بازار فعال می‌شود. به گفته این مقام مسوول بر اساس این تصمیم، بورس دو سامانه معاملاتی مجزا خواهد داشت که کارگزاران سفارش‌ها را از طریق آن بفرستند ولی برای مردم یک گزارش در tse دیده می‌شود. این دو سامانه معاملاتی بورس تهران، با هم کار می‌کنند و هر کدام از صنایع در سامانه خود معامله می‌شوند و با هم ادغام نمی‌شوند.
او درخصوص اینکه چه زمانی این تصمیم وارد فاز اجرایی خواهد شد، گفت: زیر‌ساخت سخت‌افزاری این کار آماده شده و به زودی وارد فاز اجرایی می‌شود. برای رفع مشکلات در سامانه سهام حاضر در بورس تهران، به واسطه تراکنش‌های زیاد، سهام در کوتاه‌مدت و خیلی موقت در دو تایم زمانی معامله می‌شوند. در این تغییرات، صنایع در دو زمان مختلف و دوره معاملاتی جداگانه سفارش‌گیری می‌شوند. بخشی از معاملات در زمان زودتر شروع می‌شود (صنایعی که بیشترین سهام را در دل خود جای داده اند) و چند صنعت هم در تایم دیگری که حدودا تا ساعت ۱۵ طول می‌کشد، معامله خواهند شد.
این اظهار نظر در حالی عنوان شد که صادق نخجوانی کارشناس آی‌تی در این باره به «دنیای‌اقتصاد» گفت: دو قابلیت دسترس‌پذیری بالا و تقسیم بار، برای سیستم‌هایی که مانند سیستم معاملات بورس از حساسیت بالایی برخوردار است بسیار مهم است. اما سیستم معاملات فعلی بورس با توجه به تحریم‌ها امکان به‌روز‌رسانی ندارد و در کشور شرکتی که بتواند در سطح جهانی کار کند نداریم. مخاطب سامانه معاملات بورس میلیونی است و باید این نکته را در نظر گرفت که زیرساخت‌ها در کشور ما آماده چنین تغییری نیست.
سیستم موازی بازار را به التهاب می‌کشد
حمید میرمعینی
کارشناس بازار سرمایه
وضعیتی که برای بازارسرمایه به وجود آمده تمام معاملات را از حالت منصفانه خارج کرده است. درحال حاضر با مکانیزمی که در بورس حاکم است حداقل با منفی 5 تا مثبت 5 درصد تلورانس قیمت‌های مدنظر با قیمت‌های انجام معامله مواجهیم که می‌تواند آسیب بزرگی هم به خریداران و هم به فروشندگان بزند. در این شرایط انجام سفارش‌ها و قیمتی که مد نظر خریدار و فروشنده است در زمانی که مورد نظرشان است انجام نمی‌شود. سیستم معاملات به قدری کند و روند معاملات و دستور فروش به قدری زمانبرو نامنظم شده که معامله‌گران را با ضرر و زیان جدی مواجه می‌کند و به‌زودی بسیاری از سرمایه‌گذاران را از بورس فراری می‌دهد. بازار سرمایه روزهای طلایی را می‌گذراند و سرمایه‌گذاران بیشتری را به خود جذب می‌کند این در حالی است که با ورود سرمایه‌های جدید مشکلات هسته معاملات نیز بیشتر می‌شود. اما نکته مبهم این ماجرا در این است که چرا شرکت‌ها و سرمایه گذارهای حقوقی که 90 درصد فعالیت‌شان در بورس است به این وضعیت اعتراض نمی‌کنند. بیش از 3 ماه است که سرمایه گذاران درگیر مشکلات هسته معاملات هستند و هر روز نیز این وضعیت بدتر می‌شود درحالی که ناظران بازار با شقه کردن معاملات به دنبال سرپوش گذاشتن بر مشکلات هسته مرکزی بودند اما نه تنها مشکل حل نشد بلکه بازار برخی معاملات را به هم ریخت. اگرچه تصمیم گیران بازار می‌توانند با طراحی سیستمی موازی برای بخشی از سرمایه گذاران مبتدی، سامانه‌های دیگر خرید و فروش سهام طراحی کنند اما به نظر می‌رسد این راهکارها در این مقطع به آشفته تر شدن بازار و التهاب آن بینجامد. برخی معاملات با 4 ساعت تاخیر انجام می‌شود و قطعا فرصت‌های طلایی را که می‌تواند برای معامله‌گران ایجاد کند را به راحتی پوچ می‌کند و بعد از مدتی به دلیل بی اعتمادی سرمایه گذاران و خروج آنها از بازار سرمایه،ضربه مهلکی به اقتصاد کشور وارد می‌شود.
هسته دستمایه طنز سهامداران
بهروز شهدایی
کارشناس بازار سرمایه
بازار سرمایه این روزها بیشتر از آنکه با تحلیل و کارشناسی جلو برود با شانس و اقبال و رمالی همراه شده است. سیستم معاملات به گونه‌ای در این ماه‌های اخیر دچار اختلال شده که برای فعالان بازار سرمایه دستمایه طنز است. سازمان بورس هم دائما به فعالان بازار وعده حل مشکلات پیش آمده را می‌دهد اما چند ماه است که از این وضعیت می‌گذرد و مشکلات همچنان پابرجاست. ناظران بازار تنها به فکر جذاب نشان دادن بورس برای جذب نقدینگی بیشتر هستند اما با این وضعیتی که به وجود آوردند سهامداران را به جان هم انداختند. اتفاقاتی در بازار می‌افتد که سابقه نداشته و ما با اصطلاحات جدیدی همانند «متوقف-مسدود» رو‌به‌رو می‌شویم که تا به حال با آن برخورد نکرده بودیم. وضعیت بورس در این روزها بیشتر شبیه مدارس ابتدایی در دوران جنگ است. معاملات را شیفتی کردند و معلوم نیست تا کی قرار است این وضعیت ادامه داشته باشد.در حال حاضر نرم افزارهای پیشرفته‌ای در دنیا وجود دارد که به وسیله آن می‌توانند مشکلات هسته را برطرف کنند اما از سویی کشور تحریم است و صاحبان نرم‌افزارها حاضر نیستند آن را در اختیار ایران بگذارند.از این رو ناظران بازار اگر نتوانند به نرم‌افزارهای موجود دست یابند سراغ راهکارهای عجیب و غریبی می‌روند که در این مقطع نمی‌تواند کمکی به بورس کند.
البته یک راه دیگر هم این است که کل نرم‌افزارها را منحل کنند و سهامداران از طریق کارگزاری‌ها برگه‌های سبز و آبی را پرکنند و شیوه معاملات را تغییر دهند.
اختلال هسته راهکار فنی ندارد
روح‌الله میرصنایعی
دبیر کل کانون کارگزاران
راهکارهای فنی عملا به دلیل پیچیدگی و نیاز به ارتباط به نرم افزارهای مختلف، ریسک این ارتباطات را افزایش داده و جوابگوی قطعی برای کنترل هسته معاملات نیست. راهکارهای فنی مانند آرامبخشی برای بازارعمل می‌کند و بعد از مدتی بورس نیازمند تصمیمات جدید است.
هسته معاملات راهکار فنی ندارد و تا وقتی که در رویه‌ها و سیاست‌های بازار تغییر ایجاد نشود بورس با چنین اختلالی مواجه خواهد بود. در حال حاضر هر عرضه اولیه‌ای که وارد بازار می‌شود 5 میلیون رکورد جدید به کنترل ماژول اضافه می‌شود و هسته معاملات تحت فشار قرار می‌گیرد. با هجوم این چنینی مردم و سرعت و روند معاملات، هیچ هسته‌ای توانایی پاسخگویی به چنین بازاری را ندارد. اما در صورتی که راهکار اساسی برای اصلاح بازار وجود داشته باشد، می‌توانیم روی داد وستد بازار سرمایه کنترل داشته باشیم. در این میان نیاز نیست که این اصلاحات از داخل دیکته شود. ما می‌توانیم این اصلاحات را از سایر کشورها که کنترل مناسب روی هسته معاملات دارند در داخل کشور اعمال کنیم. در این صورت بارسنگینی که بر دوش هسته معاملات است سبک شده و بازار با سرعت بیشتر وکنترل بهتری اداره خواهد شد.
نمونه بازار سرمایه ایران به خصوص در رویه عرضه اولیه در هیچ کشوری یافت نمی‌شود. بازار سرمایه ایران یک ابزار کمونیستی برای توزیع سود آوری بدون ریسک برای سهامداران تلقی می‌شود. اگر ما در عرضه اولیه سقف قیمت را حذف کنیم و اجازه دهیم کشف نرخ واقعی اتفاق بیفتد وظیفه بورس که همان کشف نرخ واقعی است، نه تعیین نرخ، انجام می‌شود. درصورت اصلاح روش عرضه اولیه و باز گذاشتن قیمت و کشف قیمت واقعی جلوی هجوم بی رویه مردم به سمت عرضه اولیه گرفته خواهد شد و این امر به برداشتن بار سنگین هسته معاملات کمک می‌کند.
اجرای طرح ترافیک در بورس
قاسم محسنی
مدیر عامل شرکت رتبه‌بندی اعتباری برهان
اختلال در هسته معاملات چالشی بزرگ برای بازار سرمایه به شمار می‌رود. تا زمان حل نشدن این اختلال همچنان نگرانی‌ها در بازار سهام وجود دارد. راهکارهای مختلف در بلند‌مدت و کوتاه‌مدت می‌تواند به بورس کمک کرده و اختلال را برطرف کند و این امر باعث می‌شود به سمت یک بازار شفاف‌تر و با اعتبار بیشتری برویم.
در کوتاه‌مدت در کنار اینکه ظرفیت هسته باید بالاتر رود، مردم نیزباید ازطریق صندوق‌ها سفارش‌های خود را ثبت کنند. سازمان بورس نیازمند تعیین مقرراتی است که مردم را به ثبت سفارش از طریق صندوق‌ها ملزم کند. در این صورت تعداد سفارش‌های ثبت شده کمتر خواهد شد و درصدی از بار هسته معاملات را کمتر خواهد کرد. برای کنترل هسته و حل اختلالات شاید بتوان طرح ترافیک را در بورس اجرا کرد. به این معنی که برخی از نمادها در روزهای خاصی از هفته معامله شوند. دربلند‌مدت نیازمند طراحی هسته معاملات جدید و با دامنه گسترده هستیم که بتواند این حجم از داد وستد‌ها را پوشش دهد.
بی اعتباری بورس با تداوم اختلال
روزبه شریعتی
مدیرمعاملات کارگزاری اقتصاد بیدار
اختلال هسته معاملات مشکلات زیادی برای سهامداران به‌وجود آورده است و این اختلال ریسک بزرگی برای بازار سهام، سازمان بورس و مردم است. این اوج‌گیری اختلال موجب رانده شدن میهمانان جدید بورس شده و اعتبار بورس را خدشه‌دار می‌کند. در حال حاضر جو بازار مثبت است و اگر در چنین شرایطی اصلاح بازار صورت گیرد سبب حرکت توده وار مردم شده و عده‌ای ضرر‌های بزرگی خواهند کرد. خروج سهامداران کوچک و تازه وارد از بورس ریزش بازار را در پیش دارد و اعتبار بازار سرمایه از بین خواهد رفت. راهکار بیرون رفت از چنین وضعیتی اضافه کردن به تعداد صنایع در دو شیفت است. در بلند‌مدت باید منتظر اعمال سیاست‌های سازمان بورس باشیم.
